ۇلاعاتتى كىتاپ - ۇلت مەرەيى

10031
Adyrna.kz Telegram

ءار كىتاپتىڭ جارىق كورءۋى ۇلكەن وقيعا, ادەبي ومىردەگى قۇبىلىس، حالقىمىز سان عاسىرلار بويى قاستەر تۇتقان، الداعى ۋاقىتتا دا قادىرى ارتا بەرەءتىن, قازاق اتام كۇللى ونەر اتاۋلىنىڭ نوقتا اعاسى دەپ ءبىلگەن قاسيەتتى ءسوز ونەرىن دامىتا دا بايىتا تۇسەر كەزەكتى قادام.

نەدەن باستالدى ول, نە تۇرتكى بولدى، وي تاستاعان كىم، جوسپارى قالايجاسالدى، جۇزەگە اسىرىلۋى قالاي ءوتتى, كىم قولدادى، كىم قارسى شىقتى, اياقتان شالىپ، كەدەرگى كەلتىرۋگە تىرىسقاندار بولدى ما، بولسا ولاردىڭ ماقساتى نەوسىنىڭ ءبارى اۆتوردىڭ قۇپياسى، اركىمگە اشا بەرمەيتىن ىشكى سىرى، جان دۇنيەسىنىڭ تەرەڭ تۇكپىرىنە جاسىرعان جۇمباعى.

كىتاپتى قولعا العان ءار وقىرمان وسى جۇمباقپەن بەتپە-بەت كەلىپ، سول قۇپيانى اشۋعا، جازۋشىنىڭ جان سىرىنا قانىعا تۇسۋگە قۇمارتاتىن بولسا كەرەك.

سەگىز قىرلى, ءبىر سىرلى ازامات، اقىن، جازۋشى، جۋرناليست، سازگەر، بار عۇمىرىندا ادامگەرشىلىك مۇراتتاردى ارداق تۇتۋدان اينىماعان ابزال جان – مارقۇم دوسىمىز اسقار جۇماحانۇلى ءسابيتوۆ قۇراستىرعان، دۇرىسى، تۇگەل دەرلىك ءوز قولىمەن جازىپ شىققان «زايساننىڭ جايساڭ بالۋاندارى» دەپ اتالاتىن جاڭا كىتاپ وقىرمان نازارىنا ۇسىنىلىپ وتىر.

جازۋشىنىڭ قيالىنان ەمەس، ناقتى شىندىقتان تۋعان دەرەكتى شىعارما, كەيبىرەۋلەرى ءومىردەن وزىپ، كوپشىلىگى قازىر دە ارامىزدا جۇرگەن سپورت مايتالماندارى، دەنە كۇشى مەن ايلا-ءتاسىلى، شەبەرلىگى مەن تاجىريبەسى تولايىم ۇشتاسقان قازاقتىڭ اتان جىلىكتى، تەمىر توپشىلى بالۋاندارى تۋرالى جيناق.

كوركەم شىعارما مەن دەرەكتى تۋىندىنىڭ اراسىنداعى باستى ايىرماشىلىق – قيالىڭىز قانشالىقتى جۇيرىك بولسا دا ءومىر شىندىعىنان الشاقتاپ كەتە المايسىز، «جامانىن جاسىرىپ، جاقسىسىن اسىرۋعا»، «وتىرىكتى شىنداي، ارۋاقتى جىنداي ەتىپ» اسىرەڭكىلىككە سالىنۋعا بولمايدى، بارىن بار دەپ، جوعىن جوق دەپ سول كۇيى جازاسىز.

ايتسە دە بۇل جانىڭنان ءسوز قوسۋشى بولما،فوتوگرافيالىق دالدىكتەن اۋىتقىما، ايتپەسە قۇرىدىڭ، «سولعا قاراي ءبىر قادام، وڭعا قاراي ءبىر قادام جاساساڭ - اتىلاسىڭ» دەگەندى بىلدىرمەيدى، ءومىر شىندىعىن جەتكىزۋ ءۇشىن دە كوركەم ءسوزدى پايدالاناسىڭ, قاراپايىمدىقتى ۇستانامىن دەپ قارابايىرلىققا ۇرىنۋدان اۋلاق بولعان ءجون.

