قارقارالى اۋدانىنىڭ اكىمى حالقىن قوياندى جارمەڭكەسىنىڭ 175 جىلدىعىمەن قۇتتىقتادى

- قوياندى جارمەڭكەسىنىڭ 175 جىلدىق مەرەيتويى ءوزىمىز جوسپارلاعانداي، مادەني-رۋحاني باعىتتا، ءمانى مەن ءسانى جاراسىپ، مازمۇنى مەن ماڭىزى ۇيلەسىپ، ۇيىمشىلدىقپەن ءوتتى. ەل مەن جەر تاريحىن قاۋزاپ، قارقارالىنى ءان مەن جىرعا بولەگەن مەرەيتويعا اتسالىسقان بارشا قاۋىمعا العىس ايتقىم كەلەدى. ءيا، باسىندا “توي - قازاقتىڭ قازىناسى” دەگەن تاپتاۋرىن جول، ۇيرەنشىكتى ادەتپەن اقشاڭقان ءۇي تىگىپ، الامان بايگە جاساپ، بوز كىلەمدە بالۋان كۇرەستىرىپ ۇلان-اسىر توي وتكىزسەك دەگەن ۇسىنىس بولدى. قاراستىردىق، ويلاندىق-تولعاندىق. سوڭىندا ودان باس تارتتىق. ارتىق شىعىنسىز، دابىرا-داڭعازاسىز دا ءماندى شارا، مازمۇندى توي وتكىزۋگە بولاتىندىعىن كورسەتسەك دەدىك. ەڭ باستى ماقساتىمىز - تارلان تاريحىمىزدى تۇگەندەۋ، تۇلعالارىمىزدى ۇلىقتاۋ، ساف تازا ۇلتتىق ونەرىمىز بەن ماۋەلى مادەنيەتىمىزدى ناسيحاتتاۋ، كەيىنگى جاستارعا ۇلگى-ونەگە ەتۋ بولا-تۇعىن. وعان قول جەتكىزدىك پە، الدە جوق پا ول جاعىن تويعا كەلگەن قاراسى قالىڭ قاۋىم مەن پاتشا كوڭىلدى كورەرمەن ايتا جاتار… ال، مەن قازىر العىسىمدى ايتقىم كەلەدى. بولە-جارماي بارلىعىڭىزعا، دوسقا دا، باسقاسىنا دا… الدىمەن، قوياندى جارمەڭكەسى مەرەيتويىنىڭ دۇرىس ۇيىمداستىرىلۋىنا ايرىقشا قولداۋ كورسەتكەن وبلىس اكىمى ەرماعامبەت قابدۋلاۇلىنا زور العىسىمىزدى بىلدىرەمىز. ءوڭىر باسشىسى باسىنان اياعىنا دەيىن مەرەكەلىك شارانى دايىنداۋ، ونى وتكىزۋ بارىسىن ءوزىنىڭ جەكە باقىلاۋىندا ۇستاپ وتىردى. سونداي-اق وسى شارا وتەدى دەپ ەستىگەن ساتتەن اعالىق اقىلىن، ۇلكەن قولداۋىن كورسەتكەن ە. بوكەتوۆ اتىنداعى قاراعاندى ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ رەكتورى نۇرلان ورىنباسارۇلىنا ىنىلىك ءىلتيپاتىمدى بىلدىرگىم كەلەدى. بەلگىلى عالىم، زاڭ عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، مەتسەنات باقتىباي جولجاقسىۇلىنا، قر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، قاراعاندى وبلىسىنىڭ، اۋدانىمىزدىڭ قۇرمەتتى ازاماتى رىمبالا كەنجەبالاقىزىنا، قر اباي اتىنداعى مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ يەگەرى، ادۋىندى اقىن سەرىك اقسۇڭقارۇلى اعامىزعا، ايماعىمىزدىڭ پاتريوت ازاماتى، بەلگىلى كاسىپكەر، سپورت جاناشىرى نۇرلان