بۇگىن راحىمجان اعا وتارباەۆتىڭ تۋعان كۇنى. وقىرمانعا وتارباەۆ كۇندەلىگىنەن ۇزىك جازبا بولىسەيىن:
***
ەشكىمگە تابىنعان ەمەسپىن. بىراق ءتالىم العان اعا جازۋشىلارىم از ەمەس. ءا.نۇرپەيىسوۆتىڭ ءوز شىعارمالارىنا وگەي كوزبەن قارايتىن قاتىگەزدىگى، ءا.كەكىلباەۆتىڭ ءار سويلەمىنەن مەنمۇندالاپ تۇراتىن جان شۋاعى، د.يسابەكوۆتىڭ ءساتتى يۋمورى، ت.نۇرماعانبەتوۆتىڭ وقيعا ويناتۋى، م.بايعۇتتىڭ ادەمى بايانداۋ ءتاسىلى، ن.داۋتاەۆتىڭ وتكىر ويلارى كەيىنگى تولقىننىڭ قايسىسىنا بولسا دا ۇلگى بولارلىق. مەن دە شاما-شارقىمشا سولاردان ءسوز مانەرىن العان شىعارمىن. بىراق اركىمنىڭ وزىندىك ويلاۋ جۇيەسى، وي ءنارى بولارى حاق. مەنىڭ شىعارمالارىمدا نازىك كوڭىل-كۇي مەن استاڭ-كەستەڭ اساۋ تولقىن جاعالاسىپ جاتسا، بالكىم تۋىندى تابيعاتى سوعان سۇرانىپ تۇرعان شىعار. مىنەزىم دە بىردە – قاتتى، بىردە – ءتاتتى-اۋ دەيمىن. جالپى، اۆانتيۋريستىك قانىمدا بار. قايبىر جەتىسكەننەن دەيسىڭ…
***
جانىڭدى كەلىگە سالىپ جازاسىڭ. ءسوز بايلاۋ، وبراز جاساۋ، تابيعات ءدىرىلى، ۋاقىت مولشەرى، ءبارى-ءبارى قيالىڭنان تۋىپ جاتسا، ازاپ ەمەي نەمەنە؟ «شىڭعىس حاننىڭ كوز جاسى» حيكاياتىن جازۋ ۇستىندە الگى ايتقان ازاپتى انىق سەزىندىم. قاراما-قايشىلىعى كوپ تۇلعانىڭ سوڭعى دەم ۇزەر شاقتاعى ويى، وكىنىشى نە بولدى ەكەن؟ ال، تولعان! قالامىڭنىڭ ۇشىنان ساۋلە شاشىراپ، سۋرەتتەپ كور!
***
ىلعي ساياقتاۋ جۇرەمىن. سونداي شاقتا جولىققان بىرەۋ: – جالعىز كەلە جاتىرسىڭ عوي، – دەگەن. – جوق، – دەدىم. – جان-جاعىمنان كەيىپكەرلەرىم قاپتاپ ەرىپ كەلەدى…
***
ءسوز – كيە. ونى اسا قاستەرلەپ ۇستاماساڭ، ورنىمەن قولدانباساڭ بولا ما؟ «كيەسى ۇرادى» دەيتىن ەدى عوي اتام قازاق. دۇنيەنى مىزعىتپاي ءسوز ۇستاپ تۇر. ۇنامدى، ۇنامسىزى بولار. ءبارىبىر – ءسوز! سوندىقتان قادىرىن قاشىرىپ الۋدان قورقام. قورقىپ سىيلاۋ دەگەن بار. انە، قۇرمەت تۇتۋدىڭ ەڭ كوكەسى – سول! سوندىقتان سوزبەن ويلاۋ كەرەك. ويناۋ – كۇنا! بىراق كۇنا، ساۋاپتى مىنا بۇلاعاي زاماندا كىم ەسكەرىپ جاتىر؟ جۇرت ادەبيەتتەن، جالپى ونەر اتاۋلىدان الشاقتاپ كەتتى. ءبىر كۇنى كوشەدە، بازاردا، بيزنەس ورتالىعىندا، اۋەجايدا جۇرتتىڭ ءسوزىن باقتىم. بار-جوعى 30-40 ءسوزدىڭ اياسىندا ءتىل قاتىسادى ەكەن. قورى سول! سونىمەن قارىم-قاتىناس جاسايدى، تىرلىك كەشەدى، بالا ءوسىرەدى، توي جاسايدى، كەلىسەدى، كەتىسەدى… جاعامدى ۇستادىم! قانىڭدى ەرىتىپ، سۇيەگىڭدى بالقىتقان قازاقتىڭ مايەكتى ءتىلى قايدا كەتتى؟ جىلانقاراعى جوق سۇرقاي سوزدەرگە كۇنىمىز قاراپ قالعانى ما؟ الدە شىنايى ءومىر ءتىلى ءبىر باسقا، ادەبي ءتىل باسقا ما؟
***
قالىڭ رومان جازسام، بۇرقىراتىپ كوپ تومدىعىمدى شىعارسام قادىرىم ارتادى دەپ ويلايتىڭدار بارشىلىق. كەشىرەرسىز، ول تەك ءوز حالقىڭنىڭ اۋديتورياسىنداعى قاجەتتىلىك. ال، الەم ادەبيەتى ءۇشىن ءسىز ەشكىم دە ەمەسسىز. ەندەشە ەڭسە كوتەرىڭىز. كوپ داۋىستى حورعا ءوز ءۇنىڭىزدى قوسىڭىز. ءبىر شىعارماڭىزبەن بولسا دا كۇللى وقىرماننىڭ ويىن سيقىرلاڭىز. تاڭدايىنا ءتاتتىنىڭ ءسولى تەپكەندەي تامسانسىن. «پاھ، شىركىن قاتارىنان وزا شاپقان مىنا قازاقتى-اي!» – دەسە ۇلتقا مەرەي ەمەس پە؟ ول ءۇشىن شىعارمانىڭ قالىڭى، جۇقاسى قاجەت ەمەس. ەڭ باستى ولشەم –كوركەمدىك جانە ايتار ويدا! مىسالى، نوبەل سىيلىعىن العان حەمينگۋەيدىڭ «شال مەن تەڭىزى» بار-جوعى 40-50 بەتتىك تۋىندى. الىپ بارا جاتقان وقيعا جوق. تەڭىزدەن بالىق اۋلاعان شال. قارماققا ىلىككەن ولجا. الىس جاعالاۋ. ازاپتى جەتەك. اقىرى نە بولدى؟ دىتتەگەن جەرگە جەتكەندە ۇلكەن بالىقتىڭ قاڭقاسى عانا قالعان. ۇساق جىرتقىشتار بار ءتاتتى ەتىن تالاپ جەگەن… ادام ءومىرى دە سول عوي. جاس كەزدە ءبارى مەنىكى دەيسىڭ. اقىرى ارمانىڭنان دا، العا قويعان ماقساتىڭنان دا اجىراپ، جاعالاۋعا قاڭقا سۇيرەپ شىعاسىڭ.
***
قازاقتى جاقسى كورەم دەسەم، سەنبەيسىڭ. جەك كورەم دەسەم، كۇناھار بولام.
Qaragoz Simadil فب پاراقشاسىنان
