"زەينەپ اپانىڭ كەزدەسۋىنەن "سەمىرىپ" قايتتىم"

2434
Adyrna.kz Telegram

جۋرناليست گۇلماريا بارمانبەكوۆا الماتىدا وتكەن زەينەپ احمەتوۆامەن كەزدەسۋ جايلى پىكىرىمەن ءبولىستى، دەپ جازادى "ادىرنا" پورتالى.

ول ءوزىنىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى جازباسىندا كەزدەسۋدىڭ بارشا كورەرمەنگە رۋحاني ازىق بولعانىن، زەينەپ اپانىڭ ايتقان اڭگىمەلەرى ارقىلى تاربيەلىك ءىلىمنىڭ ارتقانىن جازدى.

كەزدەسۋ الماتى قالاسى مادەنيەت باسقارماسى جانە "ادىرنا" قوعامدىق قورىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن وتكەن بولاتىن.

"رۋحاني الەمىم كوپتەن سۋساپ ءجۇرۋشى ەدى. بۇگىن ءشولىم ابدەن قانعانداي بولدىم.
زەينەپ اپانىڭ (احمەتوۆا) كەزدەسۋىنەن "سەمىرىپ" قايتتىم.
"الدىڭدا قازۋلى كور تۇرسا دا، شىندىقتى ايتۋدان جالتارما" دەيتىن باتىر باۋىرجان مومىشۇلى كەلىنىنىڭ ماقتاۋىن قالاي اسىرسا دا جاراسار ەدى، بىراق قايناتاسى سەكىلدى ول دا ماقتاۋ سۇيمەيتىنىن بايقاتىپ: "ماقتاۋدى كوپ ەستىگەن ادام شىندىقتى جوعالتىپ الادى" دەدى.
راس-اۋ، شىندىق تۇرماق ءوزىن دە جوعالتىپ العان ادامدى كوردىك ەمەس پە؟.. سوندا سول ادامعا: "قاتارىڭنان اسساڭ دا، حالىقتان اسپايسىڭ" دەپ، ونىڭ جانىنداعىلارعا: "جاقسىنىڭ جاقسىلىعىن ايت، بىراق جاعىمپازدانبا" دەپ ايتاتىن ءبىر باۋىرجان تابىلماي-اق كەتتى-اۋ، شىركىن!
ۇلتقا قىزمەت ەتۋدىڭ ولشەمدەرى مەن جاۋاپكەرشىلىگىنىڭ انىقتاماسىن مومىشۇلى بىراق اۋىز سوزبەن جەتكىزگەن ەكەن.
"ۇلتقا قىزمەت ەتۋ دەگەن ەڭ الدىمەن انا ءتىلىن كوزىنىڭ قاراشىعىنداي ساقتاۋ" دەپتى.
كورمەگەنگە كوسەۋ تاڭ دەپ، تاۋەلسىزدىكتىڭ باستاۋىنداعى شارتاراپتان اعىلعان ءتۇرلى اعىمدارعا ەلىكتەپ، ءبىرىمىز باتىسقا، ەندى ءبىرىمىز شىعىسقا اۋىپ، ءوز سالت-ءداستۇرىمىزدى ۇمىت قالدىردىق.
باتىس جالاڭاشتادى، شىعىس تۇمشالادى. قۇدايعا سەنۋ دەگەن، مۇسىلمان بولۋ دەگەن وسى ەكەن دەپ، تەرىس اعىمداردىڭ جەتەگىندە كەتكەندەر كوپ بولدى.
قازاق - تۋعاننان مۇسىلمان، ول ارابتار كەلمەي تۇرىپ-اق، "قۇدايسىز قۋراي سىنبايدى" دەگەندى ايتىپ قويعان. قازاقتىڭ مۇسىلماندىعى وزگەشە. قالاي بولعاندا دا ۇلت دىننەن جوعارى تۇرادى. ويتكەنى ادام شىر ەتىپ جەرگە تۇسكەندە بەلگىلى ءبىر ۇلتتىڭ وكىلى بولىپ تۋادى. ودان كەيىن بارىپ وعان مۇسىلماندىق كەلەدى.
"ادامعا تابىنبا، جامانعا جالىنبا" دەگەن ءسوزدى ايتقان دا ءبىر قۇدايدى مويىنداعان قازاق. ول ەش ۋاقىتتا ارابتار قۇساپ قارا تاسقا تابىنباعان.
زەينەپ اپانىڭ ءار ءسوزى، ءىنجۋ-مارجانداي ءتىزىلىپ، ماعىنالى ويلارى كەزەكپەن قۇيىلىپ جاتتى. سالت-ءداستۇر، ىرىم-تيىمدار تۋراسىندا دا تىڭ ويلار ايتتى. قازاقتىڭ ءار ارەكەتىنىڭ استارى تولى فيلوسوفيا دەپ كىم ويلاعان. ماسەلەن بالانىڭ تۇساۋىن كەسۋگە ارنالىپ اق پەن قارا تۇستەن ورىلگەن ءجىپتىڭ ءمانى نەدە دەپ ويلايسىز؟ بۇل قۇداي عانا جالعىز، قالعانىنىڭ ءبارى جۇپتان قۇرالادى دەگەندى بىلدىرەدى: اق پەن قارا، ەر مەن ايەل، ۇلكەن مەن كىشى، ۇزىن مەن قىسقا، ت.س.س. بولىپ كەتە بەرەدى.
