Almaty qalasy Ortalyq memlekettik muraǵatynda 1916 jylǵy ult-azattyq kóterilisiniń 100 jyldyǵyna oraı «Muraǵat derekterinde saqtalǵan 1916 jylǵy kóterilis» atty dóńgelek ústel ótti. Bul sharany Almaty qalasynyń Ishki saıasat basqarmasynyń qoldaýymen «Adyrna» ulttyq-etnografııalyq birlestigimen birlesip Almaty qalalyq Ortalyq memlekettik muraǵaty uıymdastyrdy.
Basqosýǵa tarıh ǵylymynyń doktory, professor Talas Omarbekov («1916 jylǵy kóteriliske jańasha kózqaras» baıandamasymen), tarıh ǵylymynyń doktory, professor Bolatbek Násenov («1916 jylǵy kóterilistiń muraǵat derekterindegi kórinisi» baıandamasymen), tarıh ǵylymynyń kandıdaty, Abaı atyndaǵy QazUPÝ-dyń oqytýshysy Shámek Tileýbaev («Alash zııalylarynyń 1916 jylǵy kóteriliske baılanysty ustanymy» baıandamasymen), Ǵ.Músirepov atyndaǵy qordyń tóraǵasy, tarıhshy Ǵabıden Jákeı («Keıki batyr týraly derekter» baıandamasymen), tarıhshy Nurdanbek Rahmetuly («Áýbákir men Jaǵypar eli úshin týǵan erler» baıandamasymen), Almaty qalasynyń Ortalyq memlekettik muraǵatynyń uıymdastyrý bóliminiń basshysy Láılá Rahıpova («Tarıhtyń tarǵyl betterindegi aqtańdaq izder» baıandamasymen) jáne taǵy basqa tarıhshylar men muraǵatshylar qatysty.
Tarıh ǵylymynyń kandıdaty Shámek Tileýbaev Alash zııalylarynyń 1916 jylǵy kóterilis tusyndaǵy ustanymy jaıynda sóz qozǵady.
- 1916 jylǵy kóterilis kezinde qazaqtyń árbir azamaty ult taǵdyryn oılady. Alash zııalylary keıinnen 1916 jylǵy kóterilisti ulttyq deńgeıdegi kóterilis dep baǵalady, – dedi Shámek Tileýbaev.
Jıynda Ǵabıden Jákeı Keıki batyrdyń erligi jóninde tanymdyq derekter keltirdi. Batyrdyń quralaıdy kózge atar mergendigi, júrek jutqan batyrlyǵy sóz boldy. Professor Bolatbek Násenov Aq patshanyń jazalaýshy otrıadynyń qarapaıym halyqty qalaı aıaýsyz jazalaǵanyna toqtaldy. Tarıhshy Nurdanbek Rahmetuly Qarqara kóterilisteriniń jetekshileri Áýbákir men Jaǵypardyń kóterilis kezindegi azamattyq beınesin ashýǵa tyrysty.
Shara barysynda belgili ánshiler Jolaman Qujımanov, Erkin Nurhanovtar 1916 jylǵy kóteriliske qatysty ánderdi shyrqap, tarıhtyń kúrdeli bir kezeńin mýzykalyq shyǵarmalarmen sýrettedi.
Almaty qalasynyń Ortalyq memlekettik muraǵatynyń uıydastyrý bóliminiń basshysy Láılá Rahıpova tarıhshylar men muraǵatshylardyń bul taqyrypta birge jumys isteý kerektigin aıtyp ótti. Tarıh ǵylymynyń doktory, professor Bolatbek Násenov muraǵat qoryna óziniń kitaptaryn tartý etti. Shara sońynda tarıhshy ǵalymdar men jýrnalıster muraǵat jumysymen, 1916 jylǵa arnalǵan kórmemen tanysyp, ekskýrııa jasady.
Ǵalııa AQTAEVA,
Almaty qalasynyń OMM qujattardy ǵylymı paıdalaný bóliminiń joǵary sanattaǵy arheografy
