ۇلتتىق ءان ونەرىنىڭ قالىڭ ورمانى قاراعايداي قاسقايعان، قايىڭداي جايقالعان، كەۋدەسى ءان-جەمىسىندەي ماۋەلەپ تۇرعان ءبىر اعاشىنان ايىرىلدى. قاسيەتتى جۇما، 29 شىلدە كۇنى شاكارىم اندەرىن جاڭعىرتۋشى، ورىنداۋشى، مادەنيەت قايراتكەرى كەلدەنباي ولمەسەكوۆ 58 جاسىندا دۇنيەدەن وزدى.
«اجال ايتىپ كەلمەيدى»، الماتىعا تەلەارنانىڭ شاقىرتۋىمەن ءان جازۋعا كەلگەن ءانشىنىڭ جۇرەگى سىر بەرىپ، ينفاركتان كەنەتتەن كوز جۇمۋى مادەنيەت، ۇلتتىق ءان ونەرى سالاسىندا جۇرگەن ءارىپتەستەرىنىڭ قابىرعاسىن قايىستىرىپ كەتتى.
كەلدەنباي ولمەسەكوۆ 1953 جىلى 25 مامىردا شىعىس قازاقستان وبلىسى قۇيعان سەلوسى كۇرشىم اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن. قاراتوعاي ورتا مەكتەبىن ءبىتىرىپ، ءاسكەر قاتارىنداعى مىندەتىن وتەيدى. بالا كەزىنەن ءانگە اۋەس، ونەرگە قۇمار كەلدەنباي جۇمىس ىستەگەن جەرلەرىندە كوركەمونەرپازدار ءۇيىرمەسىنە قاتىسىپ، كوزگە تۇسەدى. اقىرى تاۋەكەلگە بەل بۋىپ، الماتىعا وقۋعا اتتانادى. جولى بولىپ، رەسپۋبليكالىق ەسترادا ستۋدياسىنىڭ ءانشىلەر بولىمىنە وقۋعا ءتۇسىپ، ونى 1977 جىلى ءبىتىرىپ شىعادى. قازاق ونەرىنىڭ قوس بايتەرەگى، حالىق ءارتىستەرى جۇسىپبەك ەلەبەكوۆ پەن بەكەن جىلىسباەۆتان ءدارىس الىپ، ولاردىڭ باۋلۋىنان وتەدى. ەڭبەك جولىن ءوسكەمەن فيلارمونياسىنان باستاپ، 1978 جىلى سەمەيدىڭ امىرە قاشاۋباەۆ اتىنداعى فيلارمونياسىنا قىزمەتكە كەلەدى. ءومىرىنىڭ سوڭىنا دەيىن فيلارمونيادا قىزمەت ەتكەن.
كەلدەنباي راۋزاۇلى «قازاقتىڭ ءار ءانى – مەنىڭ جالعىز ءانىم» دەپ، كيەلى انگە كوزدىڭ قاراشىعىنداي قامقورلىقپەن قاراعان جاناشىر جانداردىڭ ءبىرى ەدى. وعان «كەيدە مەن دە حالىق اندەرى ءولىپ كەتە مە دەپ قورقامىن…» دەپ ءبىر سۇحباتىندا ايتقان ءسوزى دالەل.
ءانشىنىڭ ءان قورىندا 300-گە تارتا حالىق ءانى، اباي، اقىلباي، اقان، ءبىرجان، اعاشاياق (بەرىكبول كوپەنۇلى), ۇكىلى ىبىراي، مۇحامەتجان، مايباسار، ءۋايىس، مىرجاقىپ، جاياۋ مۇسانىڭ جانە بۇگىنگى كومپوزيتورلاردان ت.بازارباەۆتىڭ، ش.قالداياقوۆتىڭ، ت.راحيموۆتىڭ ت.ب. اندەرى بار. بۇلاردىڭ اراسىندا شاكارىم، شاكىر اندەرى – ءبىر توبە. شاكارىم اندەرىن بىزگە جەتكىزگەن نەگىزگى ءۇش ادام – شاكارىم سۇيەگى جاتقان قۇرقۇدىقتى تاۋىپ بەرگەن كارىمقۇلدىڭ قابىشى، شىڭعىستاۋلىق ءانشى نيازبەك الداجاروۆ پەن ۇلى احات. وسى ۇشەۋىنىڭ اۋزىنان تىكەلەي جازىپ العان شەجىرە قارت – كوپ جىل سەمەيدەگى اباي مۇراجايىن باسقارعان توكەن يبراگيموۆ. سول كىسىنىڭ اعالىق كەڭەسىمەن ءانشى كەلدەنباي شاكارىم اندەرىن قايتا ءتىرىلتىپ، جارىققا الىپ شىقتى. ءسويتىپ، 1982 جىلدان باستاپ، ولە-ولگەنشە ونەر جولىن شاكارىم مۇراسىن ناسيحاتتاۋعا ارنادى.
