قوعامدىق قۇندىلىقتار جۇيەسىندە تۇبەگەيلى وزگەرىس كەرەك! - ەرلان قارين

5633
Adyrna.kz Telegram

مەملەكەتتىك حاتشى ەرلان قارين قاڭتار وقيعاسىنا قاتىستى Qazaqstan ۇلتتىق تەلەارناسىنا بەرگەن سۇحباتىندا "جاڭا قازاقستاننىڭ” الداعى باعىتى، باعدارى، كەلبەتى، مازمۇنى قالاي بولاتىنىنا جەتە توقتالدى. سونىمەن قاتار "قاسىرەتتى قاڭتار" وقيعاسىنا قاتىستى پىكىر ءبىلدىرىپ، قوعامدىق قۇندىلىقتار جۇيەسىندە تۇبەگەيلى وزگەرىستەر قاجەت ەكەنىن اتاپ ءوتتى، دەپ حابارلايدى "ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى.

-  ("جاڭا قازاقستان" رەد.) بۇل ۇلكەن ديسكۋسسياعا شاقىرۋ، بۇل ەلىمىز ەندى قانداي بولۋى كەرەك دەگەن تاقىرىپقا اركىم، ءاربىر سانالى ازامات ءوز ويلارىن ورتاعا سالۋى كەرەك، تالقى جاسايىق دەگەن ۇندەۋ. ياعني ءبىز قاڭتار وقيعاسىنان كەيىن تەك ءبىر جارىم-جارتىلاي شەشىمدەردى قابىلداپ، جاعدايدى تۇراقتاندىرىپ قويىپ، “وي بولدى، وسىمەن بولدى” دەپ، تاقىرىپتى جاۋىپ قويۋ ەمەس. پرەزيدەنت كەرىسىنشە بۇل وقيعالاردان دۇرىس قورىتىندى جاساپ، نە ساباق ءتۇيۋىمىز كەرەك، ەندى ەلىمىز بولاشاقتا قانداي بولۋى كەرەك؟ نەگە ۇمتىلۋىمىز كەرەك؟ - دەگەن سۇراقتاردى ورتاعا سالىپ، وسىعان زيالى قاۋىم، ساراپشىلار، اقپارات قۇرالدارىنىڭ وكىلدەرىن، جالپى بارلىق سانالى، بەلسەندى ازاماتتاردى وسىنداي تاقىرىپقا ۇندەپ وتىر، - دەپ پىكىر ءبىلدىردى ەرلان قارين.

سونىمەن قاتار مەملەكەتتىك حاتشى بۇل تاقىرىپ تا، بۇل ۇندەۋ دە قوعام تاراپىنان قولداۋ تاپقانىن اتاپ ءوتتى.

- “جاڭا قازاقستان بىلاي بولۋى كەرەك”، “جاڭا قازاقستاندا وسىلاي بولۋ كەرەك” دەگەن ءتۇرلى ديسكۋسسيا باستالدى. پرەزيدەنت بارلىعىن دا تولعاندىراتىن تاقىرىپتى تابا ءبىلىپ، وسى ديسكۋسسياعا سول سۇراقتى قويا ءبىلدى. قوعام تاراپىنان قولداۋ تاپتى. ءار ءتۇرلى پىكىرلەر ايتىلىپ جاتىر. بىرەۋلەر ايتادى: “جاڭا قازاقستان دەگەنىمىز بۇل دەموكراتيالىق مەملەكەت، ساياسي رەفورمالار جۇزەگە اسىرىلۋى كەرەك”، ال ەندى بىرەۋلەر: “جوق، ءبىز قۇقىقتىق مەملەكەت بولۋىمىز كەرەك” دەيدى.  كەشە دە ءبىزدىڭ دوڭگەلەك ۇستەلدە بولعان ديسكۋسسيادا: ء“بىز اجىراتۋىمىز كەرەك. ءبىز الەۋمەتتىك مەملەكەتپىز بە، قۇقىقتىق مەملەكەتپىز بە؟" ت.ب. مەنىڭ مەملەكەتتىك حاتشى رەتىندە عانا ەمەس ساراپشى رەتىندە پىكىرىم: دۇرىس! ساياسي رەفورمالاردى جۇزەگە اسىرۋ كەرەك. ەكونوميكالىق رەفورمالاردى جۇزەگە اسىرۋ كەرەك. الەۋمەتتىك رەفورمالاردى دا جۇزەگە اسىرۋ كەرەك. اكىمشىلىك جۇيەدە وزگەرىستەر بولۋى كەرەك. ونى ءبىز قولدايمىز. ول تاقىرىپتاردان ءبىز باس تارتىپ وتقان جوقپىز، - دەيدى مەملەكەتتىك حاتشى.

ەرلان قارين بىزگە بۇدان بولەك قوعامدىق قۇندىلىقتار جۇيەسىندە دە تۇبەگەيلى وزگەرىستەر قاجەت ەكەنىنە جەتە توقتالدى.

- بىراق، مەنىڭ جەكە ءوزىمنىڭ ساراپشى ازامات رەتىندەگى پىكىرىم: بىزگە سونىمەن قاتار قوعامدىق قۇندىلىقتار جۇيەسىندە وزگەرىس قاجەت. وسى وقيعالاردان تاعى ءبىر شىعاراتىن ءتۇيىنىمىز وسى بولۋى كەرەك. مىنا سوڭعى 30 جىلدىق دامۋىمىزدا ءبىز كەڭەستىك  سوۆەتتىك كەزەڭنەن كەتكەندەي بولدىق تا، بىراق قازىرگى زامان قوعامىنىڭ بەلگىلەرىن دە تولىق سىڭىرمەدىك، ءداستۇرلى قوعامنىڭ ۇلتتىق قۇندىلىقتارىن دا تولىق يگەرمەدىك. ياعني بىزدە بارلىعى ارالاسىپ، ءبىز ورنىقپاعان سياقتى اسەر بار. ءبىز مارگينالدى جاستار دەپ جاتامىز عوي. ءبىزدىڭ قوعامىمىزدىڭ ءوزى ءبىر مارگينالدى سياقتى بولدى. ءبىر ساتىدان ەكىنشى ساتىعا وتپەي قالعان سياقتى. ءبىز كەڭەستىك كەزەڭنەن شىققانمەن، بىزدە نارىقتىق زاماننىڭ قۇندىلىقتارى ورنىعا قويعان جوق.ءبىر جاعىنان ءبىز زايىرلى مەملەكەت دەيمىز، ەكىنشى جاعىنان بىزدە ءدىني نەلەردە دامىپ جاتىر. ءبىر جاعىنان قازىرگى زامانعى قوعام قۇرامىز دەيمىز، ەكىنشى جاعىنان ۇلتتىق قۇندىلىقتارىمىزدى ساقتاعىمىز كەلەدى. وسىنىڭ اراسىندا ءبىر قاراما-قايشىلىقتار بار. سونى كوپ ادامدار، ازاماتتار وزدەرى اجىراتا الماي جاتىر. مىنا ءتىل ماسەلەسىندە دە ديسكۋسسيا بولىپ جاتادى. تالاپتار قويىلىپ جاتادى. باسقا دا تاقىرىپتار بويىنشا تالاپتار، ديسكۋسسيالار بولىپ جاتادى. بۇنىڭ ءبارى نەدەن؟ سەبەبى، قوعامدىق قۇندىلىقتار جۇيەسىندە بىزدە ءبىر تۇبەگەيلى وزگەرىس كەرەك، جاڭارۋ كەرەك، - دەپ مالىمدەدى مەملەكەتتىك حاتشى ەرلان قارين.

"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى

پىكىرلەر