«قازاق كوتەرىلىسىن توقاەۆ فاشيستىك رەسەيگە ساتادى دەپ ءۇش ۇيىقتاسام دا تۇسىمە كىرمەپتى»، - دەپ جازدى قازاقستان ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ بۇرىنعى توراعاسى، گەنەرال-مايور ءالنۇر مۇساەۆ Facebook پاراقشاسىندا.
ول 1997-2001 جىلدارى ارنايى قىزمەتتى باسقارعان، وعان دەيىن نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ كومەكشىسى بولعان. سوڭعى 15 جىل بويى ول اۆستريادا تۇرادى. ءالنۇر مۇساەۆ ەل بيلىگىمەن قاقتىعىسقا بايلانىستى تۋعان جەرىن تاستاپ كەتكەنىمەن، قازاقستاندا بولىپ جاتقان وقيعالاردى ءجىتى باقىلاپ وتىر.
«ازاتتىق» راديوسىنا بەرگەن سۇحباتىندا ءالنۇر مۇساەۆ سوڭعى اپتالاردا قوعامدىق كەڭىستىكتەن جوعالىپ كەتكەن قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى مەن ونىڭ وتباسى تۋرالى اڭگىمەلەپ بەردى.
- مۇساەۆ مىرزا، نۇرسۇلتان نازارباەۆ نەگە ءۇنسىز؟ ول قىتايدا، دۋبايدا نەمەسە رەسەيدە دەگەن نۇسقالار دا پايدا بولدى، ءتىپتى بىرەۋلەر ونى قايتىس بولدى، اۋىر سىرقاتقا شالدىققان نەمەسە ءۇي قاماۋىندا قالدى دەگەن دە پىكىرلەر ايتتى. ءسىزدىڭ نۇسقاڭىز قانداي؟
– وسىعان دەيىن ايتىلعان مالىمدەمەلەرگە قاراعاندا، ونى نۇر-سۇلتاندا دەپ بولجاۋعا بولادى.
- ەلدەگى ەڭ ماڭىزدى وقيعالار تۋرالى نەگە ەشتەڭە ايتپادى؟
– مەنىڭ ويىمشا، ونىڭ فيزيكالىق جاعدايى مۇنداي كۇردەلى ماسەلەلەرمەن اينالىسۋعا مۇمكىندىك بەرمەيدى. سوڭعى جىلدارى ول تەك وكىلدىك ەتتى.
- ول ۇيقاماققا الىنعان جوق پا؟
- مەن ولاي ويلامايمىن. نەگىزىنەن ماسەلە ونىڭ جاسى مەن اۋىر فيزيكالىق جاعدايىنا بايلانىستى سەكىلدى.
– داريعا نازارباەۆا دا پارلامەنت وتىرىسىنا كەلمەدى. ونىڭ اۋىرىپ قالعانى تۋرالى شىققان رەسمي نۇسقاسىنا سەنە الاسىز با؟
– جوق، مۇمكىن ەمەس. مەنىڭ ويىمشا، ونىڭ وتباسى مۇشەلەرىنىڭ بارلىعى شەتەلدە.
– ەلدەگى توڭكەرىس ولاردى دا توڭكەرىپ كەتەدى دەپ قورقىپ قاشىپ كەتتى مە، الدە توقاەۆتان قورقا ما؟
– مەنىڭشە، ءبىرىنشىسى: ولار رەۆوليۋتسيادان قورقادى. بىرىنشىدەن، توقاەۆ پەن ءپۋتيننىڭ كەيىنگى ارەكەتتەرى ولارعا بيلىك تە ولارعا قارسى شارا قولدانا الاتىنىن ەسكەرتتى. ەكىنشىسى: شەتەلدىك شوتتار، جىلجىمايتىن مۇلىك ولاردىڭ كاپيتالى ورنالاسقان جەردە جەكە قاتىسۋىن تالاپ ەتەدى.
– قازاقستان وزگەرە مە، الدە ءساتسىز رەۆوليۋتسيادان كەيىن تۇرىكمەندىك دەسپوتيزمنىڭ كۇيىن كەشە مە؟
– مەنىڭ ويىمشا، رەسەي كەتپەيدى، ىشىمىزدە رەسەيدىڭ فەدەرالدى وكرۋگىن قۇرۋعا تىرىسادى. ارينە، مەن بۇدان قاتتى قورقامىن، بىراق بولعان جاعدايدىڭ ءبارى رەسەيدىڭ پروتەكتوراتىندا بولاتىنىمىزدى كورسەتەدى. بۇگىندە ءبىز زاڭدى ەگەمەندى تاۋەلسىز مەملەكەتپىز، ءىس جۇزىندە ءبىزدى رەسەي باسىپ الدى. كەز كەلگەن جاعدايدى قاراپ كورىڭىز، قازىرگى ۋاقىتتا باسقا نۇسقاسى جوق. ونىڭ قالاي جالعاساتىنىن دا ايتۋ قيىن. مەن توقاەۆ ءالى دە ديپلوماتيالىق جولمەن قازاقستاننان اسكەريلەردى شىعارا الادى دەپ سەنەمىن. ەگەر بۇل ورىندالسا، قازاقستان تۇرىكمەنستانعا نەمەسە ازيالىق دەسپوتيزمگە اينالمايدى. توقاەۆ مىندەتتى تۇردە بەلگىلى ءبىر رەفورمالاردى جۇرگىزىپ، ۇلكەن جەڭىلدەۋمەن 2024 جىلى بۇل قىزمەتتى باسقا ادامعا بەرەدى، قازاقستاننىڭ وركەنيەتتى قالىپتاسۋى ودان ءارى داميدى. ويتكەنى، ءبىز زايىرلى مەملەكەتپىز، حالىق وتە ءبىلىمدى، تاجىكستانداعىداي قاتال ازياتيزم جوق. سوندىقتان وسىنداي دامۋ جولىنان ءۇمىتتىمىن. بىراق ءبىزدىڭ باستى توسقاۋىلىمىز – تەرريتوريامىزدا ورىس اسكەرلەرىنىڭ بولۋى جانە ولاردىڭ قالالارىمىزدى كۇزەتۋى.
"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى
