Ұлыбританияның ірі алаяқтыққа қарсы күрес басқармасы (Serious Fraud Office) қазақстандық ірі шенеунік отбасының Парижде өткізген қыдыруына байланысты тексерісті бастады деп жазады британдық Financial Times басылымы.
Басылымның жазуынша, Кәрім Мәсімов премьер министр кезінде «Қазақмыс» оның отбасын Парижге жекеменшік ұшақпен жеткізіп, Франциядағы сапарын ұйымдастырған. Компания Мәсімовтің отбасын аса қымбат George V қонақ үйіне орналастырып, Диснейлендте қыдыртқан.
Ақпарат көзінің жазуынша, 2011 жылы қазақ диссиденттерінің бірі сол кездегі үкімет басшысы болған Кәрім Мәсімов пен «Қазақмыс» қызметкерлерінің алмасқан хаттары қолға түсіпті. Міне, осы хаттар Ұлыбританияның ірі алаяқтықпен күрес басқармасына жеткізілген. Ал бұл басқарма жемқорлыққа қатысты істерді тексеретін ірі мекеме саналады.
«Қазақмыс» Қазақстандағы мыс қорларының ірі өндірушісі болды, оның ісі Қазақстан режимінің қолдауына тәуелді болды. 2005 жылы Лондонда бұл компания Ұлыбританияның ең құнды компанияларының бірі болды, құны 10 млрд.-қа тең. «Қазақмыс» парақорлық туралы заңмен істі болды, бұл шетел мемлекетінің лауазымды тұлғасына іскерлік мүдделерді алға жылжыту үшін кез-келген «артықшылықты» ұсынуды қылмысқа айналдырады.
Заң күшіне енген 2011 жылдың 1 маусым күні Мәсімовтің көмекшісі сол кездегі «Қазақмыстың» атқарушы директоры Эдуард Огайға электронды хат жіберілген.
«Бастығым оның отбасының 4 мүшесінің Парижге сапары бойынша сізбен жұмыс істеуімді тапсырды», – делінген хатта. Басылым осы хаттарға сүйеніп, Мәсімовтің өзі Парижге бармағанын, бірақ оның отбасы мүшелері 12 адамдық жеке ұшақпен Еуропа төріне саяхатқа кеткенін айтады. Мәсімов отбасының бұл саяхатының құны 100 мың долларды құраған. Хатта бұл отбасының қандай қонақүйде тұруды таңдағандары да айтылады. Әйтсе де, бұл оқиғаның беті уақыт ашылмай, құпия түрде сақталған. Биыл қазақстандық шенеуніктердің электронды пошталарына шабуыл жасалу салдарынан осы хаттар қолға түсіпті. Қазақ диссиденттері сол хаттарды зерттеп, Мәсімовтің демалысына қатысты хаттарды 2019 жылы Ұлыбританияның ірі алаяқтықпен күрес басқармасы мен «Қазақмысқа» жолдаған.
Бұл хаттарға байланысты «Қазақмыс» (қазіргі атауы Kaz Minerals) компаниясының өкілі хаттар мен қаржыларға байланысты тексеру жүргізілгенін мәлімдеп, бірақ аталған саяхатқа байланысты қаржы бөлінді ме, жоқ па ол жағын растамаған.
Компания өкілі FT-ге KazMinerals сапарды кім ұйымдастырғанын және оны неге компания қызметкерлерінен ұйымдастыруды сұрағанын білмейтінін жеткізген.
Сыбайлас жемқорлық ісімен айналысатын Ұлыбританияның екі жетекші заңгері SFO тергеушілерінен көбірек мәлімет іздейді деп күтетінін айтты. Компания демалыс үшін ақша төлемеген күннің өзінде, оның қызметкерлері Мәсімов мырзаға уақыт бөлді, дегенмен екі сарапшы адвокат прокурорлар тек осы есеп бойынша сыбайлас жемқорлыққа қатысты тергеу жүргізуі екіталай болатынын айтты.
Бірақ егер компания немесе оның өкілдері осындай демалысты қаржыландырғаны анықталса, «бұл компанияның мемлекеттік қызметкердің пайдасына компанияның парасы болуы мүмкін», - дейді бұрынғы прокурор, қазір Ashurst серіктесі болған Руби Хамид. SFO: «Біз айыптаулар туралы білеміз, бірақ қосымша түсініктеме бере алмаймыз» деді. Жалпы алғанда, SFO «кез-келген сыйлық немесе артықшылық сөзсіз пара ретінде қарастырылуы мүмкін» деп қосты, қылмыстық жауапкершілікке тарту туралы шешімдер «барлық жағдайларды ескере отырып» жеткілікті дәлелдер мен қоғамдық мүдделер болған кезде ғана қабылданды. Мәсімов түсініктеме сұрауына жауап берген жоқ. Қазіргі уақытта Огай мырза қазба байлықтары бар жеке ісінбасқарады, бұл сұрақтар Kazminerals-қа жіберілді.
Мәлімет Financial Times-тан алынды
Аударған:Нағима БАЗАРҚЫЗЫ.
Фото ашық дереккөзден алынды.
