Ұлттық қауіпсіздік – бұл тек шекараны күзету немесе қорғаныс жүйесін нығайту емес. Бұл ұғым елдің ішкі тұрақтылығы, рухани тұтастығы, азаматтарының құқықтық мәдениеті мен сана деңгейімен тікелей байланысты кешенді жүйе. Ұлттық қауіпсіздікті нығайтудың басты шарттарының бірі – ел азаматтарының, әсіресе жастардың жауапкершілігі мен саналы ұстанымы. Өйткені ертеңгі қоғамның бейнесі – бүгінгі жас ұрпақтың көзқарасына, ойлау қабілетіне және өмір сүру салтына тәуелді.
Азаматтық белсенділік – қауіпсіздіктің тірегі
Соңғы жылдары қазақстандық жастардың құқықтық мәдениеті мен азаматтық белсенділігі айтарлықтай артты. Мәселен, елімізде 755 волонтерлік ұйым және 2 мыңнан астам бастамашыл топ жұмыс істейді. Олардың қатарында 275 мыңнан астам белсенді жас бар. Бұл – жастардың өз еркімен қоғам өміріне араласып, мемлекеттің әлеуметтік, мәдени және қоғамдық тұрақтылығына үлес қосып отырғанының дәлелі.
Жастардың волонтерлік қызметке белсенді араласуы – тек қайырымдылық немесе уақыт өткізу емес, ұлттық қауіпсіздіктің маңызды тетігі. Себебі мұндай бастамалар қоғамдағы сенімді күшейтеді, бірлікті арттырады және әлеуметтік шиеленістердің алдын алуға ықпал етеді. Мәселен, 2024 жылы жастарға арналған 5 600-ден астам іс-шара ұйымдастырылып, құқықтық мәдениет пен әлеуметтік жауапкершілікті нығайтуға бағытталды. Бұл қадам құқық бұзушылықты азайтып қана қоймай, жастардың заңға құрметпен қарауын қалыптастырады.
Ақпараттық қауіпсіздік және цифрлық сауаттылық
Бүгінгі жастардың тағы бір артықшылығы – заманауи технологияларды еркін меңгеруі. Ақпараттық қауіпсіздік тұрғысынан олардың цифрлық сауаттылықты игеруі ерекше маңызды. Ресми деректерге сәйкес, қазақстандықтардың цифрлық сауаттылығы 90%-дан асты, бірақ халықаралық стандарттарға сай толық ақпараттық дағдыларға ие жастардың үлесі небәрі 16% шамасында (UNESCO деректері).
Бұл көрсеткіш жастардың әлеуетін арттыру қажеттігін көрсетеді. Мемлекет «Цифрлық Қазақстан» бағдарламасы аясында IT-білімді жетілдіруді, киберқауіпсіздікке арналған курстарды, медиасауаттылық тренингтерін ұйымдастыруды қолға алып отыр. Университеттерде ақпараттық қауіпсіздік мамандықтары ашылып, мектептерде «Интернеттегі қауіпсіздік» тақырыбында сабақтар жүргізілуде. Мұндай шаралар жастарды жалған ақпараттан қорғап қана қоймай, ұлттық мүддені цифрлық кеңістікте қорғауға үйретеді.
Құқықтық мәдениет және мемлекеттік құрылымдармен байланыс
Ұлттық қауіпсіздік комитеті мен құқық қорғау органдары жастармен тығыз жұмыс жүргізіп келеді. ЖОО мен мектептерде өткізілетін кездесулерде заңға қайшы әрекеттердің салдары түсіндіріліп, құқықтық жауапкершілікке баулу жұмыстары жүргізілуде. Мұндай шаралардың нәтижесінде жастар арасында заңсыз әрекеттерге бару деңгейі азайып, қоғамда құқықтық мәдениет нығаяды.
Мәселен, ішкі істер органдарының деректеріне сүйенсек, соңғы жылдары жастардың қылмысқа тартылу деңгейі біршама төмендеген. Бұл – құқықтық түсіндіру жұмыстарының нәтижесі ғана емес, жастардың өз болашағына деген жауапкершілігінің артқанын да көрсетеді.
Жастардың ғылым мен мәдениеттегі жетістіктері
Жастардың білімге ұмтылысы мен шығармашылық белсенділігі де ұлттық қауіпсіздіктің құрамдас бөлігі. Соңғы үш жылда қазақстандық студенттер халықаралық олимпиадалар мен ғылыми жобалардан 200-ден астам жүлде иеленді. Әсіресе математика, физика, робототехника және ақпараттық технология саласындағы жетістіктер елдің инновациялық дамуына жол ашып отыр.
Сондай-ақ спорт пен өнер саласында да қазақстандық жастардың жетістігі мол. Олимпиадалық ойындарда, әлемдік жарыстарда ел намысын қорғап жүрген жас спортшылар ұлттық рухты көтеріп, Қазақстанды халықаралық аренада танытып жүр. Бұл да ұлттық қауіпсіздіктің мәдени және рухани тұғырын нығайтатын маңызды фактор.
Қауіптер мен сын-қатерлер
Дегенмен, жастар ортасында кездесетін белгілі бір қауіптер де жоқ емес. Әлеуметтік желідегі жалған ақпаратқа сену, виртуалды агрессия, уақытты тиімсіз пайдалану сияқты мәселелер қоғамда әлеуметтік тұрақсыздықтың ұшқынын тудыруы мүмкін. Сарапшылар мұндай факторлар ұлттық қауіпсіздікке тікелей әсер етпесе де, елдің рухани және мәдени тұтастығына зиян келтіретінін айтады.
Сондықтан бұл мәселелерге тек мемлекет емес, қоғам да назар аударуы тиіс. Жас буынды дұрыс бағытқа бағыттау – ұстаздардың, ата-аналардың және азаматтық қоғамның ортақ міндеті.
Қорытынды
Ұлттық қауіпсіздік – тек арнайы құрылымдардың ғана жұмысы емес. Бұл – әрбір азаматтың, әсіресе жастардың ел алдындағы жауапкершілігі. Жастардың белсенділігі мен білімге ұмтылысы – қоғам тұрақтылығының басты кепілі.
Қорытындылай келе, ұлттық қауіпсіздік пен жастардың болашағы – бір-бірінен ажырағысыз екі ұғым. Қазақстанның тұрақтылығы мен өркендеуіне жастардың азаматтық белсенділігі, цифрлық сауаттылығы, ғылым мен мәдениеттегі жетістіктері зор үлес қосуда. Саналы ұрпақтың рухани қуаты мен әлеуметтік жауапкершілігі – елдің болашақ қауіпсіздігінің ең сенімді кепілі болмақ.