ءبىزدىڭ قولىمىزعا تيگەن كىتاپ وسى تالاپتاردىڭ قاي-قايسىسىنىڭ دا ۇدەسىنەن شىعا بىلگەن تۋىندى. جازۋشىنىڭ شەبەرلىگىنە ءتانتى بولدىق، ءسوز مايەگىنە قاندىق، شىندىق پەن اقيقاتقا تيتىمدەي دە قيانات جاساماعان سارابدالدىعىنا كوڭىلىمىز تولدى.

شىعارمادا ۇلان-بايتاق جەرىمىزدىڭ ءبىر پۇشپاعىنان, ەلىمىزدىڭ ءبىر وبلىسىنىڭ ءبىر عانااۋدانىنان شىققان بالۋاندار تۋرالى مالىمەتتەر كەلتىرىلگەن. سوناۋ حاندىق داۋىردەگى، ودان كەيىنگى پاتشالىق رەسەيدىڭ قۇرامىنا وتكەن بوداندىق كەزەڭدەگى، كەشەگى بالشەبەكتەر بيلىگى تۇسىنداعى قاداۋ-قاداۋ كوزگە تۇسكەن بالۋاندار ەمەس، ءبىرقاتارىسپورتتاعى العاشقى قادامىن سابەتتىك كەزەڭدە باستاعانىمەن, نەگىزىنەن، ەلىمىز تاۋەلسىزدىك الىپ، ەكى جارىم عاسىرعا سوزىلعان وتارشىلىقتىڭ ەزگىسىنەن ارىلىپ، سول ءبىر سۇرقاي جىلدارى جىعىلعان تۋىمىزدى قايتا كوتەرىپ، دەربەس مەملەكەتكە اينالعان سوڭعى وتىز جىلدىڭ ىشىندە اتى شىعىپ، تانىمال بولعان قازىرگى زامانداستارىمىز جايىندا ايتىلادى. «وتان وتباسىنان باستالادى» دەگەن ۇلاعاتتى ءسوز بار، اركىمنىڭ دە پاتريوتتىق سەزىمى ءوزىنىڭ تۋىپ-وسكەن جەرىنەن، ۇشقان ۇياسىنان، اۋىلىنان، ۇلكەن ومىرگە العاش قادام باسىپ، ءبىلىم الىپ, وي ءورىسىنكەڭەيتكەن, دۇنيەتانىمىن قالىپتاستىرعان مەكتەبىنەن تامىر تارتادى. ەلدى ەل قىلىپ، حالىقتى ۇيىستىرىپ وتىراتىن مايەگى، ۇلت دىڭگەگى، ەل بىرلىگىنىڭ وزەگى – ەلىمىزدىڭ سونداي باس كوتەرەر ازاماتتارى، تۋعان جەردىڭ ارى مەن نامىسى ءۇشىن اتويلاپ اتقا قونار ءبىرتۋار ۇلدارى مەن قىزدارى. بۇگىنگى بالۋاندار – كەشەگى باتىرلار, ولاردىڭ ءبارى بىردەي تانىمال بولا بەرمەيدى، تەلەديداردان كورمەيسىز, كەزىندە اتاعى شىقسا دا بۇل كۇندەرى ەلەۋسىزدەۋ كۇن كەشىپ جاتقان بولۋى ابدەن ىقتيمال. كۇندەلىكتى كوشەدەن كورىپ، كۇن سايىن قاسىڭىزدا جۇرگەن ادامنىڭ ءبىر كەزدە اۋدان اتىنان تۋ كوتەرىپ, الامان بايگەگە تۇسكەنىن بىلمەۋىڭءىز عاجاپ ەمەس. ال ولاردى ماقتان تۇتۋ كەرەك، ماحامبەت باتىر ايتقانداي، «ولگەننەن كەيىن جىلاماي»، كوزى تىرىسىندە قۇرمەتتەگەن ءجون. بۇرىن بىلمەسەڭىز – ءبىلىڭىز، تانىماساڭىز – تانىسىپ قويىڭىز، مىنە ولار، اتى-ءجونى، سۋرەتى، اتقارعان قىزمەتى، سىڭىرگەن ەڭبەگى تۇگەل وسى كىتاپتا كورىنىس تاپقان. قاراپايىم عانا ادامدار، ەر نامىسى مەن ەل نامىسى  سىنعاتۇسكەن شاقتا بىلەگىن سىبانىپ، بالاعىن ءتۇرىنىپ، ءدۇيىم جۇرتتىڭ الدىندا سايىسقا ءتۇسۋدەنتايىنباعان بالۋاندار. زايساننىڭ جايساڭ ازاماتتارى!

