الاشتانۋشى عالىم وتان قورعاۋشى كۇنىن الاش اسكەرى قۇرىلعان كۇنگە بەلگىلەگەن ءجون دەسە، ديپلومات ونىمەن كەلىسپەيدى.
7 مامىر ەلىمىزدە وتان قورعاۋشىلار كۇنى رەتىندە اتالىپ وتىلەدى. 1992 جىلى وسى كۇنى قازاقستان قارۋلى كۇشتەرىن قۇرۋ تۋرالى پرەزيدەنت جارلىعىنا قول قويىلعان. ايتسە دە الاشتانۋشى سۇلتانحان اققۇلىنا 7 مامىر كۇنى ۇناماي وتىر.
«وتان قورعاۋشى كۇنى 24 ماۋسىم بولۋى كەرەك»
سۇلتانحان اققۇلى «Qasqa jol» يۋتۋب كانالىندا 7 مامىردى وتان قورعاۋشىلار كۇنى رەتىندە قابىلدامايتىنىن ايتقان ەكەن.
- حح عاسىر باسىنداعى تاريحىمىزدى زەرتتەۋگە 30 جىلدان استام ۋاقىتىمدى جۇمساعان عالىم رەتىندە ايتاتىنىم، وسى بۇگىنگى قازاق مەملەكەتىنىڭ تۇڭعىش تۇراقتى ۇلتتىق قارۋلى كۇشتەرى قۇرىلعان كۇن نەمەسە وتان قورعاۋشىلار كۇنى – 7 مامىر ەمەس، «وتە قىمباتتى» داريعا نازارباەۆانىڭ تۋعان كۇنى ەمەس، 1918 جىلدىڭ 24 ماۋسىمى بولۋى كەرەك ەدى. مىنە، تۇڭعىش ارميامىزدىڭ قۇرىلعان كۇنىنە بيىل 106 جىل تولادى ەكەن. 24 ماۋسىم كۇنى – بىزدە تۇڭعىش ۇلتتىق تۇراقتى قارۋلى كۇشتەرىمىزدىڭ قۇرىلعان كۇنى، - دەيدى عالىم
سۇلتانحان اققۇلىنىڭ ايتۋىنشا، 1917 جىلى 12 جەلتوقساندا ورىنبورداعى ەكىنشى جالپىۇلتتىق قازاق-قىرعىز قۇرىلتايى الاش رەسپۋبليكاسىنىڭ، كەشەگى قازاق حاندىعىنىڭ جەر اۋماعىندا سول مەملەكەت تىرەگى بوپ تۇرعان، مەملەكەتتىڭ نەگىزىن قالايتىن قازاق حالقىنىڭ ساياسي قۇلقىمەن الاش ۇلتتىق ەلىنىڭ اۆتونومياسى قۇرىلدى. «بۇل بۇگىنگى قازاقستاننىڭ سۇيەگى، نەگىزى، ىرگەتاسى ەكەنىن ۇمىتپاۋىمىز كەرەك» دەيدى ول.
- ءبىز 1991 جىلى تۇڭعىش رەت تاۋەلسىزدىك العان جوقپىز، تاۋەلسىزدىگىمىزدى قالپىنا كەلتىردىك. ويتكەنى ول تاۋەلسىزدىكتەن ءبىز 1920 جىلى تامىز ايىندا ايىرىلعان بولاتىنبىز، – دەيدى عالىم.
ال قارۋلى كۇشتەر قۇرىلعان 7 مامىر، سونىمەن بىرگە بۇرىنعى پرەزيدەنت نازارباەۆتىڭ قىزى داريعانىڭ دا تۋعان كۇنى. عالىم وسى ەكى كۇننىڭ ءبىر داتاعا سايكەس كەلۋى كەزدەيسوقتىق ەمەس دەپ تانيتىنىن بايقاتتى.
«ەشكىم «نازارباەۆانىڭ تۋعان كۇنى» دەگەن جوق...»
الاشتانۋشى سۇلتان حان اققۇلىنىڭ پىكىرىمەن ەكس-ديپلومات قازبەك بەيسەباەۆ كەلىسپەيدى.
