201 ادام قازا تاپتى.
2016 جىلى 15 شىلدەدەن 16 شىلدەگە قاراعان ءتۇنى تۇركيادا كوتەرىلىسشىلەر ەلدە توڭكەرىس جاساۋعا تارىستى. تۇركيانىڭ ۇلتتىق بارلاۋ ۇيىمى دايىندالىپ جاتقان توڭكەرىس تۋرالى 15 شىلدە كۇنى ساعات 16.00-دە اقپارات العان. رەسمي مالىمەتتەر بويىنشا توڭكەرىس 16 شىلدە تۇنگى 3-تە بولۋى ءتيىس ەكەن. بىراق ول ەرتە باستالىپ كەتكەن. كوشەگە شىققان حالىق سۋىق قارۋلانعان كوتەرىلىسشىلەردى توقتاتپاق نيەتتە تانكتىڭ الدىنا شىعىپ قولىنا تۇركيانىڭ قىزىل جالاۋىمەن توقتاتپاقشى بولدى، بىراق كوتەرىلىسشىلەر ەشكىمدى ايامادى. باسىپ جانشي جونەلگەن تانكتەر ەشكىمدى دە ايامادى. وسى كوتەرىلىس سالدارىنان 201 ادام قازا تاپقان. بۇل تۋرالى 13 شىلدە كۇنى الماتى قالاسىندا تۇركيانىڭ قازاقستانداعى باس كونسۋلى رىزا قاعان يىلماز مىرزامەن تۇركى تىلدەس جۋرناليستتەر قورىنىڭ جۋرناليستتەرى كەزدەسىپ وتكىزگەن باسپاسوز ماسليحاتىندا باياندالدى.
الەم نازارى ستامبۇل مەن انكارادا
تۇركيانىڭ اسكەري-اۋە كۇشتەرى مەن جاندارمەريا وكىلدەرىنەن تۇراتىن توڭكەرىسشىلەردىڭ باستى نازارى انكارا مەن ستامبۇلدا ەدى. قارۋلى قاقتىعىس كەزىندە ولار تۇرىكتەردىڭ ەڭ ءىرى ەكى قالاسىنداعى بىرنەشە نىساندى اتقىلاپ، وراسان زور شىعىن كەلتىرگەن. زارداپ شەككەن عيماراتتار اراسىندا تۇركيا پرەزيدەنتى رەدجەپ تايپ ەردوعاننىڭ رەزيدەنتسياسى دا بار. ال تۇركيا ۇلتتىق ءماجىلىسىنىڭ عيماراتىنا توڭكەرىسشىلەر اۋەدەن سوققى بەردى. مارماريستە دەمالىپ جاتقان ەردوعان بيلىكتى كۇشتەپ تارتىپ الۋعا جانتالاسقان توڭكەرىسشىلەرگە قارسى تۇرۋ ءۇشىن قاراپايىم حالىقتى كومەككە شاقىردى.
نەگىزى توڭكەرىسشىلەر مارماريستەگى ەردوعاندى تۇتقىنداۋ ءۇشىن ول جاققا 3 تىكۇشاق پەن 25 اسكەر جونەلتىپتى. بىراق ولار ارەكەتكە كوشپەي تۇرىپ، ەردوعان ستامبۇلعا كەتىپ قالعان.
توڭكەرىس جاساۋعا جانتالاسقان اسكەريلەر تۇركيا ۇكىمەتى مەن بيلىگىن وتستاۆكاعا جىبەرگەندەرىن، بيلىك تىزگىنى وزدەرىنە كوشكەندەرىن ايتتى. بىراق تۇركيا پرەمەر-ءمينيسترى بينالي يىلدىرىم تۇركيا ۇكىمەتى وتستاۆكاعا كەتپەگەنىن، جۇمىسىن جالعاستىرىپ جاتقانىن مالىمدەدى.
پرەزيدەنتتىڭ سوزىنەن كەيىن انكارا مەن ستامبۇلداعى ەڭ ءىرى كوشەلەرگە حالىق اعىلا باستادى. ستامبۇلدىڭ ايگىلى تاكسيم الاڭىنا اسكەري توڭكەرىسكە نارازىلىعىن بىلدىرۋگە كەلگەن قاراپايىم حالىققا توڭكەرىسشى اسكەريلەر وق اتتى. 16 شىلدە كۇنى تاڭەرتەڭ اسكەريلەر بىرتىندەپ بەرىلە باستادى.
توتەنشە جاعداي ەكى جىلعا سوزىلدى
تۇركيا بيلىگى توڭكەرىسشىلەردىڭ ماقساتى ورىندالماعانىن، ەلدىڭ ىشىنە ىلاڭ سالعان اقش-تىڭ پەنسيلۆانيا شتاتىندا تۇرىپ جاتقان وپپوزيتسيالىق باعىتتاعى فەتۋللاح گۇلەننىڭ شاكىرتتەرى مەن جاقتاستارى ەكەنىن حابارلادى. بۇگىندە تۇركيادا فەتۋللاح گۇلەن لاڭكەس، ال ونىڭ جاقتاستارى لاڭكەستىك ۇيىم مۇشەلەرى دەپ تانىلادى. تۇركيا پرەزيدەنتى رەدجەپ تايپ ەردوعان امەريكانىڭ سول كەزدەگى پرەزيدەنتى باراك وباماعا فەتۋللاح گۇلەندى قايتارۋعا شاقىردى. ول مەملەكەتتىك توڭكەرىستەردى قولدامايتىنىن، 15 شىلدەدەگى وقيعاعا ءوزىنىڭ تۇك قاتىسى جوقتىعىن ايتىپ اقتالدى (گۇلەن ءالى كۇنگە امەريكادا بوي تاسالاپ ءجۇر. تۇركياعا قايتۋدان باس تارتتى).