اۋدان اكىمى س.ءزاينۋلديننىڭ العىسوزىمەن اشىلىپ، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، سول وڭىردەن تۇلەپ ۇشقان ق.كۇدەرينوۆا حانىم جالعاستىرعان بالۋاندار تۋرالى جىلنامادان نەبىر سەن تۇر، مەن اتايىن ساڭلاقتار جونىندەگى دەرەكتەرگە قانىعاسىز. قر ەڭبەك سىڭىرگەن جاتتىقتىرۋشىسى، پروفەسسور ءجانادىل اتاەۆ، پەداگوگيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، قر پەداگوگيكالىق عىلىمدار اكادەمياسىنىڭ قۇرمەتتى پروفەسسورى ەركىن ۋانباەۆ، 1994 جىلى يۋگوسلاۆيادا وتكەن الەم چەمپيوناتىندا جاسوسپىرىمدەر مەن جاستار اراسىندا قوسا-قابات چەمپيون بولعان ءاليا مەيرامعاليەۆا, تاعى باسقا كوپتەگەن بالۋاندار تۋرالى وسى كىتاپتان بىلە الاسىز. ءبىر-بىرلەپ ساناعان جوقپىز، بىراق كىتاپتى اسىقپاي پاراقتاپ شىققاندا كوزىمىز جەتكەنى – مۇندا وسى اۋداننان شىققان جۇزدەن استام بالۋان جايىندا مالىمەتتەر كەلتىرىلگەن ەكەن. مول دەرەك, قىمبات قازىنا! جانە ولاردىڭ سپورتتاعى ءجۇرىپ وتكەن جولىن، جەتكەن جەتىستىكتەرىن ستاتيستيكالىق تاسىلمەن تاپتىشتەپ ءتىزىپ وتپەي، جۋرناليستىك دايەكتىلىكءتى ساقتاي وتىرىپ, جازۋشىلىق كوركەم تىلمەن اسەم سۋرەتتەگەن. ءسوزىمىز جالاڭ بولماۋى ءۇشىن مىسال كەلتىرەيىك.

