تۇركى وركەنيەتىنىڭ رۋحاني جۇرەگىنە اينالعان تۇركىستاندا «زامان مەن مادەنيەت ديالوگىنداعى ياسساۋي مۇراسى: گۋمانيستىك باعىت-باعدار مەن زاماناۋي سىن-قاتەرلەر» اتتى حالىقارالىق سيمپوزيۋم ءوز جۇمىسىن باستادى.
ىرگەلى شارانىڭ اشىلۋىنا مەملەكەتتىك كەڭەسشى ەرلان قارين قاتىسىپ، مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ قۇتتىقتاۋ حاتىن وقىپ بەردى.
پرەزيدەنت بۇل سيمپوزيۋم تۋرالى ۇسىنىستى اتىراۋدا وتكەن ۇلتتىق قۇرىلتايدىڭ ءۇشىنشى وتىرىسىندا كوتەرىپ، ياسساۋي مۇرالارىن تەرەڭ زەردەلەپ، دارىپتەۋ قاجەتتىگىن قاداپ ايتقان ەدى. بۇگىندە بۇل باستاما شەتەلدىك جانە وتاندىق عالىمداردىڭ باسىن قوسقان اۋقىمدى عىلىمي الاڭعا اينالىپ وتىر.
جيىنعا اقش، گەرمانيا، جاپونيا، تۇركيا، يران، ءۇندىستان، وزبەكستان، قىرعىزستان سىندى وننان استام ەلدەن كەلگەن جۇزگە جۋىق عالىم قاتىسۋدا. ولاردىڭ ارقايسىسى ياسساۋي مۇراسىنىڭ ءتۇرلى قىرىن عىلىمي تۇرعىدا زەردەلەپ، زاماناۋي قوعاممەن بايلانىسىن اشۋعا كۇش سالۋدا. بۇل - ءوزارا تاجىريبە الماسۋعا، رۋحاني كەڭىستىكتى تەرەڭ تۇسىنۋگە ۇلكەن مۇمكىندىك.
جات اعىمدارمەن كۇرەستەگى رۋحاني قالقان
قوجا احمەت ياسساۋي ءىلىمى – رۋحاني كەمەلدەنۋ مەن ادامگەرشىلىك نەگىزدەرىن بىرىكتىرەتىن ءتول دۇنيە. بۇگىنگى ءدىني الاڭدا قالىپتاسقان كەيبىر الا-قۇلا اعىمدارمەن كۇرەستە بۇل ءىلىمنىڭ ماڭىزى ارتا ءتۇستى. وسى جونىندە قمدب جانىنداعى يسلام عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، دوتسەنت ءتورالى قىدىر ءوز پىكىرىن ءبىلدىردى.
«سوڭعى جىلدارى ەلىمىزدە ءتۇرلى ءدىني اعىمدار بەلسەندىلىك تانىتىپ، جاستاردىڭ رۋحاني ىرگەتاسىنا سىنا قاعا باستادى. بۇل قاۋىپپەن كۇرەسۋدىڭ ەڭ ءتيىمدى جولى - ءوزىمىزدىڭ ءداستۇرلى رۋحانياتىمىزعا قايتا ورالۋ. ياسساۋي مۇراسى – سول رۋحانياتتىڭ التىن وزەگى. ول – يحسان ىلىمىنە نەگىزدەلگەن، ياعني ادامدى شىن جۇرەكتەن، شىنايى ىقىلاسپەن قۇلشىلىق ەتۋگە، بايسالدىلىق پەن سابىرلىققا ۇندەيتىن ءىلىم. بۇل – ءدىننىڭ ەڭ اسىل تۇعىرى»، – دەيدى ول.
ءتورالى قىدىردىڭ ايتۋىنشا، ياسساۋي ىلىمىندە مورالدىق قۇندىلىقتار مەن تولەرانتتىلىققا ەرەكشە ءمان بەرىلەدى. بۇل - قازىرگى قوعامدا، اسىرەسە ءدىني الاۋىزدىقتىڭ الدىن الۋ تۇرعىسىنان وزەكتى ماسەلە بولىپ تابىلادى.
