“باتىلى ۇل ارىماس، باتاسىز قۇل جارىماس” دەگەن قاعيدانى ۇستانعان ەلمىز. نە ءۇشىن ابىز اقساقالدار قۇلاشىن كەرىپ، كەۋدەسىن كوتەرىڭكى ۇستاپ تۇرىپ باتا بەرەدى؟ ال باتا الۋشى دا بۇندايدا تۇقىرىپ تۇرمايدى، قايتا قولىن جايىپ باسىن كوتەرىڭكى ۇستايدى. سوندا عانا باتادان كۇش-قۋات، ەنەرگيا قابىلدايدى.
ءانۇران شىرقالعان ساتتە دە سولاي كەۋدەمىزدى كەرىپ رۋحتى تۇرامىز. بۇنىڭ بارلىعى كوز ۇيرەنگەن قالىپتى جاعداي رەتىندە قارالادى. بىراق وسىنىڭ استارىندا قانداي دا ءبىر زاڭدىلىق، قاعيدا جاتقان جوق پا؟
بۇرىن اۋىلداعى ۇلكەندەر ات تاڭداعان كەزدە تارپاڭداۋ بولسا دا ءجۇرىستى، ءارى ءمىنىپ جۇرگەن كەزدە باسىن تىك ۇستاپ، اۋىزدىقپەن الىسىپ وتىراتىن جىلقىنى جاقسى كورۋشى ەدى. باسىن تومەن سالىپ ءوز-وزىنەن سۇمىرەيىپ تۇراتىن اتتاردى “قويعا جەتپەس قويتورى” اتاپ، تويعا ءمىنىپ بارۋدان ارلاناتىن.
اۋىلداعى اقساقالدار ەگەر بىرەۋ باسىن تومەن سالىپ جۇرسە “بالام، باسىڭا قايعى ءتۇستى مە؟ نەگە تۇقىرىپ ءجۇرسىڭ…” دەپ سۇراۋشى ەدى جانە “باسىڭدى تومەن سالىپ سۇمىرەيمە” ، ء“بۇيىرىڭدى تايانبا”، “تىزەڭدى قۇشاقتاما” دەپ دەنە ارەكەتتەرىمىزدى دە قاداعالاپ تەكتەۋ سالاتىن. سول كەزدە “وسىنىڭ بارلىعى سوقىر سەنىم عوي، تىزەنى قۇشاقتاعانمەن نە وزگەرە قويار؟” دەپ تە ويلايتىنبىز. كەيىن كەلە پسيحولوگيا عىلىمىندا ادامنىڭ دەنەسىن قالاي ۇستاۋى مەن رۋحىن قالاي ۇستاۋى ءوزارا بايلانىستا ەكەنىن بىلدىك.
قازىرگى كۇندە ادامداردىڭ باسىن تومەن سالۋى ءتىپتى دە كوبەيىپ، بۇكىل حالىق دەڭگەيىندە جالپىلاسىپ كەتتى. بۇل ارقىلى نە وزگەرۋى مۇمكىن؟ باسىن تىك ۇستاعان كەزدە مويىنعا تۇسەتىن سالماعى 5kg شاماسىندا بولسا، 60 گرادۋسقا يىلگەن كەزدە 27kg شاماسىنا جەتەدى. دەمەك، تۇقىرىپ تەلەفون قاراعان كەزىڭىزدە موينىڭىزعا 7 جاسار بالانى كوتەرگەندەي سالماق ءتۇستى دەگەن ءسوز. بۇل ارينە ادام ومىرتقاسىنا فيزيكالىق زارداپتاردى، اۋرۋلاردى الا كەلەدى. بىراق ودان دا كۇردەلىسى ول ادامنىڭ ىشكى جان دۇنيەسىنە دە اسەر ەتەدى.
ادامنىڭ دەنە پوزالارى مەن رۋحاني الەمىنىڭ قاتىناسى جونىندە ەرەكشە ەڭبەك ەتكەن عالىمداردىڭ ءبىرى امەريكا پسيحولوگى ەمي كاددي دوكتور.