«ەرتىس وزەنى ءوزىنىڭ باستاۋىن قىتايداعى ءور التايدان العانىمەن، قازاقتىڭ جايساڭ ەلىنىڭ جازىق جەرىندە ارناسى كەڭەيىپ، سۋى مولىعىپ، اق ەرتىس ەندى قارا ەرتىس بوپ شىمىرلاي اعىپ، زايسان كولىنە كەلىپ قۇيادى. وسى ەرتىستەن ءبىر ارنا ءبولىنىپ شىعىپ، قازاقتىڭ قۇيقالى توپىراعىن تاسپاداي ءتىلىپ ءوتىپ، ەرتىس-اناسىنىڭ ومىراۋىن قايتا كەلىپ ەمەدى. ونى كەندىرلىك وزەنى دەپ اتايدى»... حالقىمىزدىڭ داڭقتى بالۋان قىزى، 2012 جىلعى لوندون وليمپياداسىنىڭ كۇمىس جۇلدەگەرى گۇلجان يسانوۆا تۋرالى ماقالا وسىلاي باستالادى. كورىپ تۇرسىز, جۋرناليستىك دالدىك پەن جازۋشىنىڭ كوركەم ءتىلى ءمىنسىز كىرىگىپ كەتكەن. ءوز باسىم «قارا ەرتىس» دەگەن تىركەستى ءار جەردەن كەزدەستىرىپ جۇرگەنىممەن نەلىكتەن ولاي دەيتىنىن بىلمەيتىنمىن, «اق ەرتىس» دەگەن تىركەس بار ەكەنىن مۇلدەم ەستىمەپپىن. ەندى ءبىلىپ جۇرەتىن بولدىم. التايدان باستالىپ، زايسان كولىنە قۇياتىن ەرتىس پەن ونىڭ ءبىر سالاسى كەندىرلىك وزەنى جايىندا ايتىلعان ەكى-اق سويلەم, سونىڭ ءوزى دە كارتاداعى سۋرەتتى كوز الدىڭىزعا مولدىرەتىپ اكەلىپ تۇرعان جوق پا!

«وكەن بالۋان جايلى ويلانسام بولدى، شىعانداپ كەتەمىن. اناسى نۇرعازي مارقۇم دا ەسىمە تۇسەدى. ول كىسىنى كوزىم كوردى عوي، كورشىلەس قۋانىش اۋىلىندا تۇراتىن. بىردە اكەم ەكەۋىمىز ات-اربامەن قۋانىش اۋىلىنىڭ شەت جاعاسىمەن دايىر اۋىلىنا قاراي ءوتىپ بارا جاتقانبىز. ارپا عوي دەيمىن، جەم تارتىلىپ جاتىر ەكەن. ۇستىندە شەكپەن، كۇلاپاراسىن كيىپ، تۇمشالانىپ العان ءبىر ادام ەر ازاماتتىڭ جۇمىسىن ىستەپ ءجۇر. ايەل ادام سياقتى... شىنىمەن سولاي ەكەن. الگى جەم تارتقىشتى توقتاتتى دا بىزگە قاراپ داۋىستاپ:

-ءاي، جۇماحان، ارباڭدى بەرى اكەل. ەكى موشەك جەم قاپتاپ قويىپ ەم، كانۋاربەك كەلىپ الىپ كەتەم دەگەن. ءالى جوق. ءوز وبالى وزىنە. ساعان سالىپ جىبەرەيىن. الىپ كەت! – دەپ ايعاي سالدى. اكەمنىڭ «بالە بولادى» دەپ شىر-پىر ەتكەنىنە قاراماي، اتتى جەتەكتەپ اكەلدى دە ەكى موشەك جەمدى اربانىڭ ۇستىنە اتىپ ۇرىپ:

-ءاي، جۇماحان، ءۇستىن بىردەڭەمەن جابا سال. ال ەندى جونەل! بىرەۋ-مىرەۋدىڭ كوزى شالىپ قالماسىن، - دەپ جۇردەك ءارى كۇشتى تورى بيەنءىڭ ساۋىرىنان ارتىق ەتى جوق، شىمىر ساۋساقتى، كۇرەكتەي الاقانىمەن سالىپ قالدى. بىلاي شىعا بەرە اكەم:

-نۇرعازي بالۋان دەگەن تاتەڭ وسى كىسى. بالالارى شەتىنەن بالۋان، - دەگەنى ءالى ەسىمدە. مەنى بالاسىندى ما، كىم ءبىلسىن. «ءاي، بالا، اربادان ءتۇس. قاپتىڭ ءبىر جاق شەتىن كوتەرىس» دەگەن جوق. جەم تولى قاپتاردى جەپ-جەڭىل كوتەرىپ، ارباعا اسىقتاي اتىپ ۇرعانى ءالى كوز الدىمدا»...

