جەكەدارا بيلىك - قوعامعا عانا ەمەس، مەملەكەتكە بىردەن ءبىر جاۋ. ويتكەنى, مەملەكەتتىڭ ورگاندارى وزىنە ءتان مىندەتىنەن تايقىپ، حالىقتىڭ باسىنا اڭگىر تاياق ويناتادى. اسىرەسە سوت جۇيەسى.
تاۋىق ۇرلاعان اباقتىدا عۇمىرىن سارپ ەتىپ، ال تۇيەنى تۇگىمەن جۇتىپ، ميللاردتاردى توناعاندار، كىسى ولتىرگەندەر شارتتى مەرزىممەن بوساپ كەتە بەرمەك، ءسويتىپ قوعامنىڭ ءىرىپ-ءشىرۋى گەومەتريالىق پروگرەسسيامەن ءورشيدى.
قۇقىق كۇزەتىنە تۇسكەن كەز كەلگەن ءىس ارانى اشىلعان الباستىعا جەمتىك سەكىلدى. اۋباستاعى ادىلدىك پەن تەڭدىك، زاڭدىق پرينتسيپتەرى دالادا قالادى. الدەقانداي ءىس تۇسسە، ونى ۇرلەپ، قامپايتىپ، اقشا الۋ ءۇشىن وتا جاساۋعا جەتكىزەتىن ساۋداگەر مەديكتەر سىقىلدى، بۇلار دا ءتۇيمەدەي ءىستەن تۇيەدەيءىن قولدان جاسايدى. ودان ءارى قۇتىلۋ ءۇشىن ساۋدالاسۋ كەرەك، بولماسا باسىڭا تۇسكەندى كورىپ، قۇربان بولىپ كەتە بەرەسىڭ...
ءالىبي وتەربەرگەننىڭ باسىنا تۇسكەن «ءىس» 26.07.2019 كۇنى تىركەلگەن. سودان بەرى تابىشەۆتار اۋلەتىنە زاۋال تونگەندەي، سەرگەلدەڭگە تۇسكەندەرىنە 3 جىل بولدى.
قىلمىستىق ءىستىڭ ەشبىر ايعاعى مەن دەرەگى جوق، بىراق قىلمىسكەر بار، سالدار: تۇرمەدە 22 جاسىندا ءتۇسىپ 25 جاسىن اباقتىدا «اتاپ وتىرعان» قىرشىنداي جاس ءالىبي...
نە بولعان؟ 22.07.2019 ج. كءۇنى ءالىبي اقتوبەلىك جازعى لاگەرگە ۋاقىتشا تاربيەشى بولىپ ورنالاسادى.25.07.2019 ج. كۇنى ءبىر توپ اتا-انا ۇستىنەن ارىز جازىپ، وعان «پەدوفيل» جەيدەسىن كيگىزىپ تۇرمەگە توعىتادى. بىراق ەشبىر ايعاق، نەگىز، دالەل جوق! اقتىعىڭدى دالەلدەپ كور!
ءالىبيدىڭ سورىنا سول كەزدە ەكى «تاريحي» نەگىز بولعان: ءبىرى ديسكوتەكاعا جىبەرمەگەن ءبىر مىقتىنىڭ ۇلىونىمەن ەرەگەسكەن; ەكىنشىسى – وسى قارساڭدا قازاقستان الەمدەگى پەدوفيلدەرگە قارسى ەلارالىق زاڭدامانى قولداپ، زاڭدى نىقتايدى، ادىلدىگىن «كۇشەيتەدى»، بۇعان قاتىستى قىراعىلىعىن نىعايتادى - قىلمىستىق كودەكسكە 124 باپتىڭ 2 بولىگىن اۋىرلاتۋ تۋرالى وزگەرتۋ - قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 01.04.2019 جىلعى № 240-ءVى قرز زاڭىمەن ەنگىزىلەدى. بىلاي ايتقاندا «ترەندكە» تاپ بولادى... ءاربىر بۇنداي باپ ادىلەتسىزدىك جايلاعان قوعامدا وزىنشە ءبىر «ناۋقان» - ەلەستەن قىلمىسكەر تابۋ قاجەت... قىسقاسى، تەرگەۋ ۇدەرىسى ءىستىڭ اق-قاراسىن اجىراتۋعا باس قاتىرمايدى – «قىلمىسكەر قولدا» - ءبىتتى! ءالىبي 2020 ج. 26 ناۋرىز كۇنى «بالا زورلاۋشى» رەتىندە 10 جىلعا سوتتالىپ كەتە بارادى.
