2025 جىلعى 17 جەلتوقساندا قر پارلامەنتى ءماجىلىسىنىڭ جالپى وتىرىسىندا دەپۋتات، «اق جول» پارتياسى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى قازىبەك يسا شەتەلدىك مۇناي كورپوراتسيالارىنىڭ قازاقستانعا كەلتىرگەن ەكولوگيالىق جانە قارجىلىق زالالدارىنا قاتىستى پرەمەر-مينيستر ولجاس بەكتەنوۆكە دەپۋتاتتىق ساۋال جولدادى.
دەپۋتات ءسوزىن جەلتوقسان قاھارماندارىنا تاعزىم ەتۋدەن باستاپ، ستراتەگيالىق مۇناي كەن ورىندارىن يگەرىپ وتىرعان شەتەلدىك كومپانيالارمەن ەسەپ ايىرىسۋ ماسەلەسىنىڭ ءالى كۇنگە دەيىن شەشىلمەي وتىرعانىن ايتتى.
قازىبەك يسانىڭ مالىمەتىنشە، 2023 جىلى قازاقستان بيلىگى قاشاعان جانە قاراشىعاناق جوبالارى بويىنشا شەتەلدىك سەرىكتەستەردى تەندەر ءتارتىبىن بۇزدى، مەردىگەرلىك مىندەتتەمەلەردى تولىق ورىندامادى دەپ ايىپتاپ،
-
قاشاعان بويىنشا — 13 ملرد دوللار،
-
قاراشىعاناق بويىنشا — 3,5 ملرد دوللار شىعىندى قايتارۋدى تالاپ ەتكەن.
سونىمەن قاتار، قاشاعان جوباسىندا ەكولوگيالىق تالاپتار بۇزىلدى دەگەن نەگىزبەن North Caspian Operating Company N.V.-گە 2,3 ترلن تەڭگە (5,1 ملرد دوللار) كولەمىندە ايىپپۇل سالۋ جونىندە تالاپ قويىلعان. الايدا ەكى جىلعا سوزىلعان سوت پروتسەستەرىنىڭ ناتيجەسىندە قازاقستان بۇل داۋلاردا جەڭىلىپ، ايىپپۇلدار ءالى كۇنگە دەيىن وندىرىلمەگەن.
دەپۋتاتتىڭ ايتۋىنشا، تەڭگەنىڭ قۇنسىزدانۋى سالدارىنان تالاپ ەتىلگەن ايىپپۇلداردىڭ دوللارلىق بالاماسى شامامەن 1 ملرد دوللارعا ازايعان. بۇل جاعداي شەتەلدىك كومپانيالار ءۇشىن ءتيىمدى بولعانىمەن، قازاقستان بيۋدجەتىنە ايتارلىقتاي زيان كەلتىرىپ وتىر.
قازىبەك يسا جالپى العاندا:
-
زاڭسىز يەلەندى دەپ تالاپ ەتىلىپ وتىرعان 8,6 ترلن تەڭگە،
-
وندىرىلمەي وتىرعان ەكولوگيالىق ايىپپۇلدار 2,3 ترلن تەڭگە،
ياعني 11 ترلن تەڭگە — ەلدىڭ ءبىر جىلدىق بيۋدجەت كىرىسىنىڭ جارتىسىنا جۋىق قارجى ەكەنىن اتاپ ءوتتى.
ول مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ حالىقارالىق اربيتراجداردا كۇردەلى داۋلارعا دايىن ەمەستىگىن سىنعا الىپ، ايىپپۇلداردى شەتەلدىك كومپانيالاردىڭ تابىسى تۇسەتىن ۆاليۋتادا ەسەپتەۋ، سونداي-اق مۇنداي ىستەردىڭ سوزبالاڭعا سالىنۋىنا جول بەرمەۋ قاجەتتىگىن ايتتى.
«اق جول» پارتياسى ۇكىمەتتەن ۇلتتىق مۇددەنى قورعاۋ ءۇشىن شۇعىل جانە ناقتى شارالار قابىلداۋدى تالاپ ەتەتىنىن مالىمدەدى.