قانداي سۋرەت! زايسان وڭىرىندە اتى اڭىزعا اينالعان وكەنگە (شىن ەسىمى نۇرمۇحامبەت حاسەنوۆ) بالۋاندىق ونەردىڭ، الىپ كۇشتىڭ اناسىنان دارىعانى دا، سول كەزدەگى الەۋمەتتىك جاعدايدىڭ كەيبىر قىرلارى دا، سوتسياليستىك قۇرىلىس كەزىندەقاراپايىم ادامنىڭ تۇرمىسىنا، مال-جانىنا ەشقانداي ءمان بەرىلمەۋى سالدارىنان حالىقتىڭ وسىنداي ۇساق-تۇيەك ۇرلىقتى كۇنكورىستىڭ امالى دەپ ءبىلىپ، وندايعا ارلانبايتىنى دا – ءبارى دە ءوز-وزىنەن كوكەيىڭىزگە قۇيىلا قالادى. جازۋشىنىڭشەبەرلىگى دەگەنىمىز وسى.

سوتسياليزم كەزىندە جوعارىدان بەرىلگەن نۇسقاۋدى مۇلتىكسىز ورىنداۋعا ۇمتىلۋدان با، حالقىمىزدىڭ دارقاندىعىنان با، بالكىم وسى ەكەۋىنىڭ وزىندىك ءبىر ۇيلەسىم تاۋىپ، ۇشتاسىپ كەتۋىنەن بولارابدەن قالىپتاسىپ، سانامىزعا ءسىڭىپ كەتكەن «قازاقستان – حالىقتار دوستىعىنىڭ لابوراتورياسى» دەگەن تۇسىنىك بار جانە بۇل ۇعىم ءالى دە تۇعىرىنان تۇسە قويعان جوق. كوبىنەسە ماقتانىش رەتىندە، ارەدىك سىرتتان تاڭىلعان وزبىرلىق ءتۇرىندە، كوبىنەسە ۇلتارالىق كيكىلجىڭ تۋا قالعاندا اۋىزعا الىناتىن تۇراقتى ءسوز تىركەسى. كەيدە ماسايراپ قالاسىڭ، كەيدە نامىسىڭا تيەدى. ماسايرايتىنىڭ – تاعدىرىنان تەپەرىش كورىپ، تۋعان جەرىنەن قۋىلىپ، ەرىكسىز ايدالىپ كەلگەن قانشاما حالىقتى كوكىرەگىنەن كەرى تەپپەي,جاتسىنباي باۋىرىمىزعا باستىق، ءوزىمىز ىشەرگە اس تاپپاي وتىرىپ، بالامىزدىڭ تاماعىنان جىرىپ، اۋزىنا توستىق, سولاردىڭ اماندىعىن تىلەدىك، بۇتاعا قورعالاعان تورعايداي بەيشارالارعا پانا بولعانىمىز ءۇشىن ءوز-وزىمىزگە ىشتەي ريزا بولدىق. ويتكەنى، ءبىز ادامگەرشىلىك مۇراتتاردى بارىنەن بيىك قوياتىن، اللانىڭ اق جولىنان اينىمايتىن، ادامعا جاقسىلىق جاساۋ – جاراتقان جالعىزعا ءمىناجات ەتۋدىڭ ەڭ ىزگى جولى ەكەنىن كوكىرەكپەن سەزىپ، تۇيسىكپەن تانيتىن حالىقپىز. وتىزىمىز وتىرىپ، ءبىر كەلىمسەك تۇسىنبەي قالادى-اۋ دەپ جانىمىز اشىعاندىقتان ءتىلىمىز كەلسە دە، كەلمەسە دە ورىسشا سويلەيمىز. كەيبىر كءوزىنىڭ الدىنداعىنى كورمەيتىن، كوكىرەگى كورسوقىر كوردەمشەلەر مەن ءاۋ باستان ەز بولىپ جارالعان ەسىرىكتەر سونى قورقاقتىق، جاسىقتىق دەپ تۇسىنەءدى. ءسويتىپ باسىنۋعا تىرىسادى. سول كەزدە قازاقتىڭ بويىنداعى باتىرلىعى بۇرق ەتە قالادى. وندايدا «ەل ەرگە قارايتىنى» بەلگىلى. الدىڭعى قاتارعا، ارينە، باتىرلار مەن بالۋاندار شىعادى. كىتاپتا سونداي وقيعالارعا دا ورىن بەرىلگەن.