تەرگەۋ مەن سوت ۇدەرىسىن تەكسەرىپ شىققان ەلىمىزگە بەلگىلى ادۆوكات ابزال قۇسپاننىڭ انىقتاماسىنان ءبىر عانا ۇزىك كەلتىرەيىك، ءالىبيدىڭ جازىقسىزدىعىن سودان-اق اڭعارۋعا بولادى: «ءبىرىنشى ساتىداعى سوت ءوز ۇكىمىندە (سوزبە-ءسوز) «08 قازان 2019 جىلعى حاتتاماعا بويىنشا، كۋا ا.تاشپەنتاەۆتان الىنعان وقيعا بولعان كۇنى «WhatsUp» جەلىسى ارقىلى اتا-انالار اراسىندا جازىلعان حابارلامالارعا قاراۋ جۇرگىزىلگەن. (ت.5 ءى.ب.5-15)» - دەي تۇرا، سول جەلىدە ايتىلعان اڭگىمەلەردىڭ مازمۇنىنا ادەيءى توقتالماي كەتكەن، ال ول اڭگىمەلەر اراسىندا بالالاردىڭ الىبيگە جالا جاپقانى، وقيعانىڭ ويدان شىعارعاندىعى تۋرالى دا ايتىلعان بولاتىن!»
بۇل ءبىرىنشى ساتىداعى «ءادىلسوت»، ال ونىڭ قاتەسىن تۇزەتەتىن باسقا ساتىداعىلار نەگە تىرپ ەتپەيدى؟ ول جازىلماعان زاڭ – «قارعا قارعانىڭ كوزىن شۇقىمايدى» - وسى جەردە ادىلدىگىڭ قاراڭ قالادى... باستاپقى تەرگەۋشىنىڭ اۋمەسەرلىگى دە، قاتەسى دە قارالمايدى! ارام قات! بىزدەگى ادىلدىك ازىرگە وسى!
بۇل نە؟ قۇقىق كۇزەتىنىڭ نەمقۇرايلىعى ما، ادام تاعدىرىن ويىنشىق ەتكەندىگى مە، سوت سالاسىنىڭ ادىلەتسىزدىگى مە؟.. ونى وقىرمان، ءوزىڭىز قورىتىڭىز! قازاقتىڭ تاعدىر-تالايىن جالماۋىزداي جالماعان مىنا ادىلەتسىزدىككە اۋىزدىق بولماسا تالايىڭدى جالمايدى. بۇل ماتەريالدى سول ءۇشىن جاريالاپ وتىرمىز. ال ءالىبي بولسا، ءالى دە كۇرەسۋدە. اللانىڭ جازعانىن كورەر. بىراق ءبىز قالاي ەل بولامىز؟!
تقومەندە ادۆوكات ابزال قۇسپاننىڭ سوت ۇكىمىنە قاتىستى انىقتاماسىن بەرىپ وتىرمىز. ءادىل قازاقستان سوتىنىڭ ادىلەتسىز ۇكىمىن وقىپ «قارىق» بولاسىز.
س. ابدىرەشۇلى
ا ن ى ق ت ا م ا
ءالىبي وتەپبەرگەنگە قاتىستى قىلمىستىق ءىس بويىنشا
وقيعانىڭ قىسقاشا فابۋلاسى: تاعىلعان ايىپقا جانە سوت ۇكىمىنە سايكەس، «2019 جىلعى 22 شىلدەدە ءا.وتەپبەرگەن كۇندەلىكتى كۇن ءتارتىبى بويىنشا جۇمىس اتقارۋ بارىسىندا «اقبوبەك-ۆوستوك» لاگەرىندە، اكىمشىلىكپەن بەكىتىلگەن سۋعا ءتۇسۋ كەستەسى بويىنشا ساعات 14:00-دە جۋىناتىن جەرگە №7 وتريادتىڭ ەر بالالارىمەن بىرگە كىرىپ، 30 ناۋرىز 2008 جىلى تۋىلعان ا.ءا.ن-دىڭ ون ءتورت جاسقا تولماعان كورىنەۋ جاس بالا ەكەنىن انىق بىلە تۇرا، تالىمگەر رەتىندە وزىنە جۇكتەلگەن مىندەتتەرىن اتقارۋ كەزىندە، سەكسۋالدىق نيەتپەن جانە ءوزىنىڭ جىنىستىق قۇمارلىعىن قاناعاتتاندىرۋ ماقساتىندا، ۇستىندەگى كيىمدەرىن شەشىپ تاستاپ ا.ءا.ن-عا ءوزىنىڭ جىنىستىق مۇشەسىن كورسەتىپ، سوڭعىنى قورقىتىپ جىبەرگەن».
وسىعان ۇقساس ارەكەتتەردى كەيىن 23.07.2019 جىلى د.ب-قا قاتىستى، ال 24.07.2019 جىلى ا.ت. مەن و.ق-قاقاتىستى جاسادى دەپ ايىپتالعان.
انىقتاما 5 بولىكتەن تۇرادى; 1. جابىرلەنۋشىلەردىڭ جاۋابى، 2. كۋالەردىڭ جاۋابى، 3. جابىرلەنۋشى جاۋابىن ساقتاۋ (دەپونيروۆانيە), 4. ساراپتاما زاڭدىلىعى، 5. باسقا دا سايكەسسىزدىكتەر.