ول بۇل تاقىرىپتا كوپتەگەن سىناقتار جاساعان. ءبىر جولى بىرنەشە ادامدى شاقىرىپ بىرەۋلەرىن ۇلكەن ەكراندى تەلەۆيزور، ەندى بىرەۋلەرىنە ودان كىشىرەك ەكراندى Ipad ۇستاتىپ، قالعاندارىنا تەلەفونعا قاراپ وتىرا تۇرۋدى ايتىپ، “سىزدەر وتىرا تۇرىڭىزدار، مەن 5 مينۋتتا ورالامىن” دەپ شىعىپ كەتەدى. شىعىپ كەتەدى دە بەينە باقىلاۋ ارقىلى تەستكە قاتىسۋشىلاردىڭ جاعدايىن باقىلايدى. 5 مينۋت وتە بەرە الدىمەن تەلەۆيزور كورىپ وتىرعاندار جالتاقتاپ تاپسىرما بەرۋشىنى ىزدەيدى، اقىرى كەلمەگەن سوڭ بولمەدەن شىعىپ كەتەدى، ودان بىرنەشە مينۋتتان كەي ipad ۇستاپ وتىرعاندار دا شىعا باستايدى. ەڭ سوڭىدا تۇقىرىپ تەلەفون كورىپ وتىرعاندار قالادى... بارلىق ەكراننان ۇقساس مازمۇن شىعىپ تۇرعان جاعدايدا بارىنشا باسىن تومەن سالىپ وتىرعان ادام سونشالىق مومىن، بۇيرىققا ادال بويسىناتىنىن ناتيجە كورسەتەدى. مىنە بۇل دەنەنى قالاي ۇستاۋ ءبىزدىڭ ىشكى ەنەرگيامىزعا تىكە اسەر ەتەتىنىنىڭ دالەلى ەدى.
ەمي كاددي مىناداي قىزىقتى تاجريبە جاساپتى. ءبىر توپ ادامدى ەكى گرۋپپاعا ءبولىپ تومەندەگى سۋرەتتەگى پوزالارعا ەلىكتەتىپ وتىرعىزعان.
قاراساڭىز، جوعارىداعى گرۋپپاداعى ادامداردا مىعىمسىنۋ بار، ال تومەندەگى گرۋپپاداعى ادام پوزالاردىنا ءمۇلايىمسۋ بار. ەمي دوكتور جوعارىداعى پوزالاردى جوعارى ەنەرگيالىق پوزا دەپ اتاعان.
ەكى گرۋپپانىڭ ادامدارى وسى ارەكەتتەرگە ەلىكتەپ بىرنەشە مينۋت وتىرعان سوڭ ولارعا 2 دوللاردان سىيلىق تاراتقان. سوسىن سىيلىق العان ادامدارعا ءبىر ۇتىس ويىنىن ۇسىنعان. ەگەر ۇتىستا جەڭسە 2 دوللارىن 4 دوللار ەتىپ الادى. ال جەڭىلسە 2 دوللاردان دا ايىرىلىپ قالۋى مۇمكىن.
سوندا وسى بىرنەشە مينۋتتىق دەنە فورماسى شىنىمەن دە ادامنىڭ ىشكى جان دۇنيەسىنە اسەر ەتىپ، ولاردىڭ مۇلدەم باسقاشا تالعام جاساۋى مۇمكىن بە؟
عاجاپ، جوعارى ەنەرگيالى پوزانى ساقتاعان ادامداردىڭ 33 پايىزى ۇتىسقا كەلىسكەن، ال تومەن ەنەرگيالى پوزادا وتىرعان ادامداردىڭ تەك عانا 8 پايىزى ۇتىس ويناۋعا تاۋەكەل ەتكەن.
بۇل ادامنىڭ تاۋەكەل ەتۋ قۋاتى، ءوزىن جەڭىپ شىعاتىنداي مىعىم سەزىنۋى ونىڭ ىشكى ەنەرگياسىنا بايلانىستى ەكەنىن. ال ەگەريالىق قۋاتى ادامداردىڭ ءوز دەنەسىن قالاي ۇستاۋىمەن تىكە قاتىستى بولعانىنىڭ دالەلى.
ارقاشان دا، قۇلاشىڭىزدى كەرىپ جەڭىمپازداردىڭ ارەكەتىن قايتالاۋعا، تۇقىرىپ ۇزاق وتىرماۋعا داعدىلانىڭىز. باس كوتەرەم، قيىنشىلىقتى جەڭەم دەسەڭىز ەڭ اۋەلى باسىڭىزدى كوتەرىڭكى ۇستاڭزى.
ىقىلاس ورازباي