ال ءبىز سول ەرلەردىڭ بويىنداعى شىن باتىرعا ءتان باستى قاسيەتتەر – كەڭپەيىلدىك پەن جاناشىرلىقتىڭ مىسالىنا توقتالماقپىز. دوستارى قايروش دەپ اتاپ كەتكەن قايروللا كوككوزوۆ بالۋان ەمەس، كەرەك دەسەڭىز كۇرەسپەن ءمۇلدەم اينالىسپاعان. ال ونى كىتاپقا نە ءۇشىن ەنگىزگەنىن مىنا ۇزىندىدەن تۇسىنەءسىز.

«الماتىدا تۇراتىن دايىردىڭ جىگىتى مۇراتاي ايتادى:

-قايروش ەكەۋمىز قۇرىلىستا بىرگە جۇمىس ىستەيمىز. جۇمىسپەن بىرگە جانجال دا، توبەلەس تە بولىپ تۇرادى. ءبىر كۇنى باسقا ۇلتتىڭ ءۇش جىگىتى قايروشقا جابىلدى. قايروش ارقايسىسىن ءبىر كوتەرىپ، اناداي جەرگە اپارىپ قويادى. قۇشاقتاپ الىپ، سىعىمداپ قىسادى. شامالارى جەتپەيتىنىن بىلگەننەن كەيىن ۇشەۋى ەرىكسىز قويدى. ارتىنان قىزىنعان قازاق جىگىتتەرى: «سەنىڭ كۇشىڭدى بىزگە بەرسە ۇشەۋىن ءۇش قويىپ، تالدىرا سالاتىن ەدىك» دەگەندە قايروشتىڭ كوزى جىپىلىقتاپ: «قالاي ۇراسىڭ ولاردى؟ ءبىر جەرىن مەرتىكتىرىپ الامىن با دەپ قورىقتىم» - دەگەن ەكەن. مىنە، اللا ونىڭ بويىنا قارا ناردىڭ كۇشىن بەرسە دە جىلى، قايىرىمدى، مەيىرىمدى جۇرەك سىيلاعان»...

ءومىر – سىناق، قۇداي-تاعالا بەرىپ تە سىنايدى، الىپ تا سىنايدى. ادام بالاسى سونىڭ ەكەۋىنە دە شىداپ، باردا تاسىماي، جوقتا جاسىماي، تالايىنا تۇسكەنءدى توڭقىلداماي, توسىرقاماي قابىل الۋعا ءتيىس. حالقىمىزدىڭ وسىناۋ دانالىعىن كوكىرەگىنە ءسىڭىرىپ وسكەن ورەندەرىمىز تالاي جەردە جولى كەسىلىپ، جونسىزدىك پەن جولسىزدىقتىڭ قۇربانى بولسا دا ەشقاشان مويىعان ەمەس. كەيدە كوپە-كورنەۋ قياناتقا, الىمجەتتىككە ۇلاسىپ جاتقان ادىلەتسىزدىككە دە تاپ بولعان. سوندا دا نالىعان ەمەس, ەشكىمگە كەكتەنگەن جوق, جاۋلاسپادى دا, ونداي ۇساقتىققا سالىنۋدان وزدەرىن جوعارى ۇستادى.سونىڭ ءبىر مىسالى رەتىندە بالۋان قىز ءاليا مەيرامعاليەۆانى تىڭداپ كورەيىك.