1. جابىرلەنۋشىلەردىڭ جاۋاپتارى
جابىرلەنۋشىلەردىڭ وزدەرى سوتقا قاتىستىرىلمادى.
ايىپتاۋ ۇكىمى تەك قانا وسى 4 جابىرلەنۋشىنىڭ جاۋاپتارىنا قۇرىلعان! ولاردىڭ كامەلەتكە تولماعانى سەبەپتى، پسيحيكاسىنا زيان كەلەدى دەگەن جەلەۋمەن تەرگەۋ كەزىندە ساقتاۋ، ياعني دەپونيروۆانيا وتكىزىپ، كەيىن سول سوتتاعى بەينەبايان نەگىزىندە ساراپتاما جۇرگىزىلگەن.
ودان باسقا ءىس بويىنشا ەشقانداي دالەل-دايەك جوق!
بىراق، بۇل دالەلدەردىڭ دە وبەكتيۆتىلىگىنە كۇمان تۋدىراتىن جاعدايلار انىقتالدى، اتاپ ايتقاندا:
اتالعان 4 جابىرلەنۋشىنىڭ، 3-ءى باسىنان باستاپ، سوتتالۋشىعا قاتىستى ەشقانداي تالاپتارى جوق ەكەندەرىن ايتادى، وعان سەبەپ، بالالار ءوز اتا-انالارىنا كەيىن بىرەسە وقيعا بولدى، بىرەسە بولمادى دەپ جاۋاپ بەرگەن.
ال، ەكىنشى ساتى، اپەللياتسيا القاسىندا 2-جابىرلەنۋشى ءبىرىنشى ساتىداعى سوتتا بەرگەن جاۋاپتارىنان مۇلدەم باس تارتقان! ولار; د.ا.بيسەنتاەۆ جانە و.ق.قايراتوۆ، ول تۋرالى اپەللياتسيادا سوتتاعى وكىلدەرى، اتا-انالارى يسماگۋلوۆا مەن ايتماعانبەتوۆ ايتتى.
اتالعان جابىرلەنۋشىلەردىڭ ءبىرىنشى جانە اپەللياتسيالىق ساتىداعى سوت وتىرىستارىنا قاتىستىرىلماۋى، ءىس بويىنشا ءسوزسىز انىقتالۋى كەرەك وبەكتيۆتى ءمان-جايلاردى انىقتاۋعا كەدەرگى كەلتىردى. ويتكەنى ولاردىڭ جاۋاپتارى كۋالەرمەن جانە ءوزارا بەرگەن جاۋاپتارىمەن جانە ءىس ماتەريالدارىمەن قاراما-قايشىلىققا تولى.
مىسالى; تەرگەۋ الدى جاۋاپ الۋ بارىسىندا كامىلەت جاسىنا تولماعان جابىرلەنۋشى ولجاس قايراتوۆ جانە اقنيەت ناعاشىباي ءوز جاۋاپتارىندا: «دۋشقا ءتۇسىپ جاتقان كەزىندە شاديار دەگەن بالاعا سوتتالعان ءا.ق.وتەپبەرگەن ءوزىنىڭ جىنىستىق مۇشەسىن ارتقى جاعىنان تاقادى»، - دەيدى. الايدا، بۇل ءمان-جايدى جەكەنديەۆ شاديار ءوز جاۋابىندا مۇلدەم تەرىسكە شىعارادى!
سونىمەن قاتار، كامەلەت جاسىنا تولماعان جابىرلەنۋشى اليشەر تۋرەحاننىڭ جاۋاپتارىندا سوتتالعان ءا.ق.وتەپبەرگەن دۋشقا ءتۇسۋ كەزىندە بالالاردىڭ ءبارىنىڭ جىنىس مۇشەلەرىن ۇستاپ شىعادى، الايدا ءوزىنىڭ كيىمىن شەشپەيدى، سىرتقى كيىممەن جۇرەدى دەگەن. بىراق، بۇل دەرەكتەر ءىس بويىنشا باسقا دا كۋالەردىڭ جاۋاپتارىمەن مۇلدەم راستالمادى!
2. كۋالەردىڭ جاۋاپتارى
ءىس بويىنشا كۋا دەپ تانىلىپ، جاۋاپتالعان كۋالەر ءتىزىمى:
1. ا.ع.تاشپەنتاەۆ – «اقبوبەك - ۆوستوك» لاگەرىنىڭ باسشىسى،
2. ۆ.م.كينجيباەۆ – اعا تالىمگەر،
3. ن.ا.باحيتجان - №7 وتريادتىڭ تاربيەشىسى،
4. ا.و.احمەتوۆ - №5 وتريادتىڭ تالىمگەرى.
اپەللياتسيا ساتىسىندا تاعى 2 كۋا قوسىلدى، ولار
5. ۆ.ۆ.سافينا.
6. م.ج.وجانوۆ.
