Цифрлық технологиялардың қарқынды дамуы азаматтық қоғамның жаңа тынысын ашты. Бүгінде интернет тек ақпарат алу құралы емес, қоғамдық пікір қалыптастыратын, әлеуметтік өзгерістерге ықпал ететін кеңістікке айналды. 2025 жылғы деректерге сүйенсек, Қазақстанда интернет қолданушылардың үлесі 92 пайызға жетті, ал халықтың жартысынан астамы қоғамдық мәселелерді талқылауда әлеуметтік желілерді негізгі алаң ретінде пайдаланады. Бұл азаматтардың белсенділігі артып келе жатқанын көрсетеді.
Цифрлық дәуірдің басты мүмкіндіктерінің бірі - қоғамдық бақылаудың күшеюі. Ашық бюджет, E-Otinish, EGov mobile сияқты сервистер арқылы азаматтар мемлекеттік қызметтердің сапасын бақылай алады. 2024 жылы E-Otinish порталына 3 миллионнан астам өтініш түсіп, олардың 87 пайызы мерзімінде қаралған. Бұл азаматтық қатысудың нақты нәтижесін көрсететін мысал.
Сонымен қатар онлайн-еріктілік пен краудфандинг қозғалысы кеңейді. «QazVolunteer» платформасында бір жыл ішінде 80 мыңнан астам жас тіркеліп, экология, қайырымдылық, білім беру бағытында 1500-ден астам жобаға қатысқан. Цифрлық орта азаматтардың әлеуметтік белсенділігін бұрынғыдан да қолжетімді етті.
Алайда цифрлық қоғамның тәуекелдері де аз емес. Жалған ақпараттың таралуы — ең өзекті мәселелердің бірі. Factcheck.kz деректеріне сәйкес, 2023–2024 жылдары әлеуметтік желілерде таралған фейк контент көлемі 40 пайызға артқан. Бұл ақпараттық қауіпсіздік пен медиасауаттылықтың маңызын күшейтеді. Сонымен қатар киберқылмыс деңгейі де өсіп отыр: ІІМ деректері бойынша, 2024 жылы онлайн-алаяқтықтың 32 мың фактісі тіркелген, бұл алдыңғы жылмен салыстырғанда 18 пайызға көп.
Цифрлық бақылау мен жеке деректердің қорғалмауы да азаматтық қоғамға қауіп төндіреді. Кибершабуылдар тек жеке тұлғаларға емес, қоғамдық ұйымдарға да бағытталып жатыр. Бұл ҮЕҰ мен медианың тәуелсіздігін қамтамасыз ету қажеттігін көрсетеді.
Қорытындылай келе, цифрлық дәуір азаматтық қоғамға бұрын-соңды болмаған мүмкіндіктер беріп отыр: ашықтық, қолжетімділік, белсенділік, жылдам байланыс. Алайда бұл артықшылықтарды тиімді пайдалану үшін медиасауаттылықты арттыру, киберқауіпсіздікті күшейту және цифрлық мәдениетті қалыптастыру маңызды. Технология қаншалықты дамыса да, қоғамның жауапкершілігі мен саналы әрекеті — азаматтық өрлеудің негізгі кепілі болып қала береді.