قالتاەۆ دوسىمىزعا ءار ۋاقىتتا تۋعان جەر تاعدىرىنا الاڭداپ، جاناشىرلىق تانىتىپ جۇرەتىن وزگە دە تىلەۋلەس ازاماتتارعا اق پەيىل، ادال نيەتتەرى ءۇشىن العىسىمىز شەكسىز. بوكەتوۆ ۋنيۆەرسيتەتى ۇجىمىنا، تاريح فاكۋلتەتىنە العىس ايتامىز. استانادان ات ارىتىپ جەتكەن ساتاي سىزدىقوۆ اعامىز، اسا قادىر تۇتاتىن نۇرساحان احمەتقىزى، رىمبەك جۇماشەۆ، گۇلنار سماعۇلوۆا، جامبىل جۇمابەكوۆ، ادىلەت جاعىپار جانە باسقا دا تاريحشىلار قاۋىمىنا زور العىس. سونىمەن بىرگە “قىر بالاسى” قوعامدىق قورىنىڭ باسشىسى، بەلگىلى الاشتانۋشى عالىم ەلدوس توقتاربايعا، ءاليحان بوكەيحان اتىنداعى عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى ۇشقىن سەيدىراحمانعا، E-History پورتالىنىڭ باس رەداكتورى، بەلگىلى جۋرناليست التىنبەك قۇمىرزاقۇلىنا ەرەكشە ءىلتيپاتىمدى بىلدىرگىم كەلەدى. مەرەيتويدىڭ كوركىن قىزدىرعان س.سەيفۋللين اتىنداعى وبلىستىق اكادەميالىق قازاق دراما تەاترىنىڭ باسشىسى قۇرمان قالىموۆقا، تالانتتى رەجيسسەر ايدىن سالبان باۋىرىمىزعا، وبلىستىق “ارقا سازى” فولكلورلىق انسامبلىنە، “اققۋ” فولكلورلىق-حورەوگرافيالىق بي انسامبلىنە، “اقنيەت” ارداگەرلەر انسامبلىنە، “اراي” كۆارتەتىنە ريزاشىلىعىمدى ايتامىن. بۇگىنگىنىڭ ايتۋلى اقىندارى مەن ايدىك انشىلەرىنىڭ باسىن قوسىپ، جارمەڭكە الاڭىن ءان دۋمانعا بولەگەن جانات جاڭقاشۇلى مەن اسحات قاجىتاي مىرزالارعا، تاريحي-ەتنوگرافيالىق كورمە ازىرلەگەن وبلىستىق، اۋداندىق تاريحي-ولكەتانۋ مۇراجايلارىنا العىسىمىز زور. حالىقتى اسەم انمەن باۋراعان قۇرماش ىبىشەۆ، گۇلميرا تاپاي، ارايلىم جۋكەنوۆا، ريشاد شابدەنوۆ، مەدەت وساتاەۆ، داۋلەت ساعاتوۆ، نۇرلىتاڭ ساياتقىزى، قۋاندىق توكەنوۆ، نۇربولات ەرەنعايىپوۆتارعا ىستىق ىقىلاسىمدى جەتكىزەمىن. مەرەيتويدىڭ باسى-قاسىندا جۇرگەن وبلىستىق مادەنيەت باسقارماسىنىڭ باسشىسى ەركەبۇلان جۇمەكەنوۆ ارىپتەسىمە، وبلىستىق تاريحي ولكەتانۋ مۇراجايىنىڭ ديرەكتورى ەرجان نۇرماعامبەتوۆ مىرزاعا، وبلىستىق بەينەلەۋ ونەرى مۇراجايىنىڭ، اۋدان ونەرپازدارىنا، كورمەگە قاتىسقان بارلىق اۋىلدارعا ۇلكەن العىسىمىزدى بىلدىرەمىز. ەرەكشە العىسىمدى وبلىستىق “Saryarqa“ تەلارناسىنىڭ باسشىسى بەرىك دۇيسەتاەۆقا، بەلگىلى جۋرناليست ءاشىمحان جامپەيىسوۆكە، تەلەارنا ۇجىمىنا ايتقىم كەلەدى. قوياندى جارمەڭكەسىنىڭ تاريحىنا ارنالعان مازمۇندى دەرەكتى فيلم