«1995 جىلى الەم چەمپيوناتى رەسەيدە ءوتتى. جارىس وتپەي جاتىپ رەسەي مەن ۋكراينانىڭ، بەلارۋستىڭ مەدالداردى ءبولىسىپ العانىن كەيىن ءبىلدىم. بار كۇش-جىگەرىمدى سالىپ كۇرەسكەنءمىن،مارەگە قالاي جەتكەنىمدى بىلمەي قالدىم. اقتىق ايقاسىم بەلورۋس قىزىمەن. بوزكىلەم ۇستىندەمىز. لاقتىرامىن، ەسەپتەمەيدى. ءتورت ۇپايعا لاقتىرسام مەنىڭ ۇپايىمدى وعان بەرەدى. جاۋىرىنىن تيگىزىپ، ۇستاپ جاتىپ السام دا ەسەپتەمەيدى. اقىرى جەڭىستى بەلورۋس قىزىنا بەرىپ، ول – چەمپيون، مەن كۇمىس جۇلدەگەر بولدىم. وكىنىشتەن وكسىپ جىلاعانىم-اي! قاسىمنان ءوتىپ بارا جاتقان قىرعىز تورەشىسى:

-ازيا چەمپيوناتىندا قىسىم جاساپ، ساعان ەكىنشى ورىن بەرىپ ەم. بۇل جەر ءتىپتى سۇمدىق قوي! تازا جەڭىستىڭ ءوزىن ەسەپتەمەيدى، - دەگەنى»...

ءارى قاراي اۆتور جالعاستىرادى.

«ءاليانىڭ ارمانى مەن ماقساتى وليمپيادا چەمپيونى بولۋ ەكەن. سامبو وليمپيادالىق ويىندار باعدارلاماسىندا جوق بولعاندىقتان دزيۋدوعا اۋىسىپ، قازاقستاندا ءوز سالماعى بويىنشا №1 بالۋاندىققا دەيىن جەتىپ، الەمدىك دەڭگەيگە كوتەرىلەدى. ەندىگى ماقسات – وليمپيادا شىڭىن باعىندىرۋ. باپكەرلەر الياعا: «وليمپياداعا سەن باراسىڭ» دەپ تالاي جىل الداپ، شىن مانىندە باسقا قىزدى دايارلاعان. اسقاق ارمانىنان ايىرىلعانداي بولىپ تۇڭىلگەن ءاليا باپكەرلەرىنە قاتتى رەنجىپ، ۇسىنىس جاساپ جۇرگەن وسى باۋىرجانىنا تيگەن دە كەتكەن. كەيىن الگى باپكەرلەرى جالىنىپ-جالپايسا دا «كۇيەۋىم رۇقسات ەتپەيدى» دەپ وليمپيادا دوداسىنا قاتىسۋدان باس تارتادى»... بۇل دا تەكتىلىك.

