ورتالىق ازيادا ايەلدەردەن شىققان تۇڭعىش پرەزيدەنت، قىرعىزستاننىڭ مەملەكەتتىك جانە ساياسي قايراتكەرى، ديپلومات، 2010-2011 جىلدار ارالىعىندا قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ ەكس-پرەزيدەنتى روزا وتۋنباەۆا بۇگىن 75 جاسقا تولدى، دەپ حابارلايدى “ادىرنا”.
روزا وتۋنباەۆا 1950 جىلى 23 تامىزدا تالاس وبلىسى باقاي-اتا اۋدانى بوو-تەرەك اۋىلىندا دۇنيەگە كەلگەن.
1972 جىلى ممۋ فيلوسوفيا فاكۋلتەتىن ءبىتىرىپ، ممۋ اسپيرانتۋراسىنا ءتۇستى. گەرمانيادا تاعىلىمدامادان ءوتتى.
1975 جىلى ماسكەۋدە «فرانكفۋرت مەكتەبىنىڭ فيلوسوفتارى ماركسيستىك-لەنيندىك ديالەكتيكانىڭ بۇرمالانۋىنا سىن» ديسسەرتاتسياسىن قورعاعاننان كەيىن فيلوسوفيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى بولدى.
1975-1981 جىلدارى فرۋنزەدەگى قىرعىز مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىندە (قازىرگى ءجۇسىپ بالاساعىن اتىنداعى قىرعىز ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى) جۇمىس ىستەدى.
1981 جىلى كوكپ-دا پارتيالىق جۇمىسقا اۋىستى. لەنين اۋداندىق پارتيا كوميتەتىنىڭ ەكىنشى حاتشىسى، 1983 جىلدان — قىرعىزستان كپ فرۋنزە قالالىق كوميتەتىنىڭ حاتشىسى.
1986-1989 جىلدارى-قىرعىز كسر مينيسترلەر كەڭەسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى، سىرتقى ىستەر ءمينيسترى.
1989-1991 جىلدارى-كسرو ءسىم القاسىنىڭ مۇشەسى، كسرو توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى دارەجەسىنە يە، كسرو يۋنەسكو ىستەرى جونىندەگى كوميسسياسىنىڭ جاۋاپتى حاتشىسى، ال 1990-1991 جىلدارى — كسرو يۋنەسكو ىستەرى جونىندەگى كوميسسياسىنىڭ توراعاسى.
ىدىراعاننان كەيىن كسرو قىرعىزستانعا ورالدى جانە تاۋەلسىز قىرعىزستانداعى جوعارى لاۋازىمداردا جۇمىس ىستەدى.
1992 جىلى تاۋەلسىز قىرعىزستاننىڭ ۆيتسە-پرەمەر — ءمينيسترى-سىرتقى ىستەر ءمينيسترى بولىپ تاعايىندالدى، سول جىلدىڭ شىلدە ايىندا قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ اقش پەن كاناداداعى ەلشىسى بولىپ جۇمىسقا كىرىستى. 1994 جىلى مامىردا قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى قىزمەتىنە وتانىنا ورالدى.
1997 جىلى روزا وتۋنباەۆانىڭ ايتۋىنشا، ول ۇكىمەتتەن كەتۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى، دەگەنمەن اسقار اقاەۆ ونى ءارى قاراي جۇمىس ىستەۋگە كوندىردى.
1997 جىلدان-قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلىبريتانيا جانە سولتۇستىك يرلانديا بىرىككەن كورولدىگىندەگى ەلشىسى.
2002 جىلعى مامىردان باستاپ-بۇۇ باس حاتشىسىنىڭ گرۋزيا / ابحازياداعى قاقتىعىستى رەتتەۋ جونىندەگى ارنايى وكىلىنىڭ ورىنباسارى.
2004 جىلدىڭ قىركۇيەگىندە پارلامەنتتىك سايلاۋ قارساڭىندا قىرعىزستانعا ورالىپ، «الي-جۋرت» وپپوزيتسيالىق قوزعالىسى قۇرىلدى. قوزعالىس جەتەكشىلەرى بولىپ قىرعىز پارلامەنتىنىڭ دەپۋتاتى، كينورەجيسسەر دورونبەك سادىرباەۆ پەن روزا وتۋنباەۆا سايلاندى.
العاشقى جانجال روزا وتۋنباەۆانىڭ ەسىمىمەن بايلانىستى، سودان كەيىن ەلدە رەۆوليۋتسيا مۇمكىندىگى تۋرالى ايتا باستادى. 2005 جىلدىڭ قاڭتارىندا ول الدىمەن ءبىر كۇن دەپۋتاتتىققا ۇمىتكەر رەتىندە تىركەلدى، سودان كەيىن سايلاۋ تۋرالى زاڭدا بەلگىلەنگەن ۋاقىت ىشىندە ەل اۋماعىندا تۇرۋ تۋرالى ەرەجەنى بۇزۋ سىلتاۋىمەن تىركەۋدەن شىعارىلدى. وپپوزيتسيانىڭ پىكىرىنشە، رەسمي بىشكەك ەلوردانىڭ ۋنيۆەرسيتەتتىك سايلاۋ وكرۋگى بويىنشا سايلاۋعا تۇسكەن پرەزيدەنتتىڭ قىزى بەرمەت اكاەۆانىڭ جولىن وسىلاي تازارتتى.
