مەن تاڭداعان ۋنيۆەرسيتەت

7783
Adyrna.kz Telegram

دۇنيە تانۋ، بىلىمگە تالپىنۋ ءاربىر ادامنىڭ ەسەيگەن داۋىرىنەن اڭساپ قاراعان تۇبەگەيلى ءىسىنىڭ ءبىرى بولىپ كەلەدى. ەگەر بۇل تالپىنۋ بولماسا، ءاربىر ادام بىلىمگە، ەڭبەككە ۇڭىلە قاراماسا، تەك اڭشا قارىن تويدىرىپ، ۇيقىمەن ۋاقىت وتكىزسە، ەشبىر ىلگەرى باسۋ بولماس ەدى.

الكەي مارعۇلان

ۋاقىت نەگە سونشا تەز وتەدى؟ كەشە عانا مەكتەپ تابالدىرىعىن اتتاعان ەدىم، مىنە، بۇگىن ون ءبىرىنشى سىنىپ وقۋشىسى اتاندىم. بالا كەزدەگى ارمان-قيالدىڭ ءبارى دە ماقساتقا اينالىپ، جۇزەگە اساتىن ءسات تە كەلىپ جەتتى. ماماندىق تاڭداۋدا ۇزاق ويلانىپ، سان تولعانىپ، ءبىر شەشىم قابىلداۋ ماعان دا قيىن سوقتى. ال مەنىڭ شەشىم قابىلداۋىما تۇرتكى بولعان جايت نە دەپ ويلارسىز؟ بۇل ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىندە وتكەن «جاس تىلشىلەر» فورۋمىنىنان العان اسەرىم ەدى. ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ «ماڭگىلىك ەل قاقپاسىنا» كىرگەن ساتتەن-اق ۇلكەن جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىندىم. تەلەستۋديادا وقىتۋشىلاردىڭ ايتقان اقىل-كەڭەسىنەن سوڭ جۋرناليستيكا قىزىقتارىمەن قاتار، قيىندىقتارى مول سالا ەكەنى ساناما جەتكەندەي بولدى. سول مەزەتتەن باستاپ بۇرالاڭ ءومىر يىرىمىنەن ءوزىمنىڭ جولىمدى تاپقاندايمىن.  ءال-فارابي اتىنداعى وقۋ ورنىنىڭ گرانت يەگەرى اتانۋدى ماقسات ەتىپ، ەڭبەكتەنۋمەن كەلەمىن!

ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى–قازاقستانداعى ەڭ بەدەلدى وقۋ ورنىندارىنىڭ ءبىرى، الەمدەگى 800 ەڭ ۇزدىك ۋنيۆەرسيتەتتەر اراسىندا 207 ورىنعا يە جوعارى بەدەلدى وقۋ ورنى. ۋنيۆەرسيتەت 180 سالا بويىنشا ماماندار دايارلايدى. 1934 جىلى ىرگەسى قالانعان ساتتەن باستاپ، وسى كۇنگە دەيىن تەك جوعارى دەڭگەيدى كورسەتۋدە.

ءبىلىم ورداسىنىڭ الەمنىڭ ەكىنشى ۇستازى، شىعىس فيلوسوفى، 150-گە جۋىق سان-ءتۇرلى سالادا ەڭبەك جازعان ءابۋ ناسىر ءال-ءفارابيدىڭ ەسىمىمەن اتالۋى–ۋنيۆەرسيتەت ءۇشىن ۇلكەن مارتەبە. ءال-فارابي تاريحي دەرەكتەر بويىنشا 70-كە جۋىق ءتىل بىلگەن. ءال-فارابي–اراب ءتىلىنىڭ بىلگىرى ءارى اقىن. دانا-ويشىل ءوزىنىڭ جازعان ەڭبەكتەرىن ەكى توپقا جىكتەگەن: بىرى–تەوريالىق عىلىمدار (جاراتىلىستانۋ عىلىمدارى، مەتافيزيكا) ەكىنشى توبى–پراكتيكالىق عىلىمدار (ەتيكا، فيقھ، كالام عىلىمدارى). ءال-فارابي–سان قىرلى عىلىمدى جەتىك بىلگەن، فيزيك، ماتەماتيك، استرونوم، بوتانيك، لينگۆيست،  لوگيكا جانە مۋزىكا زەرتتەۋشىسى. 

