ءبىر جەردە ارعىماقتى «تۇلپار» دەپ بەرىپتى. جەر شارىندا جىلقىنىڭ 250-دەن استام ءتۇرى بار ەكەن. سونىڭ ىشىندەگى ەڭ اسىل تۇقىمدىسى 7 تۇرگە بولىنەدى – پىراق، ءدۇلدۇل، سۇيگۇلىك، كۇلىك، تۇلپار، ارعىماق، قازانات بولىپ. ءبىز قازىر كەزىندە قازاق دالاسىنىڭ ءسانى بولعان وسىلاردان تۇگەل ايىرىلىپ قالدىق. رەپرەسسيا، كامپەسكەلەۋ، ازاماتتىق سوعىس كەزىندە وسىنىڭ ءبارىنىڭ كوزىن قۇرتىپ، قالعانىن ەتكە وتكىزىپ جىبەرگەن.
ءبىزدىڭ قازىرگى ءمىنىپ جۇرگەنىمىزدىڭ ءبارى جامان جابىلار. «جال-قۇيرىعى قابا دەپ - جابىدان ايعىر سالماڭىز، قالىڭ مالى ارزان دەپ - جاماننان قاتىن الماڭىز. جابىدان ايعىر سالساڭىز - جاۋعا مىنەر ات تۋماس، جامان قاتىن الساڭىز - توپقا كىرەر ۇل تۋماس» دەگەن ءسوز بار. قازىر ات جارىستاردا بايگەنى بەرمەي جۇرگەندەردى سايگۇلىك، تۇلپار دەپ كوتەرمەلەپ ايتىپ ءجۇر. قۇجاتىن قاراساڭىز، «اكەسى دونچاك. شەشەسى – اعىلشىن. ءوزى تۇلپار» دەپ جازىپ قويادى. قازاقتار ونى «شاتا» دەيدى.
ارعىماقتار بىزدەن باسقا كەيبىر ەلدەردە بار. تۇرىكپەندەردىڭ اقالتەكە، تەكەجاۋمىت، ءازىربايجانداردىڭ – دەليۆوز، قاراباق دەتىن ارعىماقتارى بار. اعىلشىنداردىڭ دا اتاقتى ارعىماعى، ارابتاردىڭ دا ءوز ارابىسى بار. جىلقىنىڭ باسقا اسىل تۇقىمى ەش جەردە قالماعان. بىراق وسى جەتى تۇقىمى دا كەزىندە قازاقتا بولىپتى. قازاق قانا ولاردىڭ ارقايسىسىنا ات قويىپ، بولەكتەپ اتاعان. جورىققا تۇلپار ءمىنىپ شىققان. بالانى جاستايىنان (ونداي بالانى العاداي دەپ اتاعان) باتىرلىققا باۋلىپ، ەسەيگەندە وعان الىمدى، ادۋىندى تۇلپار مىنگىزەدى ەكەن. ول تۇلپاردى قانشاما جىلقىنىڭ ىشىنەن مىڭداعان باس بەرىپ ءجۇرىپ تاڭداپ الىپتى. سايگۇلىك پەن ارعىماق شابىسقا جاقسى. تۇلپاردىڭ موينى اققۋدىڭ موينى سەكىلدى ءيىلىپ تۇرادى ەكەن. ارعىماقتاردىڭ كەۋدەسى ۇلكەندەۋ بولادى. ارعىماقتى «قازمويىن» دەيدى. سايگۇلىكتەردىڭ تۇرقى ۇزىن بولىپ كەلەدى. قازاناتقا كوبىنە بايبىشەلەر ءمىنىپ جۇرگەن ەكەن. كۇلىك دەگەنىنىڭ شاشاسى بولادى. سەمەي جاقتا «كۇلىك مىنگەن كۇشىكباي» دەگەن اتاقتى باتىر بولعان. قىزىق بولسا، كەيىن جازامىن..
جولىمبەت ماكىش
