14‑ناۋرىز «كورىسۋ» كۇنى دەپ اتالىپ، ول كۇنى الىس‑جاقىن اعايىن‑تۋىس، دوس‑جاران، ارىپتەستەر جانە ت.ت. بىر‑بىرىمەن كورىسىپ، بىر‑بىرىمەن شۇرقىراسىپ تابىسىپ جاتتى... بۇل كۇن ەل بىرلىگىن جاڭارتقان كۇن بولدى.
كەلەسى – 15‑ناۋرىز بەلگىلەنگەن «ناۋرىز كۇنتىزبەسى» بويىنشا «قايىرىمدىلىق كۇنى» دەپ اتالىپ، بۇل كۇنى مۇقتاج جاندارعا جاپپاي قايىرىمدىلىق كورسەتۋ ورىن الۋى ءتيىس. وسى كۇنگە وراي، فيلوسوفتار ءابدىراشيت باكىرۇلى مەن بەرىك اتاشتىڭ «قايىرىمدىلىق تۋرالى» ويلارىن ورتاعا سالامىز.
ءابدىراشيت باكىرۇلى:
قايىرىمدىلىق – جالپى ءتىلدى‑تىلسىز تىرىشىلىك اتاۋلىعا ءتان قاسيەت. ونىڭ ءتۇپ نەگىزىندە تىرشىلىككە ءتان بيولوگيالىق زاڭدىلىقتار جاتادى: مىسالى، وسىمدىك الەمىنىڭ ءوزى ۇرىعىن شاشاردا وزگە قۇبىلىستاردان «قايىرىمدىلىق» بولۋىن كۇتەدى. ول – تۇقىمدى ۇشىرىپ شاشاتىن جەلدەن كەلەر قايىرىم، نە تۇقىمدى شوقىپ جەپ، وزگە ايماققا تاراتۋشى قۇستان نە مالدان كەلەر قايىرىم، اققان سۋدان كەلەر قايىرىم... ياعني، تابيعات نەعۇرلىم ءتۇرلى بولعان سايىن، ونىڭ تۇرلەرىنىڭ بىر‑بىرىنە دەگەن «كومەكگى» نە «سەپتىگى» دە سونشالىقتى كوپ – تابيعات ءتۇرى ءوزارا «قايىرىمسىز» ءومىر سۇرە المايدى.
ال، سانالى تىرشىلىك يەسى بولىپ سانالاتىن ادامنىڭ دا قايىرىمدىلىق ينستينكتىنىڭ ءتۇپ نەگىزى وسى – بيولوگيالىق‑تابيعي «ءومىر ءسۇرۋ ينستيكتىنەن» باستالىپ، ونىڭ سانالى ومىرىمەن ۇشتاسادى. ول اۋەلى «ۇرپاقتى جالعاستىرۋ» كەزەڭىنەن باستالىپ، كەيىن – قاۋىمداسىپ ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىندە جالعاسادى. وسى دەڭگەيدە قايىرىمدىلىق – قوعامدىق قارىم‑قاتىناس جۇيەسىنىڭ ماڭىزدى ەلەمەنتىنە اينالىپ، مورالدىك جانە ەتيكالىق قاتەگوريالار رەتىندە ادام ساناسىندا ورنىعادى، ارەكەت ەتۋ پرينتسيپتەرىنە اينالادى.
بەرىك اتاش:
ءسىز قايىرىمدىلىقتىڭ تابيعي، كسومولوگيالىق، ونتولوگيالىق جاعىنا توقتالعان ەكەنسىز، مەن وندا الەۋمەتتىك قايىرىمدىلىقتارعا شولۋ جاساپ وتەيىن.
قازاق حالقىنىڭ دۇنيەتانىمىن زەرتتەۋشى فيلوسوفتاردىڭ كوپشىلىگى، ونىڭ ەتيكوتسەنتريزمگە نەگىزدەلگەندىگىن ايتادى. ياعني، حالقىمىزدىڭ رۋحانياتى تاريحىنىڭ ءون بويىندا ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتار باسىمدىققا يە ەكەنىنە ەرەكشە توقتالادى.
اسىرەسە، جەتىم-جەسىرگە قايىرىمدىلىق جاساۋ نەمەسە ارقيلى اپپاتتارعا، سوعىس زاردابىنا بايلانىستى بەرىلەتىن قايتارىمسىز كومەكتەردىڭ بارلىعىن قايىرىمدىلىقتار دەپ اتاساق، ونىڭ ءوزى حالقىمىزدىڭ ءومىر سالتىندا سان قيلى بولىپ كەلەدى.
ماسەلەن:


- الەۋمەتتىك ءومىر سالتىندا رۋلىق تانىم، رۋلىق-قانداستىق، تامىر-تۋىستىق نەگىزدە ءبىر اۋىل نەمەسە قاۋىم بولىپ تۇتاسادى. ارينە، ءبىز ونىڭ قازىرگى جاعىمسىز جاعىنا عانا نازار اۋدارىپ، ونى «رۋشىلدىق» دەپ كىنا ارتامىز دا، شىندىعىندا ونىڭ جاعىمدى، يگىلىكتى، وڭدى جاقتارىنىڭ كەيبىرىنە نازار اۋدارمايمىز.
- ول كەزدەگى «رۋلىق قاۋىم»، قازىرگى تىلمەن ايتقاندا، وزىندىك ءبىر «كورپوراتيۆتىك رۋح» تۇتاستىعىن قۇراعان دەپ ايتۋىمىزعا بولادى. ماسەلەن، سول رۋداعى كەدەيلەر، جەسىرلەر، مالى جۇتقا ۇشىراعاندار، سوعىستا اسىراۋشىسىنان ايرىلعاندار ت.ب. ماتەريالدىق جاعدايىنا تۇتاس رۋ مۇشەلەرى جاۋاپتى بولعان. ول جاۋاپكەرشىلىكتى رۋ اقساقالدارى ۇيىمداستىرىپ، جاعدايى تومەن ادامدارعا بارلىق رۋ مۇشەلەرىنىڭ، اسىرەسە، داۋلەتتىلەردىڭ جاردەمدەسۋىن قاداعالاعان، ونى باسقارعان.
- ويتكەنى، بەلگىلى ءبىر رۋدىڭ وكىلى «جوقشىلىقتا» ءومىر سۇرەر بولسا، ول ‑ رۋعا سىن بولعان، بارلىق رۋ مۇشەلەرىنىڭ نامىسىنا تيەتىن بولعان.
- قازىرگى تاڭدا دا قينالعان جاندار اقپاراتتىق جەلىلەر ارقىلى بۇكىل قازاقستاننان كومەك سۇرايدى، ول كەزدە كومەك سۇراماسا دا، «كورپوراتيۆتىك رۋلىق رۋح» جانعا جانى اشىعاندىقتان، ءوز بەتىنشە كومەكتەسەتىن بولعان.
بەرىك اتاش، ءال‑فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ
فيلوسوفيا كافەدراسىنىڭ اعا وقىتۋشىسى;
ءابدىراشيت باكىرۇلى، فيلوسوف‑پۋبليتسيست