اتالعان كۋالەردىڭ بارلىعى دا ءالىبي وتەپبەرگەننىڭ ونداي ءىس-ارەكەت جاساماعانىن، از ۋاقىت ىشىندە ء(ۇش كۇن!) ونداي بەلسەندى ارەكەتكە بارۋى مۇمكىن ەمەس ەكەنىن، ارىز جازىلاتىن سول 25.07.2019 ج.، ءالىبي وتەپبەرگەن ول بالالارعا تارتىپسىزدىكتەرى ءۇشىن جازا رەتىندە ديسكوتەكاعا جىبەرمەگەندىگى، سول ءۇشىن بالالاردىڭ ءبىر توبى ءالىبي اعايلارىنىڭ ءوزىن جازالايمىز دەگەن، ءىس ءۇشىن وتە ماڭىزدى اقپاراتتار تەرگەۋ كەزىنەن ايتىلسا دا نە تەكسەرىلمەيدى، نە قۇقىقتىق باعاسى بەرىلمەيدى!
مىسالى، كۋا باحيتجاننىڭ مىنا جاۋابى: «2019 جىلى 25 شىلدە كۇنى اتالعان 7-ءشى جاساقتىڭ ۇلدارى وزدەرىن ءتارتىپسىز ۇستاعاندىقتان، سوتتالعان ءا.ق.وتەپبەرگەنمەن ەكەۋى بىرگە جازا رەتىندە كەشكى بي كەشىنە جىبەرمەۋ تۋرالى شەشىم قابىلداعان. كەلەسى كۇنى، ياعني 2019 جىلدىڭ 26-شى شىلدەسىندە بالالارعا اتا-انالارى كەلگەندە، ن.ا.باحيتجان كورپۋس ىشىندە تۋرەحان اليشەر، قايراتوۆ ولجاس جانە باسقا 1-2 بالانىڭ ءوز ارالارىندا سويلەسىپ تۇرعان ساتتەرىندە، اراسىندا ءبىر بالانىڭ «ءبىز ءالىبي اعايدى سوتتاتايىن دەپ جاتىرمىز، سوندا مەن باستى رولدە وينايمىن», - دەگەن سوزدەرىن ەستىگەن. كەيىن بۇل اڭگىمەلەردى ەستىگەن 7-ءشى جاساقتىڭ بىرنەشە قىزدارى تاربيەشى ن.ا.باحيتجانعا كەلىپ، «ءالىبي اعايدىڭ كىناسى جوق, بالالار ديسكوتەكاعا جىبەرمەگەنى ءۇشىن وسىداي شۋ شىعاردى» دەپ مالىمدەگەن».
ءىستىڭ ءمان-جايىن تۇگەلدەي وزگەرتەتەتىن قىزداردىڭ ايعاق-دەرەكتەرى مەن كۋا ن.ا.باحيتجاننىڭ بايانداعان مالىمەتتەرى سوتقا دەيىنگى تەرگەپ-تەكسەرۋ پروتسەسىندە مۇلدەم تەكسەرىلمەگەن، سوت وتىرىسىندا دا ەسكەرىلمەگەن.
ناقتىراق، كامەلەت جاسىنا تولماعان جابىرلەنۋشى اليشەر تۋرەحان جانە ولجاس قايراتوۆتان جوعارىدا اتالعان مالىمەت بويىنشا جاۋاپ الىنباعان.
سونىمەن بىرگە، جابىرلەنۋشى اليشەر تۋرەحان جانە ولجاس قايراتوۆتىڭ جانىنداعى كامەلەت جاسىنا تولماعان باسقا بالالاردىڭ كىمدەر ەكەنى انىقتالىپ جاۋاپ الىنباعان، بۇل فاكتىگە بايلانىستى تەرگەۋ امالدارى جاسالماعان.
كۋا ن.ا.باحيتجانعا كەلىپ سوتتالعان ءا.ق.وتەپبەرگەنگە ۇل بالالاردىڭ جالا جاپقاندارى تۋرالى اقپاراتتى بەرگەن 7-ءشى جاساقتاعى قىز بالالاردىڭ كىمدەر ەكەندىگى انىقتالماعان, ولاردان اتالعان مالىمەت بويىنشا جاۋاپ الىنباعان.
تەرگەۋ ورگاندارىمەن انىقتالماعان، قورعاۋ جاعى انىقتاعان، بىراق، ءىس بويىنشا جاۋاپتالماعان كۋالەر ءتىزىمى:
1. اتا-انا: قاناتوۆا ءمولدىر
قىزى: ەسقايىر مادينا
2. اتا-انا: مامبەتاليەۆا اقنۇر
قىزى: ءىنجۋ
3. اتا-انا: نۇرشالوۆ نۇرسەيت
ۇلى: تورەبەك
4. اتا-انا: وڭعاروۆ سەرىك
ۇلى: وتەۋلى تەمىرلان
5. اتا-انا: ەرمۋحانوۆا التىناي
قىزى: اقسانا
6. اتا-انا: ساتىعاليەۆا گۇلزيپا
قىزى: ايسۇلۋ
7. اتا-انا: يسماگۋلوۆا بايان
ۇلى: دياس
8. اتا-انا: تولەۋوۆا ارداق
قىزى: اقەركە
9. اتا-انا: جەكەنديەۆ مۇقانسەرى
ۇلى: جەكەنديەۆ شاديار
10. اتا-انا: بايكەنوۆ نۇربولات
قىزى: اسەماي
بۇل ءتىزىم تۇپكىلىكتى ەمەس، قورعاۋ تاراپىنىڭ انىقتاي العانى عانا، تەرگەۋ جانە سوت ولاردى انىقتاۋ، جاۋاپتاۋعا قۇلىقسىزدىق تانىتتى!