«ءبىز ءدىندى ۇستانباساق تا، وزگەلەردىڭ سەنىمىنە قۇرمەتپەن قاراۋىمىز كەرەك. ياسساۋي ۇيرەتكەن تولەرانتتىلىقتىڭ ايقىن كورىنىسى
رۋحاني كەڭىستىكتىڭ قالپىنا كەلۋى
ياسساۋي مۇراسى - تۇركى دالاسىنداعى رۋحاني تۇتاستىقتىڭ التىن دىڭگەگى. تاريحتا قاراحانيدتەر داۋىرىنەن باستاپ، التىن وردا كەزەڭى مەن حح عاسىردىڭ باسىنا دەيىن بۇل رۋحاني كەڭىستىك ساقتالعان. 70 جىلداي كەڭەستىك كەزەڭدە ءبىز سودان الشاقتاپ قالدىق. تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن بۇل ىلىمگە دەگەن قىزىعۋشىلىق قايتا وياندى. قازىر سول تۇتاستىقتى قالپىنا كەلتىرۋ كەزەڭى ءجۇرىپ جاتىر.
«ياسساۋي ءىلىمى - ادام مەن قوعام اراسىنداعى ۇيلەسىمدىلىكتى ساقتاۋعا باعىتتالعان جۇيە. قازاق رۋحانياتى وسى ىلىممەن تىعىز بايلانىستى. سوڭعى جىلدارى ءبىز رۋحاني ماسەلەلەردى كەيىنگە ىسىرىپ قويدىق، سونىڭ سالدارى جات يدەولوگيالاردىڭ ەنۋىنە جول اشتى. سوندىقتان مەملەكەت باسشىسىنىڭ ياسساۋي مۇراسىن قايتا جاڭعىرتۋ تۋرالى باستاماسى وتە ورىندى جانە دەر كەزىندە كوتەرىلگەن شەشىم»، - دەيدى ءتورالى قىدىر.
ونىڭ ايتۋىنشا، وسى باستاما اياسىندا «ازىرەت سۇلتان» قورىق-مۋزەيى جانىنان ياسساۋي مۇراسىن زەرتتەۋ ورتالىعى اشىلىپ، ناقتى زەرتتەۋلەر جۇرگىزىلە باستادى. بۇل تەك عىلىمي ىزدەنىس ەمەس، ۇلت رۋحانياتىن قايتا قالپىنا كەلتىرۋ جولىنداعى ماڭىزدى قادام.
«ءبىز رۋحانياتىمىزدى تەك تاريح رەتىندە ەمەس، قازىرگى ءومىرىمىزدىڭ ءبىر بولىگى رەتىندە قاراۋىمىز قاجەت. سيمپوزيۋم بارىسىندا ايتىلعان عىلىمي پايىمدار، زەرتتەۋ باعىتتارى وسىنى ناقتىلاپ بەردى. ياسساۋي ءىلىمى - ءبىزدىڭ ءتول بولمىسىمىزدىڭ ايناسى»، - دەيدى ول.
قوجا احمەت ياسساۋي مۇراسى - قازاق رۋحانياتىنىڭ جۇرەگى عانا ەمەس، بۇگىنگى زامان ءۇشىن دە باعدارى ايقىن باعىت. ول ءدىني توزىمدىلىكتى، رۋحاني تەرەڭدىكتى، ادامگەرشىلىكتى تۋ ەتكەن تۇتاس فيلوسوفيا. تۇركىستانداعى سيمپوزيۋم وسى مۇرانى تەرەڭ تۇسىنۋگە، زاماناۋي قوعامدا ورنىقتىرۋعا جاسالعان ماڭىزدى قادام.
پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ بۇل باعىتتاعى باستاماسى – تەك عىلىمي جيىندارمەن شەكتەلمەيتىن، رۋحانيات پەن مەملەكەتتىلىك اراسىن بايلانىستىراتىن ىرگەلى يدەولوگيالىق ساياسات. ياسساۋي ىلىمىنە دەن قويۋ - ۇلتتىڭ ىشكى يممۋنيتەتىن قالىپتاستىرۋدىڭ سەنىمدى جولى.
مەرۋەرت رايىم
