قوعامنىڭ وركەنيەتتىلىگى ونىڭ ەكونوميكاسىمەن نەمەسە تەحنولوگياسىمەن عانا ەمەس، ادامدارعا دەگەن كوزقاراسىمەن، اسىرەسە ەرەكشە قاجەتتىلىكتەرى بار ازاماتتارعا جاسالاتىن قامقورلىق دەڭگەيىمەن ولشەنەدى. بۇل – الەۋمەتتىك ادىلەتتىلىك پەن ادامگەرشىلىك قاعيداتتارىنىڭ ايناسى.
ەرەكشە قاجەتتىلىكتەرى بار ادامدار – بۇل تەك مەديتسينالىق تۇرعىدان شەكتەۋى بار جاندار عانا ەمەس. ولار دا قوعامنىڭ بەلسەندى مۇشەسى، ءوز ارمانى، قابىلەتى مەن ماقساتى بار تۇلعالار. دەگەنمەن، ولاردىڭ الەۋەتىن اشۋ ءۇشىن قوعامدىق سانا مەن ورتانىڭ قولايلى بولۋى وتە ماڭىزدى.
كوپ جاعدايدا ادامدار مۇنداي ازاماتتارعا جاناشىرلىق تانىتقانمەن، شىن مانىندەگى قولداۋ – ولاردىڭ تەڭ دارەجەدە ءومىر سۇرۋىنە جاعداي جاساۋ ەكەنىن تۇسىنە بەرمەيدى. مىسالى، عيماراتتارداعى پاندۋستار، دىبىستىق باعدارشامدار، ارناۋلى ءبىلىم بەرۋ رەسۋرستارى مەن جۇمىس ورىندارى – جاي عانا ىڭعايلىلىق ەمەس، بۇل الەۋمەتتىك ادىلەتتىلىكتىڭ كورسەتكىشى.
دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ دەرەگى بويىنشا، بۇگىندە الەمدە شامامەن 1,3 ميلليارد ادام، ياعني جەر شارىنداعى حالىقتىڭ شامامەن 16 پايىزى بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدەگى مۇگەدەكتىكپەن ءومىر سۇرەدى. بۇل – ءاربىر التىنشى ادام ەرەكشە قاجەتتىلىكتەرگە يە دەگەن ءسوز.
كوپتەگەن دامىعان ەلدەر ينكليۋزيۆتى ساياساتتى مەملەكەتتىك دەڭگەيگە كوتەرىپ وتىر. مىسالى، جاپونيادا كومپانيالار ەرەكشە قاجەتتىلىكتەرى بار ازاماتتاردى جۇمىسقا قابىلداۋعا مىندەتتى، ال ەۋروپادا ءاربىر مەكەمە «قولجەتىمدى ورتا» قاعيداتىنا ساي بولۋى ءتيىس. فرانتسيادا ينكليۋزيا ساياساتى قوعامنىڭ بارلىق سالاسىندا جۇيەلى ەنگىزىلسە دە، ءالى دە تولىق بەيىمدەلۋ ماسەلەسى وزەكتى. بۇل – الەمنىڭ كەز كەلگەن مەملەكەتى ءۇشىن ۇزدىكسىز دامۋدى قاجەت ەتەتىن باعىت ەكەنىن كورسەتەدى.
قازاقستاندا سوڭعى جىلدارى ينكليۋزيۆتى قوعام قۇرۋعا باعىتتالعان ناقتى قادامدار جاسالۋدا. ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگىنىڭ دەرەگىنشە، بۇگىندە ەلدە شامامەن 740 مىڭعا جۋىق ادام، ياعني حالىقتىڭ 3,6 پايىزى ەرەكشە قاجەتتىلىكتەرى بار ازاماتتار بولىپ تىركەلگەن.
2024 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي ەلىمىزدە 22 مىڭنان استام الەۋمەتتىك ينفراقۇرىلىم نىسانى – مەكتەپتەر، ەمحانالار، مادەنيەت ۇيلەرى مەن سپورت زالدارى – بەيىمدەلگەن.