مىسالى، وسى كۋالەردىڭ ىشىنەن جەكەنديەۆ شادياردىڭ اكەسى جەكەنديەۆ مۇقانسەرىنىڭ جوعارعى سوتقا جانە باس پروكۋراتۋراعا جازعان ارىزىنداعى مىنا جەرلەرى نازار اۋدارۋعا تۇرارلىق; ول باسىندا ۋ-شۋ بولىپ جاتقان كەزدە وزىدە ارىز جازعانىن، كەيىن بالاسى شىندىقتى ايتقان سوڭ، ارىزىن قايتىپ العانىن جانە بالاسى وسىنىڭ ءبارىن اقتاۋدان كەلگەن باتىرباي دارحان دەگەن بالا 25.07.2019 جىلى ۇيىمداستىرعانىن، سەبەبى وسىنىڭ الدىندا، ءالىبي وتەپبەرگەنگە دەيىن تالىمگەر بولىپ نەبارى ءبىر كۇن ىستەگەن جاس جىگىتتى بالالار ارىزدانىپ، جۇمىستان شىعارىپ جىبەرگەن (!), بۇل جولى دا الىبيگە سولاي ىستەسەك جۇمىستان شىعارادى دەگەن ۇسىنىس بولىپ، ونى كەيبىر بالالاردىڭ قولداعانى، كەيبىرىنىڭ قارسى بولعانى ايتىلادى!
وسى ءبىر ءىس ءۇشىن وتە ماڭىزدى اقپارات، نە تەرگەۋشىنى، نە ەكى ساتىداعى سوتتار ءۇشىن ەشقانداي ماڭىزى بولماعانى تۇسىنىكسىز! ەڭ باستىسى، جەكەنديەۆتىڭ ول ايتىپ وتىرعانى ءىس ماتەريالدارىمەن ۇندەسەدى، الىبيگە دەيىن سول وتريادتا تالىمگەر بوپ ىستەگەن ازامات نەبارى ءبىر كۇننەن سوڭ جۇمىستان، بالالاردىڭ تالابىمەن قۋىلعان...
جاۋاپتالعان دا، جاۋاپتالماعان دا كۋالەر بۇرىن سوڭدى ءالىبيدى تانىمايدى، ال لاگەردە وتە از ۋاقىت كولەمىندە تانىس، وىنمەن ەشقانداي تۋىس ەمەس، دوس ەمەس، بىرگە وقىماعان، نەگە، نە ءۇشىن ولاردىڭ بارلىعى وتىرىك ايتۋلارى، سوت ۇكىمىندە «كۋالەر ءوزىنىڭ وسى جاۋاپتارىن، سوتتالۋشى وتەپبەرگەننىڭ جاۋاپكەرشىلىگىن جەڭىلدەتۋ ماقساتىندا بەرگەن دەپ ەسەپتەيدى» - دەپ جازىلعانىنداي، الىبيگە كومەكتەسۋگە تىرىسادى؟
سونىمەن قاتار، ءبىرىنشى جانە اپەللياتسيالىق القا سوتتارىنىڭ «كۋالەر بولعان وقيعانى كورمەگەن»- دەگەن جەلەۋمەن، ولاردىڭ جاۋاپتارىن باسشىلىققا الماعاندارى دا وتە قىزىق. تەرگەۋ دە، سوت تا ەڭ اۋەلى سونداي وقيعا بولدى ما، جوق پا، سوعان كوز جەتكىزۋلەرى كەرەك ەمەس پە؟؟؟
ونىڭ ورنىنا ەكى ساتىداعى دا سۋديالار، سوتتالۋشىنىڭ جانە كۋىلەردىڭ تاراپىنان تەرگەۋ كەزىنەن بەرى ايتىلىپ كەلە جاتىرعان ەڭ نەگىزگى ۆەرسيا – بالالاردىڭ ديسكوتەكاعا جىبەرىلمەۋى سەبەپتى، الىبيگە ولاردىڭ تاراپىنان جالا جاپقاندىعىنا قانشا دالەل-دايەك كەلتىرىلسە دە، ونى تەكسەرۋگە ءۇزىلدى-كەسىلدى باس تارتۋدا!
3. جابىرلەنۋشى جاۋابىن ساقتاۋ (دەپونيروۆانيە)
كامەلەتكە تولماعان جابىرلەنۋشىلەردىڭ جاۋاپتارىن ساقتاۋ (دەپونيروۆانيە) كەزىندە قر قپك-ءنىڭ ورەسكەل بۇزىلعان.