روزا وتۋنباەۆا قالىپتى ساياساتكەر بولىپ سانالادى، قىرعىزستاندا 1989 جىلدىڭ اياعىنان باستاپ تانىمال بولدى.
2005 جىلعى ناۋرىزدا قىرعىزستاندا بولعان قىزعالداق توڭكەرىسىنەن كەيىن رەسپۋبليكا پرەزيدەنتى اسقار اقاەۆتىڭ قۇلاتىلۋىنا جانە ونىڭ قىزمەتىنە قۇرمانبەك باكيەۆتىڭ كەلۋىنە اكەلىپ سوقتىرعان ەلىمىزدىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى قىزمەتىنە قايتا تاعايىندالدى.
2005 جىلعى 10 شىلدەدەگى پرەزيدەنتتىك سايلاۋدان كەيىن قىرعىز پارلامەنتى روزا وتۋنباەۆانىڭ ءسىم باسشىسى لاۋازىمىنا كانديداتۋراسىن بەكىتپەدى. 2005 جىلدان 2007 جىلعا دەيىن «اسابا» پارتياسىنىڭ تەڭ توراعاسى.
2007 جىلعى جەلتوقساننان باستاپ-قىرعىز پارلامەنتىنىڭ دەپۋتاتى جانە قىرعىزستان وپپوزيتسيالىق سوتسيال-دەموكراتيالىق پارتياسىنىڭ پارلامەنتتىك فراكتسياسىنىڭ مۇشەسى، 2009 جىلعى قازاننان باستاپ وسى پارلامەنتتىك فراكتسيانىڭ باسشىسى. 2010 جىلدىڭ 21 مامىرىندا قىرعىزستان پرەزيدەنتىنە وتپەلى كەزەڭنىڭ وكىلەتتىگىن بەرگەننەن كەيىن پارتيادان كەتتى.
وقيعالاردىڭ ناتيجەسىندە 2010 جىلعى 7 ساۋىردە قىرعىزستاننىڭ ۋاقىتشا ۇكىمەتىنىڭ باسشىسى بولدى. 2010 جىلعى 19 مامىردا قىرعىزستان ۋاقىتشا ۇكىمەتىنىڭ ارنايى جارلىعىمەن وتپەلى كەزەڭدەگى قىرعىزستان پرەزيدەنتى بولىپ جاريالاندى. وسى جارلىققا سايكەس قىرعىزستان پرەزيدەنتىنىڭ وتپەلى كەزەڭدەگى وكىلەتتىك مەرزىمى 2011 جىلعى 31 جەلتوقسانعا دەيىن بەلگىلەنگەن. 2010 جىلعى 27 شىلدەدەگى كونستيتۋتسيانىڭ جاڭا ءماتىنىن قابىلداۋ جونىندەگى رەفەرەندۋم ونى قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى رەتىندە بەكىتتى. ورتالىق ازيا مەن قىرعىز رەسپۋبليكاسى تاريحىنداعى تۇڭعىش ايەل-پرەزيدەنت، تمد ەلدەرىندە پرەزيدەنت قىزمەتىن اتقارعان تۇڭعىش ايەل جانە ەڭ جاڭا تاريحتا نەگىزىنەن مۇسىلمان حالقى بار ەلدەگى ەكىنشى ايەل-پرەزيدەنت ء(بىرىنشىسى — مەگاۆاتي سۋكارنوپۋتري، 2001-2004 جىلدارى يندونەزيا پرەزيدەنتى). قىرعىز ساياساتىنىڭ ماڭىزدى قايراتكەرلەرىنىڭ ءبىرى.
2010 جىلدىڭ 7 ساۋىرىنەن باستاپ ۋاقىتشا ۇكىمەتتى باسقاردى. رەفەرەندۋم ونى وتپەلى كەزەڭدە پرەزيدەنت رەتىندە بەكىتتى، 2011 جىلدىڭ 1 جەلتوقسانىندا جاڭا پرەزيدەنت سايلانعاننان كەيىن ول ءوز وكىلەتتىكتەرىن ءوز ەركىمەن تاپسىرىپ، بيلىكتى بەيبىت جولمەن بەرۋدى باستادى.
2011 جىلدىڭ اقپان ايىنان باستاپ "روزا وتۋنباەۆانىڭ باستامالارى" حالىقارالىق قوعامدىق قورىن باسقارادى. قوردىڭ نەگىزگى ماقساتى قىرعىزستاننىڭ الەۋمەتتىك، ساياسي، ەكونوميكالىق دامۋىنا ىقپال ەتەتىن باعدارلامالار مەن جوبالارعا باستاماشىلىق جاساۋ جانە ىسكە اسىرۋ بولىپ تابىلادى.
2022 جىلدىڭ قىركۇيەگىندە بۇۇ باس حاتشىسىنىڭ ارنايى وكىلى، بۇۇ-نىڭ اۋعانستانداعى ميسسياسىنىڭ باسشىسى بولىپ تاعايىندالدى.
