Baiqoŋyr ǧaryş ailaǧyndaǧy aŋyzǧa ainalǧan №1 ūşyru keşenı "Gagarin starty" resmi türde Qazaqstanǧa öttı, dep habarlaidy "Adyrna" ūlttyq portaly Ūlysmediaǧa sıltep.
TASS agenttıgınıŋ mälımetınşe, Baiqoŋyrdaǧy eŋ alǧaşqy jäne eŋ maŋyzdy keşenderdıŋ bırı - "Gagarin starty" alaŋy. 1957 jyly däl osy jerden Jerdıŋ alǧaşqy jasandy serıgı ūşyrylsa, 1961 jyldyŋ 12 säuırınde Iýrii Gagarin mıngen "Vostok" kemesı ǧaryşqa osy alaŋnan attanǧan bolatyn.
Memleket endıgı uaqytta būl tarihi orynǧa muzei aşu mäselesın qarastyryp jatyr. Būǧan deiın Resei tarapy - "Roskosmos" agenttıgı de mūnda ǧaryş tehnikasy qoiylatyn muzei aşudy josparlaǧanyn aitqan edı. Sonymen qatar, keşendı IýNESKO-nyŋ mädeni mūralar tızımıne engızu turaly bastama köterılgen. Qazaqstan būl ūsynysty qoldap otyr.
Esterıŋızge sala keteiık, Resei Federasiiasy Baiqoŋyr ǧaryş ailaǧy men Baiqoŋyr qalasyn Qazaqstannan jalǧa alyp otyr. 1994 jylǧy jalǧa beru kelısımı 2050 jylǧa deiın ūzartylǧan. Qazaqstan tarapy būl kelısımdı qaita qarau qajet dep eseptemeidı. Osy uaqyt aralyǧynda ǧaryş ailaǧynan 1500-den astam ǧaryş kemelerı ūşyrylyp, 150-ge juyq ǧaryşker ǧaryşqa sapar şektı.
Biyl älemdegı eŋ alǧaşqy ǧaryş ailaǧy – «Baiqoŋyrdyŋ» qūrylǧanyna 70 jyl toldy. Ǧaryş ailaǧynyŋ jalpy audany 6717 şarşy şaqyrymdy qūraidy jäne ol älemdegı eŋ ülken ǧaryş alaŋy bolyp tabylady. Baiqoŋyr ǧaryş ailaǧy 1955 jyly Qyzylorda oblysynyŋ Qarmaqşy audanynda qūryldy. Ailaqtyŋ infraqūrylymy 9 ūşu keşenın, ǧaryş apparattary men zymyran tasyǧyştardy qūrastyruǧa arnalǧan 11 ǧimaratty, sondai-aq ǧaryştyq tehnikany otynmen jäne syǧylǧan gazben qamtamasyz etetın 3 stansany qamtidy.
1957 jyldyŋ 4 qazanynda däl osy Baiqoŋyrdan älemdegı alǧaşqy jasandy Jer serıgı – «Sputnik-1» sättı orbitaǧa şyǧaryldy. Al 1961 jyldyŋ 12 säuırınde äigılı kosmonavt Iýrii Gagarin «Vostok» kemesımen alǧaş ret adamzat tarihynda ǧaryşqa ūşty. Osy tarihi oqiǧalardan bastap Baiqoŋyr ǧaryş keŋıstıgın igerudıŋ köptegen ırı jobalarynyŋ bastau alǧan ornyna ainaldy. Mūnda Künnıŋ, Aidyŋ jäne basqa da planetalardyŋ alǧaşqy jasandy serıkterı, sondai-aq «Vostok», «Voshod», «Soiuz», «Progress» ǧaryş kemelerı jäne «Saliut», «Mir» orbitalyq stansiialary ūşyryldy.
Alǧaşqy qūrylysşylar Töretam stansiiasyna 1955 jyldyŋ qaŋtarynda kelgen. Bıraq tek qyrküiekte bırınşı startqa arnalǧan şūŋqyr qazu jūmystary bastalǧan.
Halyq tyǧyzdyǧy az, qauıpsızdık talaptaryna sai kelgendıkten osy aimaq taŋdap alynǧan. Nebärı bır jyl ışınde alǧaşqy nysandar salynyp, paidalanuǧa berılgen.
Baiqoŋyr ǧaryş ailaǧynda Gagarin atyndaǧy start alaŋyn salu kezınde kütpegen arheologiialyq olja tabylǧan. Qazu jūmystary barysynda qūrylysşylar 35 metr tereŋdıkte ejelgı oşaqtyŋ ızderın jäne tūz bailanǧan aǧaş otyn qaldyqtaryn anyqtap, arheologtardy şaqyrǧan. Alaida belgısız sebeptermen olar kele almaǧan. Osyǧan bailanysty tabylǧan oşaq pen otyn qaldyqtary arnaiy jäşıkke salynyp, zertteu üşın elordaǧa jıberılgen.
Üş aiǧa sozylǧan zertteu nätijesınde tabylǧan zattyŋ jasy 10-30 myŋ jyldyq aralyǧyn qamtityny anyqtalǧan.