قىلمىستىق ءىستىڭ قولىمىزدا بار ماتەريالدارى نەگىزىندە كوزىمىزدى جەتكىزگەن جايتتىڭ ءبىرى، كامەلەتكە تولماعان كۋالەر مەن جابىرلەنۋشىلەردىڭ جاۋاپتارىن ساقتاۋ كەزىندە پروكۋرور ولارعا سۇراقتار قويىپ، سول سۇراقتارعا ءوزى جاۋاپ بەرىپ وتىرعاندىعى جانە ىلەسپە سۇراقتار قوياتىنى ناقتى كورىنىپ تۇر. ءتىپتى ءىستى جۇرگىزۋشى سۋديا كوز الدىندا ءوتىپ جاتقان ورىسكەل وسى جاعدايعا بايلانىستى پروكۋرورعا بىرنەشە مارتە ەسكەرتۋ جاساعان.
قر قپك-ءنىڭ 217 بابىنا سىلتەمە جاساي وتىرىپ، تەرگەۋ سۋدياسى كامەلەتكە تولماعان جابىرلەنۋشىلەردىڭ پسيحيكاسىن جاراقاتتاپ الماۋ ءۇشىن، ولاردى قايتا جاۋاپتاۋدى توقتاتقىزعان.
الايدا، وسى قىلمىستىق ءىستى تەرگەۋ سۋدياسى كامەلەت جاسىنا تولماعان جابىرلەنۋشىلەر ا.ءا.ناعاشىباي، د.ا.بيسەنتاەۆ، و.ق.ولجاسوۆ جانە ا.ن.تۋرەحاننان كەيىننەن جاۋاپ الۋ ولاردىڭ پسيحيكاسىنا جاراقاتتاۋشى اسەر تيگىزەدى دەپ قانداي وبەكتيۆتى مالىمەتتەر نەگىزىندە تۇجىرىمداپ وتىرعانى بەلگىسىز. سەبەبى، ونداي شەشىم قابىلداۋعا نەگىزدەمە بولاتىن جايلار ءىس ماتەريالىندا كورسەتىلمەگەن.
سونىمەن قاتار، سول كەزەڭدە ىسكە قاتىسۋشى ادۆوكاتتار تاراپىنان دا بەلسەندى قورعاۋ ارەكەتى بولماعانى، كەيىننەن ايىپتاۋ ۇكىمىن شىعارۋعا ءوز اسەرىن تيگىزدى.
بىراق، ادۆوكاتى ءالسىز بولسا بولدى، ادام سوتتالىپ كەتە بەرمەۋ كەرەك، سوت قانداي جاعدايدا بولماسىن كەز-كەلگەن كۇدىك-كۇماندى سوتتالۋشىنىڭ پايداسىنا شەشىپ، ءىستى وبەكتيۆتى قاراۋ كەرەك!
4. ساراپتاما زاڭدىلىعى
سوتقا دەيىنگى تەرگەۋ بارىسىندا كامەلەت جاسىنا تولماعان جابىرلەنۋشىلەرگە تەرگەۋ سۋدياسىمەن ساقتاۋعا قويعان ايعاقتارى بويىنشا ولاردىڭ پسيحو-ەموتسيالىق جاعدايلارىن انىقتاۋ ماقساتىندا سوت پسيحولوگيالىق-كريميناليستىك ساراپتاما تاعايىنداعان.
اتالاعان ساراپتاما قورىتىندىسى بويىنشا، قويىلعان سۇراقتارعا جاۋاپ بەرۋ مۇمكىن ەمەس دەپ تۇجىرىم جاسالىنعان. سەبەبى، زەرتتەۋ وبەكتىسىنىڭ ۆەربالدى ەمەس جانە ۆەربالدى مالىمەتتەرى بەينەكامەرادا كورىنبەيتىن جاعدايدا تۇسىرىلگەن. نەگىزىندە كامەلەت جاسىنا تولماعان بالالار – ساراپتاماعا وزدەرى قاتىسۋى ءتيىس ەدى.
بۇل ساراپتاما تۇجىرىمى ءىستى دۇرىس شەشۋگە وتە ماڭىزدى ەدى. سەبەبى، سوت پسيحولوگيالىق-كريميناليستىك ساراپتاما شەڭبەرىندە تەرگەۋ ارەكەتتەرىن جۇرگىزۋ كەزىندە جانە ادامنىڭ پسيحو-ەموتسيالىق كۇيىن وزگەرتۋ ماقساتىمەن اسەر ەتۋ فاكتىلەرىن انىقتاۋ; تەرگەۋ ارەكەتتەرىن جۇرگىزۋ كەزىندە ادامنىڭ پسيحو-ەموتسيالىق كۇيىن انىقتاۋ سۇراقتارى شەشىلەدى.