قازاق ەر بالانىڭ تۇساۋىن تاياعىنا سۇيەنىپ زورعا جۇرگەن شالعا ەمەس، تەپسە تەمىر ۇزەتىن جىگىت اعاسىنا، قىز بالانىڭ تۇساۋىن ەتەگىنە ءسۇرىنىپ تالتىرەكتەگەن كەمپىرگە ەمەس، قول-اياعى بالعاداي، قايراتى تاسىعان جاس كەلىنشەكتەرگە كەستىرگەن ەكەن. جولى اشىلماعان دەپ، وتباسىن قۇرماعان جاستارعا كەستىرمەگەنىن دە زەينەپ اپانىڭ اۋزىنان ەستىدىك.
قازاقتىڭ قىزدارى تۇرمىسقا شىققانعا دەيىن ورامال سالماعان. تاقيا، بورىك، قاسابا، سورابا ت.س.س. باسكيىم كيگەن. قوس بۇرىمىنا تاققان شاشباۋ، شاشتەڭگە، ۇزبە سىڭعىرى قىزدىڭ ءجۇرىسىنىڭ ءوزىن ادەمى، اۋەزدى، نازدى ەتىپ كورسەتۋ ءۇشىن، قوس بۇرىمىنداعى كۇمىس شاشباۋدىڭ سالماعى تومەن تارتىپ، بالعىن ءمۇسىننىڭ جىپتەي ءتۇزۋ بولىپ قالىپتاسۋى ءۇشىن تاعىلعان.
وسى كەرەمەتتىڭ ءبارىن بۇگىندە كوپ قىزدار، وكىنىشكە قاراي، بايى ولگەن قاتىندار قۇساپ، قاپ-قارا وراماعا كومىپ جىبەرگەن.
مۇسىلمان بولۋ ءۇشىن اراب بولۋدىڭ كەرەگى جوق، قازاق بولىپ قالسا جەتكىلىكتى.
جالعىز بولىپ قالادى دەپ ىرىمداپ، قازاق قىزدىڭ شاشىن ەشقاشان جالعىز بۇرىم قىلىپ ورمەگەن ەكەن، قوس بۇرىم ەتىپ نەمەسە 12 تال ەتىپ ورگەن.
زالدان ءبىر ادام زەينەپ اپاعا ەر مەن ايەلدىڭ تەڭدىگى جايلى نە ويلايسىز دەگەن ساۋال جولدادى.
"تىرشىلىكتە تەڭدىك جوق، ادام ولگەندە عانا تەڭەلەدى", ەركەكتىڭ قازانشى، ايەلدىڭ بازارشى بولعانى جاقسى ىرىم ەمەس، اركىم تابيعاتىنان بەرىلگەن ءوز ورنىن ءبىلۋى كەرەك دەگەن جاۋاپ ايتىلدى. اقىرى تەڭ ەكەن، وندا ءبىر بالانى ايەلى، ءبىر بالانى ەرىنە تۋ دەپ ايتىپ كورەيىك! تەڭەسە الا ما؟
ەر مەن ايەل تەڭەسپەك بولعان جەردە دۇنيەنىڭ شىرقى بۇزىلادى. ارا دا، جىلان دا گۇل جالايدى. بىراق ءبىرى بال، ءبىرى ۋ شىعارادى.
شالبار كيۋ دەگەن وسى ەكەن دەپ، الدى كەبەجەدەي، ارتى تەگەنەدەي بولىپ، ۇڭعىل-شۇڭعىلىنىڭ ءبارى بۇلتيىپ كەتىپ بارا جاتقان ايەل زاتى ءوزىن ءوزى اشكەرەلەيتىنىن ويلامايدى-اۋ! شالباردى دا كيەتىن جەرى بار جانە ول جاراساتىندارعا عانا جاراسادى. ال تىرىستىرىپ كيۋ دەنساۋلىققا وتە زيان.
كەلىن مەن ەنە اراسىنداعى قارىم-قاتىناسقا بايلانىستى دا قىزىق ويلار ايتىلدى. كەلىن دە تۇلعا، وزىنشە ءبىر الەم. ەنە سول الەمگە يە بولا الماسا، كىم بولعانى؟ تۇلعا بولىپ قالىپتاسقان جاندى تاربيەلەگىسى كەلسە، ەنەنىڭ ۇيرەتىپ اۋرە بولماعانى ابزال، قانداي بولۋدى ءوزى كورسەتسىن.
زەينەپ اپا 9 ۇلدىڭ ىشىندەگى جالعىز قىز بولعان ەكەن.
اپامىز وسى كۇنگە دەيىن جازۋشىلار وداعىنا سالەم سالىپ كىرەدى. اتاسى وسىلاي اماناتتاپ كەتىپتى.
شايقالسا دا قۇلاۋى قيىن قازاق دەگەن تاعدىرلى حالىقتىڭ باتىرى باۋىرجان مومىشۇلى:
"ولگەننەن كەيىن دە تىرىلەردىڭ ىشىندە جۇرەم" دەگەن ەكەن. زەينەپ اپانىڭ بۇگىنگى كەزدەسۋىنەن شىنىمەن دە ول كىسىنىڭ ءداپ وسى تەاتر زالىنىڭ قاق تورىندە قاسقيىپ تۇرىپ، قالىڭ كوپشىلىكپەن بىرگە وتىرعانداي اسەر الدىق" دەپ جازدى ول.

 

پىكىرلەر