جاساپ، كورەرمەنگە تارتۋ ەتتى. شىن مانىسىندە، مەرەيتوي اياسىندا اتقارىلعان ايتۋلى جۇمىستىڭ ءبىرى وسى فيلم بولدى. سونداي-اق ءوزارا ىنتىماقتاستىق جونىندەگى مەموراندۋم تۋرالى ۇسىنىسىمىزدى بىردەن قابىل الىپ، قولداۋ كورسەتكەن تۇركىستان قالاسىنىڭ اكىمى نۇربول تۇراشبەكوۆ مىرزاعا العىسىمىزدى ايتامىز. اماندىق بولسا، وسى مەموراندۋم نەگىزىندە ەر تۇرىكتىڭ بەسىگى، ەكى دۇنيە ەسىگى، رۋحاني استانامىز تۇركىستان قالاسىمەن تىعىز بايلانىس ورناتامىز. ال، بەلگىلى قىلقالام شەبەرى، تەڭدەسسىز سۋرەتشى، عاجاپ تۇلعا كارىپبەك كۇيىكوۆ اعامىزعا ءتىپتى قۇرمەتىم ەرەكشە. ارنايى كەلىپ، كورمەسىن ۇيىمداستىرىپ، حالقىنىڭ قۋانىشىنا ورتاقتاستى. قارقارالى اۋدانىنىڭ قۇرمەتتى ازاماتى اتاعىن سالتاناتتى تۇردە تابىستادىق. اياۋلى اعامىزعا اللا ۇزاق عۇمىر بەرسىن. وسى قوياندى جارمەڭكەسى مەرەيتويىنىڭ لوگوتيپىن ازىرلەگەن ەرسىن تەمىرعاليەۆ باۋىرىمنىڭ ەڭبەگى وتە زور. وزدەرىڭىزبەن الەۋجەلى ارقىلى پىكىر الماستىق. كوكەيگە قوناتىن ويلارىڭىزدى ەسكەردىك. سونىڭ ناتيجەسىندە بارشاعا تانىلعان، تارالعان لوگو دۇنيەگە كەلدى. وسى جۇمىسقا اتسالىسىپ، ءوز نۇسقاسىن ۇسىنعان بۇقارجىراۋلىق اقجۇرەك باۋىرىم امانتاي اكيشەۆكە دە العىسىم شەكسىز. وسى جارمەڭكەنىڭ جاقسى وتۋىنە ەرەكشە ۇلەس قوسقان تاعى ءبىر اياۋلى جان بار. ول - مەرەكەنىڭ ەكىنشى كۇنىنىڭ كورىگىن قىزدىرىپ، ەلدى اسەم انىمەن باۋراپ، سالتانات، سانىمەن جاۋلاعان قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى، قر مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ يەگەرى جەزتاڭداي ءانشى ماقپال مۇحامەديارقىزى. ماقپال اپامىز تۋعان جەرىنە كەلىپ، قۋانىشىمىزعا ورتاقتاسىپ، اۋەلەتىپ ءان ايتتى، ونەرىمەن ءتانتى ەتتى. وزىمەن بىرگە بەلگىلى سازگەر ەرجان بەلعوزيەۆ، باۋىرجان راحىمبەكوۆ، امان احمەتجانوۆ سىندى انشىلەر ونەر كورسەتتى. جاساي بەرىڭىز، شىرقاي بەرىڭىز، قازاقتىڭ ەركە قىزى! قىمباتتى دوستار! ساۋساق بىرىكپەي، ينە ىلىكپەيدى. وسىنداي بىرلەسكەن ەڭبەك، ۇجىمدىق جۇمىس ارقاسىندا قوياندى جارمەڭكەسىنىڭ مەرەيتويىن ءوز دەڭگەيىندە اتاپ وتتىك دەپ ويلايمىن. باسى-قاسىندا جۇرگەن بارلىق ازاماتتارعا ريزاشىلىعىمدى بىلدىرەمىن. مەرەيلى دە مەرەكەلى كۇندەردە قاۋىشا بەرەيىك، ارداقتى اعايىن! - دەدى اۋدان اكىمى.

فوتو اۆتورلارى: تيشبەك حاميتوۆ

"ادىرنا" ۇلتتىق پورتالى