قازاق ۇعىمىندا تەكتىلىك دەگەن تاماشا تۇسىنىك بار. تەكتى ادام دەپ ادامگەرشىلىك پەن كورەگەندىكتى تۋ ەتكەن، اقىلدىلىق پەن پاراساتتىلىقتى جانىنا جالاۋ تۇتقان، تازالىققا، ادالدىققا، بىلىمدىلىككە، مادەنيەتتىلىككە، نىساپتىلىققا ۇمتىلعان ادامدى ايتامىز.
ايتكەنمەن جيىرما ءبىرىنشى عاسىردا كوز تارتارلىق كولىگى، جوعارى لاۋازىمى، قولاستىندا كۇڭى، جىلتىراعان كويلەگى، اتاق-داڭقى، شەڭ-شەكپەنى، بىرنەشە كوڭىلدەسى بار باي-باعلاندى ءبىز تەكتى دەيمىز. ءيا، ءيا تەكتى دەيمىز. ول ادامنىڭ ءتۇبى كىم، وتكەن ءومىرى قانداي، ادامدارمەن قارىم-قاتىناسى قالاي، بايلىعى قانداي جولمەن كەلدى، وندا ءبىزدىڭ شارۋامىز جوق. ءبىز تەك قامپايعان قارىنىنا، تومپايعان قالتاسىنا قاراپ تەكتى دەپ تابىنىپ جۇرگەن قۇدىرەتتى ادامدارىمىز قۇمار قۋعان قاسيەتسىز، كەردەڭدەگەن كەسىر، جانىڭدى جەر جاعىمپاز، تىم تاكاپپار بولۋى مۇمكىن. قولىنا بايلىق تۇسە قالسا اسىپ-تاسىپ، بيلىك الا قالسا شاش ال دەسە، باس الادى، ياعني، “ات مىنبەگەن ات مىنسە، شابا-شابا ولتىرەر، تون كيمەگەن تون كيسە، قاعا-قاعا بىتىرەر” نەمەسە “جامان اتقا جال بىتسە، جانىنا تورسىق بايلاتپاس، جامان ادامعا شەن بىتسە، جانىنا قوڭسى قوندىرماس” دەگەننىڭ اياعىن قۇشتىراتىن "تەكتىلەرىمىز" جەتەرلىك. بىراق ءبىز ءۇشىن ول ءبارىبىر تەكتى ادام! سەبەبى بىزدە "شىرىگەن باي", وي، عافۋ وتىنەم، "تەكتى" ادام بولعىمىز كەلەدى. ال جىرتىق كۇركەسىنەن باسقا قولىندا ەشتەڭەسى جوق، ەسەسىنە اق ادال نيەتى مەن ءمولدىر تازا جۇرەگىڭ الدىنا جايىپ سالاتىنداردى ءبىز ەشكىمگە سانامايمىز. كەيدە ءتىپتى ۇل-قىزىمىز سونداي وتباسىمەن وتاۋ قۇرامىن دەسە، "تەكسىزدىڭ بالاسىن قايتەسىڭ؟!" دەپ شاڭك ەتە قالامىز. بىراق ول ادام بىزگە قاراعاندا ءجۇز ەسە نامىسقوي، ۇياتتى، ارلى بولۋى مۇمكىن. وسىلايشا ءبىز، "تەكتىدەن تەكتى تۋادى، تەكتىلىك تۇقىم قۋادى" دەگەن تامسىلگە سۇيەنىپ، تەكتىلىكتى تەگىمىزگە، تۋعان-تۋىسىمىزعا، اتا-انامىزعا قاراپ باعامدايمىز. ءبىز ءجيى اراققا سالىنعان اكە مەن اناعا قاراپ، "تەكسىزدەردىڭ وتباسى" دەپ باعا بەرەمىز. سىرتتان سىنايمىز. دەي-تۇرعانمەن جاقسىدان-جامان، جاماننان-جاقسى تۋاتىنىڭ ۇمىتىپ كەتەمىز. ماسكۇنەمدەردىڭ وتباسىنان جانى سۇلۋ، اۋىزىنا اراقتى الۋ تۇرماق، اتىڭ اتاۋعا ارلاناتىن، ءبىلىمنىڭ شىرقاۋ شىڭىڭ باعىندىراتىن، كەز-كەلگەن ىستە پاراساتتىلىقپەن، تەكتىلىك تانىتاتىن بالا دۇنيەگە كەلۋى مۇمكىن. دەمەك ناعىز تەكتىلىك قالتاداعى قارجىعا دا، ناشار اتا-اناعا دا قارامايدى ەكەن. مەنىڭشە، ەرتەڭگى ۇرپاعى تەكتىلىك تانىتۋ ءۇشىن، ءار ادام بۇگىننەن باستاپ بويىنا جاقسى مىنەزدەردى قالىپتاستىرىپ، دۇرىس ءومىر ءسۇرۋى كەرەك.
ءسىز قالاي ويلايسىز، وقىرمان؟
اقگۇل ايداربەكوۆا