ارادا 5 كۇن وتكەندە (20 شىلدەدە) رەدجەپ تايپ ەردوعان ەل ىشىندە 3 ايعا توتەنشە جاعداي ەنگىزىلگەنىن مالىمدەدى. توتەنشە جاعداي 2018 جىلدىڭ 19 شىلدەسىنە دەيىن سوزىلدى.
تۇركيا قارۋلى كۇشتەرىنىڭ مالىمەتتەرىنە سۇيەنسەك، اسكەري توڭكەرىس جاساۋعا 8700 اسكەري قاتىسقان. سونىمەن قاتار 3 اسكەري كەمە، 74 تانك، 246 بتر، 3992 قارۋ، 35 ۇشاق، 37 تىكۇشاق پايدالانىلعان. اجال قۇشقاندار سانى – 201, جارالانعاندار – ەكى مىڭنان استام.
كىناسىزدەر بوساتىلۋدا
15 شىلدەدەن كەيىن تۇركيادا جاپپاي تۇتقىنداۋ باستالدى. ەڭ باستى نازار جوعارى شەندى اسكەريلەرگە اۋدارىلدى. «فەتۋللاح گۇلەننىڭ سىبايلاسى» دەگەن كۇدىك پەن ايىپ تاعىلعان اسكەري تەڭىز كۇشتەرى، اسكەري اۋە كۇشتەرى، جاندارمەريا، تەڭىز جاعالاۋلارى كۇزەتى، قۇرلىق اسكەرى ت.ب. جوعارعى شەندى 3725 اسكەري قىزمەتىنەن قۋىلعان. دەزەرتيرلار اراسىندا 9 گەنەرال مەن ادميرال بار، جالپى سانى – 137. تۇركياداعى بارلىق مينيسترلىكتەر مەن مەملەكەتتىك مەكەمەلەردەن 100 مىڭ مەملەكەتتىك قىزمەتكەر، 27 مىڭ ءبىلىم سالاسىنىڭ وكىلى، 3 مىڭنان استام سۋديا جۇمىستان شىعارىلعان.
توڭكەرىسشىلەرگە قاتىسى بار دەگەن ايىپپەن تۇركيا جۋرناليستەرى دە قۋعىنعا ۇشىرادى. تۇرىك ۇكىمەتى ءۇش اقپارات اگەنتتىگى، ون التى تەلەارنا، جيىرما ءۇش راديوستانسا، 45 گازەت، 15 جۋرنال، 20 اقپارات سايتى جابىلدى، 29 باسپانىڭ ليتسەنزياسى قايتارىپ الىندى. سونداي-اق، 400-دەن استام جۋرناليست قىزمەتىنەن شەتتەتىلدى.
تۇركيانىڭ ساۋدا جانە كەدەن ءمينيسترى بۇلەنت تۇفەنكچي توڭكەرىس جاساۋعا تىرىسقانداردىڭ كەسىرىنەن تۇركيا ەكونوميكاسىنا 300 ملرد تۇرىك ليراسى (100 ميلليارد دوللار) كولەمىندە زيان كەلگەنىن مالىمدەدى.
ەڭ باستىسى، تۇتقىنعا الىنعاندار ەگەر وزدەرىنىڭ كانىسىز ەكەنىن دالەلدەسە، ولاردى بوستاندىققا شىعارىپ وتىرعان. بۇگىندە فەتۋللاح گۇلەننىڭ جاقتاستارى رەتىندە بىرنەشە ادامنىڭ ۇستىنەن قىلمىستىق ءىس قوزعالعان. سونىمەن قاتار تۇركيا پرەزيدەنتىنە قاستاندىق جاسادى دەپ 47 ادام ايىپتالدى. ولاردىڭ ۇشەۋىنە ىزدەۋ جاريالانعان. جالپى سانى 160 مىڭ ادام ايىپتالىپ، فەتۋللاح گۇلەننىڭ جاقتاستارى رەتىندە 50 ادام تۇتقىندالعان.
تۇركيانىڭ ىشىنە ىرىتكى سالىپ، ەلدى الاتايداي بۇلدىرۋگە تىرىسقان توڭكەرىسشىلەرگە حالىق قايمىقپاي قارسى شىقتى. قارۋ-جاراققا كەۋدەلەرىن توسقان، وتان ءۇشىن جانىن پيدا ەتكەن قاھارماندار ارناپ انكارا مەن ستامبۇلدان ەسكەرتكىش قويىلدى. ال جىل سايىن 15 شىلدە تۇركيادا بەيبىتشىلىك پەن دەموكراتيانىڭ مەرەكەسى رەتىندە تويلانادى.
