«ۇلىلاردىڭ تۋعان كۇنى بولادى، ولگەن كۇنى بولمايدى» دەگەن ءسوز قازاقتىڭ دارا تۋعان دالا كومپوزيتورى، كۇي اناسى دينا نۇرپەيىسوۆاعا ارنالماسا كەرەك. ولاي دەيتىنىمىز، جاسى ۇلعايعان شاقتا ۇلتتىق ونەرىمىزدى رەسپۋبليكامىزدان تىسقارى جەرلەرگە شىعارىپ، ەكى شەكتى دومبىرانىڭ قوڭىر ۇنىمەن تالاي جۇرەكتەردى شىمىرلاتقان كۇي اناسى دينا شەشەيدىڭ ومىردەن وتكەن كۇنى، 31 قاڭتاردى جۇرتشىلىق تۋعان كۇنى دەپ شاتاستىرۋمەن كەلەدى.
وسى كۇنى دينا شەشەمىزدىڭ ءتول تۋىندىلارى ونىڭ ەسىمىمەن اتالاتىن وركەسترمەن ورىندالىپ، وبلىستىڭ بارلىق مۋزىكالىق وقۋ ورىندارى مەن ورتا مەكتەپتەردە ۇلتتىق ونەردىڭ قايتالانباس قۇبىلىسىنا ءتانتى ەتەتىن رۋحاني ءلاززات سىيلاعان اسەم قوڭىر كەشتەر جىل سايىن ۇيىمداستىرىلادى. بۇل تالانتىن جازباي تانىعان قازاق حالقىنىڭ ونەرگە دەگەن قۇرمەتى ەكەنى ءسوزسىز.
دينا — قازاقتىڭ دالا سازگەرلەرى ۇزاق، داۋلەتكەرەي، تۇركەشتىڭ كۇيلەرىن وسى زامانعا جەتكىزگەن، ۇلى كۇيشى قۇرمانعازىنىڭ باتاسىن توعىز جاسىندا العان ءتول شاكىرتى. ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن وزىنە دەيىنگى دالا سازگەرلەرىنىڭ كۇيلەرىن ناقىشىنا كەلتىرە ورىنداپ، بۇگىنگە جەتكىزىپ، زامانىنا قاراي ءوزى دە تىڭ تۋىندىلاردى دۇنيەگە اكەلدى.
كۇي اناسىنىڭ الماتىعا كەلۋى، سول كەزدەگى ەل ىشىندەگى تالانتتاردى ىزدەپ، ءبىر ورتاعا شوعىرلاندىرۋدى ماقسات ەتكەن ونەر تارلاندارىنا وڭاي بولماعانىن — بۇگىنگى ۇرپاق ەستەن شىعارماعانى دۇرىس.
دينا نۇرپەيىسوۆانىڭ عاجاپ كۇيشىلىگىن كۇللى الەمگە پاش ەتۋگە سەبەپشى كۇيشى-كومپوزيتور سماعۇل كوشەكباەۆ ەكەنىن اعا ۇرپاق بىلگەنىمەن، قازىرگى ۇرپاق جادىنا ساقتاۋى ەكىتالاي. 1936 جىلى الماتىدا وتكەن كوركەم ونەرپازدار بايقاۋىندا جۇلدەلى ورىن الىپ، قازاق فيلارمونياسىنا دومبىراشىلىق قىزمەتىنە قالدىرىلىپ، 1940 جىلى ماسكەۋ كونسەرۆاتورياسى جانىنداعى قازاق ستۋدياسىنىڭ كومپوزيتورلىق كۋرسىن بىتىرگەن سماعۇل كوشەكباەۆ «بوتاگوز»، «جاز»، «ماي گۇلى»، «ءبىزدىڭ ءان»، «داۋىل»، «ساعىنىش»، «بريگادا جىرى»، «ءبىز كەلەمىز»، ت.ب.ءان-رومانستاردىڭ اۆتورى. قۇرمانعازىنىڭ «ەرتەڭ كەتەم»، «لاۋشكەن»، «پوۆەستكا» كۇيلەرىن ە.