سونداي-اق، ەلەكتروندى «الەۋمەتتىك قىزمەتتەر پورتالى» ارقىلى ازاماتتار وڭالتۋ قۇرالدارىنا ونلاين ءوتىنىش بەرە الادى. بۇۇ دامۋ باعدارلاماسىنىڭ قولداۋىمەن مۇراجايلار مەن مادەنيەت ورىندارى ەرەكشە ادامدار ءۇشىن قولجەتىمدى بولا باستادى.
كەيدە قوعام ەرەكشە ادامداردى ايايدى، بىراق قابىلداي المايدى. ال شىن مانىندە، ولارعا اياۋشىلىق ەمەس، تەڭ مۇمكىندىك پەن قۇرمەت قاجەت. ءبىز ولاردى «مۇگەدەك» دەپ بولمەي، ءومىردىڭ ءتۇرلى سالالارىندا – بىلىمدە، جۇمىستا، مادەنيەتتە، سپورتتا – قاتار جۇرگەن ازاماتتار رەتىندە كورۋىمىز كەرەك.
مىسالى، الەمدە ەرەكشە قاجەتتىلىكتەرى بار تۇلعالار ساياساتتا، ونەردە، سپورتتا ۇلكەن جەتىستىككە جەتىپ وتىر. اقش-تا پاراليمپيادا چەمپيوندارى ۇلتتىق باتىر دارەجەسىنە يە بولسا، جاپونيادا جانە كورەيادا ەرەكشە قاجەتتىلىگى بار ونەرپازدار مەن كاسىپكەرلەردى قولداۋ ارنايى مەملەكەتتىك باعدارلامالار ارقىلى جۇزەگە اسادى.
- ينفراقۇرىلىمدى بەيىمدەۋ.
بارلىق عيماراتتار مەن قوعامدىق ورىنداردا پاندۋستار، كەڭ ەسىكتەر، ليفتتەر، دىبىستىق باعدارشامدار مەن تاكتيلدى بەلگىلەر ورناتىلۋى ءتيىس. جاڭا عيماراتتار «ينكليۋزيۆتى ديزاين» قاعيداتىنا ساي سالىنۋى قاجەت. -
ينكليۋزيۆتى ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋ.
مەكتەپتەر مەن جوعارى وقۋ ورىندارى ەرەكشە بالالاردىڭ قابىلەتىن اشۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن ورتا ۇسىنۋى كەرەك. ارنايى پەداگوگتار، اسسيستەنتتەر مەن پسيحولوگيالىق قولداۋ جۇيەسى قالىپتاسۋى ءتيىس. -
ەڭبەك نارىعىندا تەڭ مۇمكىندىك.
جۇمىس بەرۋشىلەرگە سۋبسيديا مەن سالىقتىق جەڭىلدىكتەر ۇسىنۋ ارقىلى ەرەكشە قاجەتتىلىكتەرى بار ادامداردى جۇمىسقا تارتۋ ىنتالاندىرىلۋى كەرەك. -
اقپاراتتىق ساياسات.
باق-تا ينكليۋزيا تاقىرىبىن ءجيى كوتەرىپ، قوعامدا تۇسىنىستىك پەن قابىلداۋ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ ماڭىزدى. -
زاڭنامالىق جانە باقىلاۋ تەتىكتەرى.
قولدانىستاعى زاڭداردىڭ ورىندالۋىن قاداعالاۋ، ايماقتارداعى بەيىمدەلۋ دەڭگەيىن تۇراقتى باقىلاۋعا الۋ قاجەت.
ەرەكشە قاجەتتىلىكتەرى بار ادامدارعا قولداۋ كورسەتۋ – بۇل تەك الەۋمەتتىك مىندەت ەمەس، ادامگەرشىلىك بورىش. قوعام ولاردىڭ مۇمكىندىگىن شەكتەۋدىڭ ورنىنا، سول مۇمكىندىكتى اشۋعا جاعداي جاساۋى ءتيىس.
ناعىز وركەنيەتتى قوعام – ءبارىمىز بىرگە ءومىر سۇرەتىن، ءبىر-ءبىرىمىزدى تۇسىنەتىن جانە قولدايتىن قوعام.