ەلباسىمىز ن. نازارباەۆتىڭ قولداۋىمەن قازۇۋ اۋماعى قالا ىشىندەگى عاجايىپ قالاشىققا اينالدى، قازۇۋ مۇراجايى، جاستارعا ارنالعان ينتەرنەت ورتالىعى بوي كوتەردى. قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى 16 فاكۋلتەتتەن، 20 عىلىمي زەرتتەۋ ينستيتۋتتارى مەن عىلىمي ورتالىقتاردان، ءتىل جانە اقپاراتتىق تەحنولوگيا ورتالىقتارىنان تۇرادى. وقۋ ورنىندا ستۋدەنتتەردىڭ ءبىلىم الۋىنا بارلىق مۇمكىندىكتەر جاسالعان. قالاشىقتا جاتتىعۋ زالى، سپورت الاڭى، 5 مىڭ كورەرمەنگە ارنالعان الاڭ، سپورتتىق ويىندار زالى جانە فۋتبول الاڭدارى بار. قالاشىقتىڭ بارلىق تەرريتورياسىندا  سىمسىز جۇيە «WIFI» جۇمىس ىستەيدى. قالاشىقتاعى ستۋدەنتتەر ءۇشىن تاعى ءبىر ەرەكشە ايماق–ال-فارابي كىتاپحاناسى. تەك ستۋدەنتتەر ەمەس، سونىمەن قاتار، وقىتۋشىلار مەن عىلىمي قىزمەتكەرلەردى قوسا العاندا وقىرمان سانى–20 مىڭ، كىتاپ قورى–2 ميلليون، ءبىلىم الۋشىلار مەرزىمدى باسىلىمدار زالىنان كۇندەلىكتى جاريالاناتىن اقپاراتپەن تانىسىپ، 250-گە جۋىق رەسپۋبليكالىق جانە حالىقارالىق گازەت-جۋرنالداردى وقي الادى. «كەرەمەت» ستۋدەنتتەرگە قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعى مەن جولداسبەكوۆ اتىنداعى ستۋدەنتتەر سارايى قالاشىقتىڭ–كورىكتى دە اسەم عيماراتتارىنىڭ بىرەگەيى. «كەرەمەت» ورتالىعى، راسىندا دا، كەرەمەت، سەبەبى، ورتالىقتان كەرەكتىنىڭ ءبارىن تابۋعا بولادى، كينوتەاتر، كافە، سۇلۋلىق سالونى، ءدارىحانا، كىتاپ دۇكەنى، جاڭا مەديتسينالىق قۇرال-جابدىقتارمەن جابدىقتالعان ەمحانا، حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعى دا بار. مۇندا «ءبىر تەرەزە» قاعيداسى بويىنشا جۇمىس اتقارىلادى، جالپى 8 پاۆيلوننان، 5 سەكتور مەن بولىمدەردەن تۇرادى. الىسقا كەتپەي-اق، «كازگۋگراد» قالاشىعىندا بارلىق ىسپەن شۇعىلدانۋعا، ءبىلىم الۋعا، ءىس-شارالارعا بەلسەندى ات سالىسۋعا، سپورتپەن شۇعىلدانۋعا بولادى. كوركىنە كوز تويمايتىن قالاشىقتىڭ قازاق دالاسىندا بوي كوتەرىپ، ستۋدەنتتەردىڭ يگىلىگىنە جاراۋى مەنى قاتتى قۋانتادى. 

ۋنيۆەرسيتەت–قازاقستانداعى ءبىلىم مەن عىلىمنىڭ قاراشاڭىراعى. قازۇۋ-دىڭ قابىرعاسىندا قانىش ساتباەۆ، مۇحتار اۋەزوۆ، ەرمۇحان بەكماحانوۆ، الكەي مارعۇلان سىندى اسا كورنەكتى عىلىم مەن مادەنيەت قايراتكەرلەرى ستۋدەنتتەرگە ءدارىس وقىعان. وقۋ ورنىن بىتىرگەن تۇلەكتەر ومىردە ءوز ورنىن تاۋىپ، ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسى مەن مادەنيەتىن گۇلدەندىرۋدە ۇلەستەرىن قوسۋدا. ز.قابدولوۆ–قازۇۋ-دىڭ  اتاقتى تۇلەكتەرىنىڭ ءبىرى عانا ەمەس، وسى ءبىلىم ورداسىندا ەلۋ جىلدان استام ۋاقىت عىلىمي جۇمىستار جۇرگىزگەن قازاق ۇلتتىق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ادەبي كافەدراسىن باسقارىپ، ۇزاق جىلدار بويى ۇستازدىق ەتكەن. وسى قاراشاڭىراقتان ءبىلىم الىپ شىققان قازاقتىڭ اتاقتى تۇلەكتەرى–ت.مولداعاليەۆ، ق.مىرزا ءالى، ز.قابدولوۆ، ءا.كەكىلباەۆ، م.ماعاۋين، ءا.نۇرشايىقوۆ، د.يسابەكوۆ، و.سۇلەيمەنوۆ ت.س.س. ارقايسى–بىر-ءبىر شەجىرە، ارقايسى–بىر-ءبىر قازىنا. قازۇۋ-دىڭ تاريحىن تەرەڭىنەن قازبالاي تۇسسەك، عاسىر قويناۋىنداعى تالاي- وسى قاراشاڭىراقتان ءبىلىم الىپ شىققان قازاقتىڭ ايگىلى تۇلعالالارى ز.قابدولوۆ، ءا.كەكىلباەۆ، م.ماعاۋين، ا.حايدارقىزى، د.يسابەكوۆ، ۇ.ەسداۋلەت،  ق.ءمامي، ج.ەرمان، ش.پاتتەەۆ ت.ب. تالاي تانىس-بەيتانىس اقپاراتتارمەن بەتپە-بەت كەلەتىنىمىز ءسوزسىز. 