گ.برۋسيلوۆسكيگە نوتاعا تۇسىرتكەن ەڭبەگى جانە بار. سماعۇل كوشەكباەۆ 1936-1937 جىلدارى تۋعان جەرى اتىراۋ وبلىسى، قۇرمانعازى اۋدانىنا قاراستى كوتياەۆ اۋىلىنا كەلەدى. سول كەزدە ول، اۋىل ماڭىنان ەستىگەن جاننىڭ ەسىن الاتىن عاجاپ كۇيدىڭ بۇرىن-سوندى ەستىمەگەن اۋەزىنە تاڭعالىپ، كۇي كۇمبىرى ەستىلگەن جاقتى بەتكە الىپ ءجۇرىپ كەلە جاتىپ، كۇي شەرتىپ وتىرعان ءبىر ايەلگە تاپ بولادى. ول ءوزىن «دينامىن» دەپ تانىستىرادى. كۇيلەردى بىرىنەن سوڭ ءبىرىن قارا شاناقتان توككەن دومبىراشىنىڭ شەرتكەن كۇيىنە تامسانعان ءدۇلدۇل كۇيشى س.كوشەكباەۆ الماتىعا كەلگەن سوڭ، قازاق مۋزىكاسىن زەرتتەۋشى كومپوزيتور احمەت جۇبانوۆقا وسى وقيعانى بايانداپ بەرەدى. ۇلت ونەرىنە بەيجاي قاراماعان ا.جۇبانوۆ نارىن توسىندە وتىرعان دينا شەشەيدى الماتىعا الىپ كەلۋدى س.كوشەكباەۆتىڭ وزىنە تاپسىرادى.
ەلدە جوقشىلىق جايلاعان جىلى كۇيشى دينانى ىزدەپ بارعان س.كوشەكباەۆ تۋمىسىنان دارىنى اسىپ تۋعان كۇي اناسىن الماتىعا جەتكىزۋ ءۇشىن ءوزىنىڭ كولىگىن ساتۋعا ءماجبۇر بولادى.
ءسويتىپ، پويىزبەن تالاي تاۋلىكتى ارتقا قالدىرىپ، ونەر ورداسى الماتىعا جەتەدى. قۇرمانعازىنىڭ شاكىرتى دينانى الماتىعا جەتكىزۋ ارقىلى سماعۇل كوشەكباەۆ كۇي ونەرىنىڭ ۇرپاققا جەتۋىنە ولشەۋسىز ەڭبەك ءسىڭىردى. الماتىعا العاش قادام باسقان ساتتە، «وجەت» دەگەن جەردەگى جەر ۇيگە تۇراقتاعان دينا شەشەيدىڭ كۇيىن تىڭداۋ ءۇشىن كۇندە دەرلىك سازگەرلەر جينالىپ، دينا شەشەيدىڭ قارا شاناقتان توككەن كۇيلەرىن نوتاعا ءتۇسىرىپ، وركەسترگە ورىنداۋعا لايىقتاعان. قازاقتىڭ ۇلتتىق مۋزىكاسىن الەمگە مويىنداتقان دارا تالانت يەسى دينا شەشەيدىڭ ونەر ورداسى الماتىعا بارىپ، كۇي اتاسى قۇرمانعازىنىڭ كۇيلەرى نوتا بولىپ قاعاز بەتىنە ءتۇسىپ، ءتۇرلى اسپاپتاردا ورىندالۋىنا سەبەپكەر بولعان وسى وقيعانى ءبىز بۇگىنگى جانە كەلەر ۇرپاقتىڭ جادىندا قالسىن دەپ جازىپ وتىرمىز. سەبەبى جاسى جەتپىس بەسكە كەلگەندە، تۋعان جەرىنەن جىراققا كەتۋ — دينا شەشەي ءۇشىن وڭاي بولماعانىن بۇگىنگى ۇرپاق ءبىلۋى ءتيىس.
تۇرسىن قاليموۆا،
اتىراۋ وبلىسى
«ايقىن».
