بايقوڭىر عارىش ايلاعىنداعى اڭىزعا اينالعان №1 ۇشىرۋ كەشەنى "گاگارين ستارتى" رەسمي تۇردە قازاقستانعا ءوتتى، دەپ حابارلايدى "ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى ۇلىسمەدياعا سىلتەپ.
تاسس اگەنتتىگىنىڭ مالىمەتىنشە، بايقوڭىرداعى ەڭ العاشقى جانە ەڭ ماڭىزدى كەشەندەردىڭ ءبىرى - "گاگارين ستارتى" الاڭى. 1957 جىلى ءدال وسى جەردەن جەردىڭ العاشقى جاساندى سەرىگى ۇشىرىلسا، 1961 جىلدىڭ 12 ساۋىرىندە يۋري گاگارين مىنگەن "ۆوستوك" كەمەسى عارىشقا وسى الاڭنان اتتانعان بولاتىن.
مەملەكەت ەندىگى ۋاقىتتا بۇل تاريحي ورىنعا مۋزەي اشۋ ماسەلەسىن قاراستىرىپ جاتىر. بۇعان دەيىن رەسەي تاراپى - "روسكوسموس" اگەنتتىگى دە مۇندا عارىش تەحنيكاسى قويىلاتىن مۋزەي اشۋدى جوسپارلاعانىن ايتقان ەدى. سونىمەن قاتار، كەشەندى يۋنەسكو-نىڭ مادەني مۇرالار تىزىمىنە ەنگىزۋ تۋرالى باستاما كوتەرىلگەن. قازاقستان بۇل ۇسىنىستى قولداپ وتىر.
ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، رەسەي فەدەراتسياسى بايقوڭىر عارىش ايلاعى مەن بايقوڭىر قالاسىن قازاقستاننان جالعا الىپ وتىر. 1994 جىلعى جالعا بەرۋ كەلىسىمى 2050 جىلعا دەيىن ۇزارتىلعان. قازاقستان تاراپى بۇل كەلىسىمدى قايتا قاراۋ قاجەت دەپ ەسەپتەمەيدى. وسى ۋاقىت ارالىعىندا عارىش ايلاعىنان 1500-دەن استام عارىش كەمەلەرى ۇشىرىلىپ، 150-گە جۋىق عارىشكەر عارىشقا ساپار شەكتى.
بيىل الەمدەگى ەڭ العاشقى عارىش ايلاعى – «بايقوڭىردىڭ» قۇرىلعانىنا 70 جىل تولدى. عارىش ايلاعىنىڭ جالپى اۋدانى 6717 شارشى شاقىرىمدى قۇرايدى جانە ول الەمدەگى ەڭ ۇلكەن عارىش الاڭى بولىپ تابىلادى. بايقوڭىر عارىش ايلاعى 1955 جىلى قىزىلوردا وبلىسىنىڭ قارماقشى اۋدانىندا قۇرىلدى. ايلاقتىڭ ينفراقۇرىلىمى 9 ۇشۋ كەشەنىن، عارىش اپپاراتتارى مەن زىمىران تاسىعىشتاردى قۇراستىرۋعا ارنالعان 11 عيماراتتى، سونداي-اق عارىشتىق تەحنيكانى وتىنمەن جانە سىعىلعان گازبەن قامتاماسىز ەتەتىن 3 ستانسانى قامتيدى.
1957 جىلدىڭ 4 قازانىندا ءدال وسى بايقوڭىردان الەمدەگى العاشقى جاساندى جەر سەرىگى – «سپۋتنيك-1» ءساتتى وربيتاعا شىعارىلدى. ال 1961 جىلدىڭ 12 ساۋىرىندە ايگىلى كوسموناۆت يۋري گاگارين «ۆوستوك» كەمەسىمەن العاش رەت ادامزات تاريحىندا عارىشقا ۇشتى. وسى تاريحي وقيعالاردان باستاپ بايقوڭىر عارىش كەڭىستىگىن يگەرۋدىڭ كوپتەگەن ءىرى جوبالارىنىڭ باستاۋ العان ورنىنا اينالدى. مۇندا كۇننىڭ، ايدىڭ جانە باسقا دا پلانەتالاردىڭ العاشقى جاساندى سەرىكتەرى، سونداي-اق «ۆوستوك»، «ۆوسحود»، «سويۋز»، «پروگرەسس» عارىش كەمەلەرى جانە «ساليۋت»، «مير» وربيتالىق ستانتسيالارى ۇشىرىلدى.
العاشقى قۇرىلىسشىلار تورەتام ستانتسياسىنا 1955 جىلدىڭ قاڭتارىندا كەلگەن. بىراق تەك قىركۇيەكتە ءبىرىنشى ستارتقا ارنالعان شۇڭقىر قازۋ جۇمىستارى باستالعان.
حالىق تىعىزدىعى از، قاۋىپسىزدىك تالاپتارىنا ساي كەلگەندىكتەن وسى ايماق تاڭداپ الىنعان. نەبارى ءبىر جىل ىشىندە العاشقى نىساندار سالىنىپ، پايدالانۋعا بەرىلگەن.
بايقوڭىر عارىش ايلاعىندا گاگارين اتىنداعى ستارت الاڭىن سالۋ كەزىندە كۇتپەگەن ارحەولوگيالىق ولجا تابىلعان. قازۋ جۇمىستارى بارىسىندا قۇرىلىسشىلار 35 مەتر تەرەڭدىكتە ەجەلگى وشاقتىڭ ىزدەرىن جانە تۇز بايلانعان اعاش وتىن قالدىقتارىن انىقتاپ، ارحەولوگتاردى شاقىرعان. الايدا بەلگىسىز سەبەپتەرمەن ولار كەلە الماعان. وسىعان بايلانىستى تابىلعان وشاق پەن وتىن قالدىقتارى ارنايى جاشىككە سالىنىپ، زەرتتەۋ ءۇشىن ەلورداعا جىبەرىلگەن.
ءۇش ايعا سوزىلعان زەرتتەۋ ناتيجەسىندە تابىلعان زاتتىڭ جاسى 10-30 مىڭ جىلدىق ارالىعىن قامتيتىنى انىقتالعان.