ەندىگى كەزەكتە جۋرناليستيكا فاكۋلتەتى جايىندا ءسوز وربىتسەك.  جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىندە ستۋدەنتتەردىڭ پراكتيكا جۇزىندە بىلىمدەرىن جەتىلدىرۋىنە  بار مۇمكىندىكتەر قاراستىرىلعان. م.بارمانقۇلوۆ اتىنداعى تەلەستۋديادا ستۋدەنتتەردىڭ بارلىعى دەرلىك جالپى ءجۋرناليستتىڭ ءبىلۋى كەرەك مىندەتتەرىن تولىق مەڭگەرىپ شىعادى، جاڭالىقتار توپتاماسىن ازىرلەۋ، ەفيرلىك باعدارلامانى جوسپارلاۋ، كادر سىرتىنداعى ءماتىندى وقۋ، ەفيرگە شىعۋ سىندى ت.ب. تاجىريبەدەن وتەدى. ستۋدەنتتەردىڭ جاساعان جوبالارى مەن جاڭالىقتار قىزمەتى، سۇحباتتار «ءال-فارابي» ارناسى مەن «ءال-فارابي» راديوسى ارقىلى قالاشىقتاعى ستۋدەنتتەرگە تاراتىلادى. ۋنيۆەرسيتەتتىڭ گازەتى جانە «ءال-فارابي» فيلوسوفيالىق-ساياساتتانۋلىق جانە رۋحاني-تانىمدىق جۋرنالى جارىق كورەدى. «ءال-فارابي» جۋرنالى 2003 جىلدىڭ قاڭتارىنان باستاپ شىعارىلادى، باسىلىم تىلدەرى–قازاق، ورىس، اعىلشىن تىلدەرى.

بيىل ءال-فارابي اتىنداعى وقۋ ورنىنىڭ قۇرىلعانىنا 85 جىل تولدى. وسى ورايدا العاشقى مەرەكەلىك شارا ۇمىتىلماستاي قىزىقتى ءوتتى. 7 مىڭنان استام ستۋدەنت «ماڭگىلىك ەل قاقپاسى» الدىنا جينالىپ، فلەشموب وتكىزدى، «قازۇۋ 85» دەگەن جازۋدى ساپ قۇراپ جازدى. كۇنى كەشە مەن تاڭداعان ۋنيۆەرسيتەتتە الەمدىك عىلىمي-ءبىلىم بەرۋ كەڭىستىگىندەگى قازۇۋ-دىڭ ءرولى مەن رەيتينگى ناتيجەسىندە، QS «ادامي مۇرا جانە جوعارى تەحنولوگيالار ۇيلەسىمى نەگىزىندە جەتىلۋ» تاقىرىبىندا وتكىزىلگەن QS World Wide حالىقارالىق فورۋمى ءوز جۇمىسىن اياقتادى. 

البەتتە، ەلىمىزدەگى جەتەكشى ورىندا تۇرعان ءبىلىم ورداسىنىڭ كەلەشەگى كەمەل، بولاشاعى جارقىن بولارى ايدان انىق. مەنىڭ تاعدىرىم ءوز قولىمدا! مەنىڭ تاڭداۋىم–ناقتى، ماقساتىم–ايقىن.  اسقاق ارمانعا جەتۋ جولىندا كەزدەسكەن قيىندىقتاردان سۇرىنبەي ءوتىپ، بيىك اسۋلاردى باعىندىرامىن! 

 

ايسۇلۋ سەزحان،

اباي اتىنداعى ورتا مەكتەپ-گيمنازياسىنىڭ

11-سىنىپ وقۋشىسى،

قاسكەلەڭ قالاسى،

الماتى وبلىسى.

عىلىمي-جەتەكشىسى: جيدەگۇل ابدىجادىلقىزى

پىكىرلەر