سول سەبەپتى، جوعارىدا كورسەتىلگەن كامەلەت جاسىنا تولماعان جابىرلەنۋشىلەردەن بەينە جازبا قولدانۋ ارقىلى قايتا جاۋاپ الىنىپ، ولارعا پسيحو-ەموتسيالىق ساراپتاما تاعايىندالۋى قاجەت ەدى.
ودان باسقا، ءىس بويىنشا تەرگەۋ تاراپىنان سوت-پسيحولوگيالىق-پسيحياتريالىق ساراپتامالار تاعايىندالىپ، ونى جۇرگىزۋ ساراپشىلار گ.ە.تاسيەۆا، ج.ك.مۋسەنوۆا، ي.ۆ.ۆولكوۆالارعا تاپسىرىلعان. سسوت ۇكىمىندە «ساراپتاما جۇرگىزۋ كەزىندە ولار ءار جابىرلەنۋشىمەن بولەك سويلەسكەندەرىن، ولار بولعان وقيعانىن بارلىق ءمان-جايلارىن ايتىپ بەرگەندەرىن. ولاردا قيالداۋعا، جالعان سويلەۋگە، جوعارعى سەنگىشتىككە بەيىمدىلىكتەرى انىقتالماعانىن كورسەتتى» - دەلىنگەن. الايدا، اتالعان ساراپشىنىڭ ەكەۋى قازاق ءتىلىن دۇرىس بىلمەيدى، ال ۆولكوۆا مۇلدەم بىلمەيتىنى انىقتالدى!
ودان باسقا، ساراپتاما تاعايىنداۋ تۋرالى قاۋلى تۇرماق، ونىڭ قورىتىندىسىمەن قورعاۋشىلاردى تەرگەۋ اياقتالعان سوڭ ءبىر تانىستىرعان. ناتيجەسىندە، قورعاۋ تاراپى ساراپشىلار الدىندا سۇراق قويۋ، ساراپتاما بارىسىنا قاتىسۋ تۋرالى ءوتىنىش ءبىلدىرۋ، ولارعا سەنىمسىزدىك ءبىلدىرۋ سياقتى قۇقىقتارىن جۇزەگە اسىرۋ مۇمكىندىگىنەن ايىرىلعان. بىراق، اپەللياتسيالىق القا ءوز قاۋلىسىندا، بۇنى زاڭ بۇزۋشىلىق دەپ سانامايتىنىن كورسەتكەن!
سونىمەن قاتار، بۇل جەردە تاعى دا تەرگەۋ كەزىندە ىسكە قاتىسقان ادۆوكاتتاردىڭ ارەكەتسىزدىگى كورىنىپ تۇر، بىراق بۇندايدى ومىرىندە كورمەگەن ءالىبي وتەپبەرگەندى سول ءۇشىن سوتتاۋعا بولا ما؟
5. باسقا دا سايكەسسىزدىكتەر
قر قپك 194 ب نورمالارىنا سايكەس 2019 جىلعى 26 شىلدەدەگى جەدەل تەرگەۋ توبىن (بۇدان ءارى -جتت) قۇرۋ تۋرالى قاۋلىمەن الىبي وتەپبەرگەن تەك 2019 جىلعى 26 قاراشا كۇنى تانىسقان (توم1. 7-ء8ى .پ.، توم 8. 80-ء84ى.پ.)
بۇدان باسقا، اقتوبە ق. 4-ءىنشى قالالىق پوليتسياسىنىڭ تەرگەۋ بولىمىنىڭ باستىعى ن.زيننولداەۆ ءوزىنىڭ قىزمەتتىك قۇزىرەتىن اسىرا پايدالانىپ، وزىنە زاڭسىز تۇردە وكىلەتتىك الىپ، جتت قۇرۋ تۋرالى قاۋلى شىعارعان. ونىڭ قۇرامىنا زاڭسىز تۇردە اقتوبە وبلىسى تەرگەۋ باسقارماسىنىڭ اسا ماڭىزدى ىستەر بويىنشا اعا تەرگەۋشىسى ا.بيجانوۆتى قوسقان (توم 1, 7 پ.).
وسىلايشا اسا ماڭىزدى ىستەر بويىنشا اعا تەرگەۋشى ا.بيجانوۆ كەلەسى تەرگەۋ ارەكەتتەرىن زاڭسىز جۇرگىزگەن. ول كامەلەتكە تولماعان (توم 1. 27-ء28ى.پ.، ء35ى.پ.), ناعاشىباي اكنيەت اسەتۋلىن (توم 1, 60-ء61ى.پ.), نۋرجاۋباي مۋراتجان اديلجانۇلىن (توم 2. 40-ء41ى.پ.) جانە بيسەنتاەۆ دياس اسىلبەكۋلىن جابىرلەنۋشىلەر دەپ تانىپ، ولاردان جاۋاپ العان.
