قازاق حالقىنىڭ سالت-ءداستۇرى — عاسىرلار بويى قالىپتاسقان رۋحاني بايلىقتىڭ، ۇلتتىق بولمىستىڭ كورىنىسى. بۇل داستۇرلەر ۇلتتىڭ تۇرمىس-سالتىمەن، دۇنيەتانىمىمەن، ادامگەرشىلىك ۇستانىمدارىمەن تىعىز بايلانىستى.
سونىڭ ىشىندە كيىم كيۋ مادەنيەتى — حالقىمىزدىڭ ادەپ پەن ەستەتيكانى، سالت پەن سەنىمدى توعىستىرعان ەرەكشە قىرى. اسىرەسە ايەلدەردىڭ ۇلتتىق كيىم كيۋ ءداستۇرى — قازاق مادەنيەتىنىڭ تەرەڭىنەن سىر شەرتەتىن ايرىقشا دۇنيەلەردىڭ ءبىرى. قازاق ايەلىنىڭ كيىمى تەك كۇندەلىكتى تۇرمىسقا ارنالعان جابىن عانا ەمەس، ونىڭ جاسى، وتباسىلىق جاعدايى، الەۋمەتتىك مارتەبەسى جانە شىققان ورتاسى تۋرالى مول ماعلۇمات بەرەتىن تانىمدىق قۇرال سانالعان.
قازاق قىز-كەلىنشەكتەرىنىڭ كيىم ۇلگىلەرى ارقاشان نازىكتىكپەن، تالعامپازدىقپەن جانە كوركەمدىكپەن ەرەكشەلەنىپ وتىرعان. مىسالى، بويجەتكەن قىزدار كوبىنە اشىق ءتۇستى، جەڭىل ماتادان تىگىلگەن كەڭ ەتەكتى كويلەك كيگەن. ولاردىڭ سىرتىنان كامزول كيگىزىلگەن، ول كوبىنەسە بارقىت نەمەسە شۇعادان تىگىلگەن، التىن-كۇمىس زەرمەن، ويۋ-ورنەكپەن ساندەلگەن. جاس كەلىندەر مەن تۇرمىستاعى ايەلدەر ءۇشىن كيىمنىڭ ءتۇرى وزگەشە بولعان. ولار كوبىنە سالماقتى رەڭكتەگى كيىم كيىپ، باسىنا كيمەشەك، جاۋلىق، جەلەك تارتقان. ال سالتاناتتى ساتتەرگە ارنالعان ساۋكەلە — قازاق ايەل كيىمىنىڭ ەڭ كۇردەلى ءارى مارتەبەلى ۇلگىسى. ول تەك ءسان ءۇشىن ەمەس، كەلىننىڭ الەۋمەتتىك دەڭگەيى مەن وتباسىنداعى ورنىن بىلدىرەتىن ماڭىزعا يە بولعان. ساۋكەلەنىڭ بيىكتىگى، بەزەندىرىلۋى، قولدانىلعان ماتەريالدارىنا قاراپ، وتباسىلىق جاعداي مەن شىققان ورتاسىن باعامداۋعا بولاتىن.
ۇلتتىق كيىمنىڭ نەگىزگى ەرەكشەلىكتەرىنىڭ ءبىرى — ونداعى ويۋ-ورنەكتەر مەن تۇستەردىڭ ءمانى. ءاربىر ورنەك — بەلگىلى ءبىر نانىم-سەنىمدى ءبىلدىرىپ، كيىمگە سيمۆوليكالىق مازمۇن دارىتقان. مىسالى، "قوشقار ءمۇيىز", "تۇيە تابان", "يرەك سۋ" سياقتى ورنەكتەر ادامدى جاماندىقتان قورعايدى دەپ سەنىلگەن. بۇدان بولەك، كيىمدەگى تۇستەردىڭ دە وزىندىك ماعىناسى بولعان: اق — تازالىقتى، قىزىل — قۋانىش پەن ءسان-سالتاناتتى، قارا — بايسالدىلىقتى بىلدىرگەن.
كيىممەن قاتار، قازاق ايەلىنىڭ بەينەسىن تولىقتىرىپ تۇرعان تاعى ءبىر ماڭىزدى ەلەمەنت — زەرگەرلىك بۇيىمدار. سىرعا، شولپى، شاشباۋ، بىلەزىك، جۇزىك سياقتى اشەكەيلەر ايەل كيىمىنىڭ اجىراماس بولىگى سانالعان. بۇل بۇيىمدار تەك كوركەمدىك قىزمەت اتقارماعان، سونىمەن قاتار الەۋمەتتىك بەلگى رەتىندە دە باعالانعان. مىسالى، داۋلەتتى وتباسىلاردىڭ ايەلدەرى كۇمىس، التىن اشەكەيلەر تاقسا، قاراپايىم حالىق تاستان نەمەسە مىس، جەزدەن جاسالعان بۇيىمداردى قولدانعان. اشەكەيلەردىڭ ءپىشىنى مەن سانى دا ەرەكشە مانگە يە بولعان: كەيدە ولار تۇمار رەتىندە تاعىلىپ، ءتۇرلى جاماندىقتاردان ساقتايدى دەپ سەنىلگەن.
بۇگىندە ۇلتتىق كيىم ۇلگىلەرى قايتا جاڭعىرىپ، زاماناۋي سانمەن ۇيلەسىم تاۋىپ كەلەدى. كوپتەگەن وتاندىق ديزاينەرلەر قازاقى ناقىشتاعى ايەل كيىمدەرىن جاساپ، ولاردى حالىقارالىق پوديۋمداردا ۇسىنۋدا. بۇل — ۇلتتىڭ وزىندىك مادەني كودىنىڭ ساقتالىپ، زامان اعىمىنا ساي تۇرلەنىپ كەلە جاتقانىن كورسەتەدى. تويلاردا، ۇلتتىق مەرەكەلەردە، ءسان كورسەتىلىمدەرىندە قازاقتىڭ ءداستۇرلى كيىمدەرى قايتادان سانگە اينالدى. ۇلتتىق كيىم كيۋ — بۇل تەك ءسان ەمەس، رۋحاني تامىرعا ورالۋ، وتكەنمەن جالعاسۋ دەگەن ءسوز.
قازاق ايەلدەرىنىڭ كيىم كيۋ مادەنيەتى — حالقىمىزدىڭ تاريحىمەن، دۇنيەتانىمىمەن، ءومىر ءسۇرۋ سالتىمەن تىعىز بايلانىستى مادەني قۇبىلىس. بۇل — ۇلتتىڭ كوركەمدىك تالعامىنىڭ، الەۋمەتتىك قۇرىلىمىنىڭ جانە رۋحاني دۇنيەسىنىڭ ايناسى. ۇرپاق ساباقتاستىعى ۇزىلمەسىن دەسەك، ۇلتتىق كيىمنىڭ قادىرىن ۇعىنىپ، ونى تەك مۇراجاي جادىگەرى ەمەس، قازىرگى ءومىرىمىزدىڭ دە ءبىر بولشەگى رەتىندە قابىلداي ءبىلۋىمىز قاجەت.