كىتاپتا عۇمىر دەرەگىن راستايتىن ناقتى قۇجاتى بولماعاندىقتان اڭىز اڭگىمەنىڭ كەيىپكەرى دەپ سانالاتىن، شىندىعىندا ومىردە بولعان، كەيىنگى ۇرپاقتارى قازىر ارامىزدا جۇرگەن الىپ كۇش يەلەرى، ناعىز حالىق بالۋاندارى تۋرالى دا ايتىلادى. جوڭعارعا قارسى كۇرەستە اتى شىعىپ، بۇكىل قازاق دالاسىنا ايگىلى بولعان حالىق قاھارمانى، كەرەيدىڭ باس باتىرى ەر جانىبەكتەن باتا الىپ، 18 جاسىنان باستاپ كۇرەسكە تۇسكەن، ولە-ولگەنشە جاۋىرىنى جەر يىسكەمەگەن بۇلانباي بالۋان ءبىر توبەلەستە 5-6 قىتايدى قامشىمەن ۇرىپ ءولتىرىپتى. جانە سونى يمپەراتوردىڭ الدىنا ءوزى بارىپ مويىنداپ، الىپ كۇشىنىڭ دالەلى رەتىندە جان بالاسى كوتەرە الماعان ايدىك تاستى كوتەرىپ، باسىنا بوستاندىق العان ەكەن. كيەسى تۇيە بولعاندىقتان كۇرەسەر الدىندا بوتاشا بوزدايتىن جاقتاۋ، ايگىلى بۇلانباي بالۋاننىڭ تىكەلەي ۇرپاعى، اتاسى كوتەرگەن تاستى كوتەرە الماسا دا سوعان جەتەقابىل، وزىنەن باسقا ەشكىمنىڭ شاماسى جەتپەگەن تاستى سونىڭ قاسىنا اپارىپ قويعان بايعوزى تۋرالى اڭگىمەلەردىڭ ەشقانداي  اڭىز ەمەس، شىنايى وقيعالارعا نەگىزدەلگەن ءومىر شىندىعى ەكەنىن قاي قازاق تا تاپ باسىپ تانىرى ءسوزسىز. ويتكەنى، ءبىزدىڭ تاريحىمىز تاسقا باسىلماعان، قاعازعا جازىلماعان، اتادان بالاعا اۋىزەكى اڭگىمە تۇرىندە جەتكىزىلىپ وتىرعان. ءبىر اۋىز وتىرىك قوسۋعا بولمايدى وعان، ويتە قالساڭ بىرەۋلەر كۇماندانۋى مۇمكىن، ال وتكەنىنەن كۇمانى بار حالىقتىڭ بولاشاعى بۇلىڭعىر، كەلەشەگى تۇماندى، الداعى ۋاقىتتا ەل بولىپ ساقتالىپ قالۋى قيىن. سوندىقتان كۇنى كەشەگە دەيىن، سابەت وكىمەتىنىڭ جالعان يدەولوگياسىنا ۋلانىپ، ميىمىز اتالا بولىپ كەتكەنشە قازاق بالاسى وتىرىك ايتىپ كورمەگەن. ءوزىن-ءوزى سىيلايتىن ادام ەشقاشان وتىرىك ايتپاۋعا ءتيىس. بۇگىن تۇساۋى كەسىلىپ، وقىرمانعا جول تارتىپ وتىرعان، مارقۇم ءسابيتوۆ اسقار جۇماحانۇلى قۇراستىرعان «زايساننىڭ جايساڭ بالۋاندارى» دەپ اتالاتىن كىتاپتا دا ءبىر اۋىز وتىرىك جوق ەكەنىنە كۇمانىڭىز بولماسىن، قۇرمەتتى وقىرمان.

ءسوزىمىزدىڭ سوڭىندا وسى كىتاپتىڭ جارىق كورۋىنە ۇلانعايىر ەڭبەك سىڭىرگەن، اۆتوردىڭ كوزى ءتىرءىسىندە بەرگەن ۋادەسىنەن اينىماي، ءوزىنىڭ جەكە باسپاسىندا تەرگىزىپ، باسپاحاناسىنان باسىپ شىعارعان ماحمۋت قوسمامبەتوۆ مىرزاعا ايىرىقشا ريزاشىلىق بىلدىرەمىز. جارناما دەپ قابىلداماڭىزدار، كىتاپتى الۋعا ىنتا ءبىلدىرىپ، قىزىعۋشىلىق تانىتقان وقىرماننىڭ «ءۇش قيان» باسپاسىنا حابارلاسۋىنا بولاتىنىن ەسكەرتە كەتپەكپىز.

​​​​​​​​​​​​​​​​نۇرلان قامي، جازۋشى

​​الماتى، 15 اقپان، 2022 جىل

پىكىرلەر