سونىمەن قاتار، ا.بيجانوۆ. 2019 جىلدىڭ 26 شىلدەسىندە كامەلەتكە تولماعان نۋرجاۋباي مۋراتجان اديلجانۇلىنىڭ زاڭدى وكىلى رەتىندە ونىڭ اكەسى نۋرجاۋباي اديلجان نۋرجاۋبايۇلىن تانىپ (توم 2. 38-ء39ى.پ.) جانە ودان زاڭسىز تۇردە جاۋاپ العان.
تەرگەۋشىلەر جابىرلەنۋشىلەردىڭ بارىنەن پسيحولوگتىڭ، پەداگوگتىڭ جانە ادۆوكاتتىڭ قاتىسۋلارىنسىز جاۋاپتار العان. بۇل جابىرلەنۋشىلەردىڭ وكىلدەرىنىڭ (اتا انالارى) جاۋاپتارىمەن جانە اپەللياتسيالىق القاعا قورعاۋش تاراپىنان ۇسىنىلعان قۇجات – قر باس پروكۋراتۋرا جانىنداعى قسجاەا (ۋكپسيسۋ) الىنعان رەسمي انىقتامامەن راستالىپ وتىر. وعان سايكەس، تەرگەۋ كەزىندە جابىرلەنۋشىلەردەن اجۋاپ الۋ بارىسىندا قاتىستى دەلىنگەن پسيحولوگ دۇيىمباەۆا ا.م.، سول كۇنى پوليتسيا بولىمىنە كىرمەگەن!
الايدا، اپەللياتسيالىق القا (سوزبە-ءسوز) «اقتوبە قالالىق №4 پوليتسيا بولىمىنە كىرگەنى جۋرنالعا تىركەلمەي قالۋى مۇمكىن»- دەگەن اقىلعا سىيمايتىن ءۋاج كەلتىرگەن!
بىرىنشىدەن, سوت اكتىسى بولجامعا نەگىزدەلمەۋ كەرەك! ەكىنشىدەن, ول فاكتىنى سول كۇنى بالالارىمەن بىرگە تەرگەۋ ىسىنە قاتىسقان اتا-انالارى «بىزدەن باسقا ەشكىم بولعان جوق»-دەپ كورسەتىپ وتىر. ۇشىنشىدەن, وسىنىڭ ءوزى تەرگەۋ مەن ءبىرىنشى ساتى تۇرماق، اپەللياتسيالىق القاعادا ءىستىڭ قانشالىقتى فورمالدى قارالعانىن كورسەتىپ تۇر ەمەس پە؟!
سونىمەن قاتار كامەلەتكە تولماعانداردان جاۋاپ الۋلار بويىنشا فالسيفيكاتسيا فاكتىسى ورىن العان.ول دەرەكتەر بويىنشا بىر تەرگەۋشى جابىرلەنۋشىلەردىڭ بارىنەن ءبىر كۇنى, ءبىر ۋاقىتتا جاۋاپ العان.
ءىس بويىنشا ماڭىزدىلاردىڭ ءبىرى بولىپ «اكبوبەك-ۆوستوك» لاگەرىندە جۇرگىزىلگەن قاراۋ بارىسىندا، تەرگەۋشىلەر لاگەردىڭ بار پەريمەتىرىندە جانە كورپۋستاردىڭ ىشىندەگى ورناتىلعان بەينە باقىلاۋ كامەرالارىندا تۇسىرىلگەن بارلىق جازبانى تارىكىلەگەن. سول جازبالاردىڭ بىرەۋىندە دە ءالىبي وتەپبەرگەننىڭ دەمالۋشى بالالارعا قاتىستى قانداي دا بولسا قۇقىقبۇزۋشىلىق جىبەرگەن فاكتىلەرى بەينە جازبالاردا تۇسىرىلمەگەن.
بالالاردىڭ جاۋاپتارى بويىنشا ءالىبي وتەپبەرگەن ولارعا قاتىستى بولمە-جايلاردىڭ ىشىندە دە، سىرتىندا دا كۇش كورسەتۋ ارەكەتتەرىن جاساعان دەپ جاۋاپتار بەرگەن.
ءبىرىنشى ساتىداعى سوت ءوز ۇكىمىندە (سوزبە-ءسوز) «08 قازان 2019 جىلعى حاتتاماعا بويىنشا، كۋا ا.تاشپەنتاەۆتان الىنعان وقيعا بولعان كۇنى «WhatsUp» جەلىسى ارقىلى اتا-انالار اراسىندا جازىلعان حابارلامالارعا قاراۋ جۇرگىزىلگەن. (ت.5 ءى.ب.5-15)» - دەي تۇرا، سول جەلىدە ايتىلعان اڭگىمەلەردىڭ مازمۇنىنا ادەيءى توقتالماي كەتكەن، ال ول اڭگىمەلەر اراسىندا بالالاردىڭ الىبيگە جالا جاپقانى، وقيعانىڭ ويدان شىعارعاندىعى تۋرالى دا ايتىلعان بولاتىن!
بۇنداي سايكەسسىزدەر مەن زاڭسىزدىقتار ءىس بويىنشا وتە كوپ!
انىقتاما جاساعان: ا.ت.قۇسپان