- قالاي بولعان كۇننىڭ وزىندە ءبىز اسكەردى قۇرمەتتەۋىمىز كەرەك. سەبەبى «ءوز اسكەرىڭدى اسىراي الماساڭ، وزگەنىڭ اسكەرىن اسىراۋعا ءماجبۇر بولاسىڭ» دەگەن قاناتتى ءسوز بار. سول سەبەپتى دە اسكەريلەرگە ارنالعان بەلگىلى ءبىر داتا كەرەك. بۇل كۇن داريعا نازارباەۆانىڭ تۋعان كۇنى ەكەن دەپ وتان قورعاۋشىلار كۇنىنەن مۇلدە باس تارتپايمىز عوي. ءاۋ باستا بۇل كۇندى بەلگىلەيتىن كەزدە «7 مامىر داريعا نازارباەۆانىڭ تۋعان كۇنى» دەپ بىزگە ەشكىم ايتقان جوق. اسكەري ازاماتتاردى قۇرمەتتەۋ ءۇشىن ارنايى كۇن بولۋى كەرەك. كەزىندە 23 اقپان كۇنىن سوۆەت اسكەرىنىڭ قۇرىلعان كۇنى دەپ اتاپ جۇردىك. ءبىز ءوزىمىزدىڭ ساربازدارىمىزدى باعالاۋ ءۇشىن بەلگىلى ءبىر كۇن مەرەكە رەتىندە اتالىپ ءوتىلۋ كەرەك. سول سەبەپتى سۇلتانحان اققۇلىنىڭ پىكىرىمەن كەلىسپەيمىن، - دەيدى قازبەك بەيسەباەۆ.
ونىڭ ايتۋىنشا، قازىرگىدەي حالىقارالىق جاعداي ۋشىعىپ تۇرعان كەزەڭدە اسكەرگە ەرەكشە قۇرمەت كورسەتۋىمىز كەرەك. «اسكەري قىزمەتكەرلەرگە قولداۋ كورسەتىپ، قولىمىزدان كەلگەنشە كومەكتەسۋىمىز كەرەك» دەيدى ديپلومات.
- ءوز باسىم 7 مامىر كۇنىن وتان قورعاۋشىلار كۇنى رەتىندە بەلگىلەگەن كەزدە ەكس-پرەزيدەنتتىڭ قىزىنىڭ تۋعان كۇنىنە ادەيى ورايلاستىردى دەپ ايتا المايمىن. مەنىڭ ويىمشا، 7 مامىر كۇنىن 9 مامىر جەڭىس كۇنىنە جاقىن بوعان سوڭ تاڭداعان سەكىلدى. ەندەشە، 7 مامىر كۇنى ۇناماسا، 9 مامىر كۇنىن وتان قورعاۋشىلار كۇنى رەتىندە اتاپ وتەيىك، - دەيدى بۇرىنعى ديپلومات قازبەك بەيسەباەۆ.
«الاشوردا ءوز الدىنا بولەك مەملەكەت بولعان جوق»
سۇلتانحان اققۇلى الاش اسكەرى قۇرىلعان 1918 جىلدىڭ 24 ماۋسىم كۇنىن وتان قورعاۋشىلار كۇنى رەتىندە اتاپ ءوتۋدى ۇسىنىپ وتىر. قازىبەك بەيسەباەۆ الاشتانۋشىنىڭ بۇل پىكىرىنە دە قوسىلمايتىنىن ەسكەرتتى.
- الاشوردا ءوز الدىنا بولەك مەملەكەت بولعان جوق، تەك قانا الاش قوزعالىسى مەن پارتياسى بولدى. ولاردىڭ ىشىنەن ءار ءتۇرلى دەڭگەيدەگى بەلسەندى ازاماتتار شىقتى. ءبىزدىڭ اسكەرىمىزدىڭ جوڭعارلارمەن سوعىسقان كەزى بولدى. سول كەزبەن بايلانىستىرىپ وتان قورعاۋشىلار كۇنىن بەلگىلەۋگە بولادى. توقسان اۋىز ءسوزدىڭ توبىقتاي ءتۇيىنى، بىزگە ارنايى وتان قورعاۋشىلار كۇنى كەرەك. ول الاشپەن بايلانىستى بولا ما، جوق الدە قابانباي زامانىمەن ورايلاستىرامىز با، ماسەلە وندا تۇرعان جوق. بۇل ماسەلەنى حالىق ءوزى شەشۋى كەرەك. 7 مامىر كۇنىن 30 جىلدان استام ۋاقىت اتاپ ءوتىپ ءجۇرمىز. ەندى ونى وزگەرتۋدىڭ نە قاجەتى بار؟ بىزدە اتاۋلى كۇندى وزگەرتۋدەن باسقا ماڭىزدى پروبلەما جوق پا؟ سۇلتانحان اققۇلىنىڭ الاش تاقىرىبىندا سىڭىرگەن ەڭبەگىن جاقسى بىلەمىن. ايتسە دە تاپ قازىرگى تاڭدا وتان قورعاۋشىلار كۇنىن وزگەرتەيىك دەگەن ءسوزى ورىندى ەمەس سەكىلدى، – دەيدى ديپلومات.
شىنار اقجانقىزى