سول كەزدەن باستاپ مۇراجاي قورىنداعى احاتتىڭ، شاكىردىڭ، نيازبەكتىڭ، قابىشتىڭ ورىنداۋىنداعى ساقتالعان ءشاكارىمنىڭ ءان قازىناسى كەلدەنبايعا امانات ەتىلدى. كەلدەنبايداي ءانشى عۇمىرىنىڭ تاعى ءبىر نۇرلى ءساتى عاسىر كۋاسى، شىڭعىستاۋلىق اقىن، كومپوزيتور شاكىر ابەنوۆپەن كەزدەسۋى بولدى. ول شاكارىم ءاندەرىن العاش شاكىردەن ەستىدى. كەلدەنباي ولمەسەكوۆتىڭ ءان قورىندا شاكارىمنىڭ 20 شاقتى ءانى بولدى. بۇگىنگى تاڭدا شاكارىم اندەرىن بىردەن-ءبىر ورىنداۋشى رەتىندە «قازاقتىڭ 1000 ءانى» انتولوگياسىنا دا شاكارىم اندەرى كەلدەنباي راۋزاۇلىنىڭ ورىنداۋىندا ەندى. دوس-جاراندارى ءانشىنىڭ ەرەكشە ءبىلىمدى، قاعىلەز بولعاندىعىن ايتادى. سودان دا بولسا كەرەك، شاكارىم مۇراسىنا قاتىستى انشىدەن سۇراعان جان جاۋاپتى تولىق ءارى تياناقتى الاتىن. دەگەنمەن ونەرپازدىڭ ءوزى ءوزىن شاكارىمتانۋشى عالىم دەپ اتاعاننان گورى، ءانشىمىن دەپ بىلەتىن.
تۇرسىنعازى راحىموۆ، كومپوزيتور، ءانشى:
— كەلدەنباي ەكەۋمىز سەمەيدىڭ فيلارمونياسىنا 1978 جىلى بىرگە كەلدىك. ول مەنىڭ سىڭارىم ەدى عوي. ەل-جۇرت بىرگە ءجۇرىپ، بىرگە وسكەندىكتەن، ءبىزدى تەلقوڭىر دەيتىن. ءبىز جۇسەكەڭنىڭ (جۇسىپبەك ەلەبەكوۆ – اۆتور) شاكىرتىمىز. شاكارىم ءاندەرىنىڭ بارلىعىن جارىققا شىعارعان – كەلدەنباي. كەيىن شىعارىپ الىپ، باسقالار ول جاساعان دۇنيەگە جابىسىپ جاتىر. بار عۇمىرىن شاكارىمگە ارنادى. بالالارىمىز، وتباسىمىزبەن ارالاستىق. جۇبايى دا – ءانشى. اڭقىلداعان، اۋزىن اشسا، جۇرەگى كورىنەتىن تۋراشىل جىگىت ەدى. كەك ساقتامايتىن. ءبىلىمدى بولدى. ونىڭ ەرەكشەلىگى، اۋىز ادەبيەتىن كەز كەلگەن عالىمنان ارتىق بىلەتىن. اسىرەسە ابايدى، شاكارىمدى، ماعجانداردى جاقسى ءبىلۋشى ەدى. دوسقا، تۋىسقا، بالاعا، شاكىرتتەرىنە – بارلىعىنا بىردەي قارايتىن كەڭ پەيىلدى، اق كوڭىل، قامقورشى بولدى. بۇكىل ءومىرىن باسىنان اياعىنا دەيىن سارقىپ فيلارمونياعا ارنادى. ءومىرى ءىسساپاردا جۇرەتىن. كورمەگەن قيىندىعى جوق: جاياۋ دا ءجۇردى، 40 گرادۋستىق ايازدا دا، ىستىقتا دا بورتتى كولىكتىڭ ۇستىندە، تراكتوردا ءجۇردى. ەندى قايتەمىز، ايىرىلىپ قالدىق اسىل دوستان.
ابايشا ايتساق، «ولمەيتۇعىن ارتىنا ءسوز قالدىرعان» كەلدەنباي ولمەسەكوۆتىڭ ءشاكارىم مۇراسىنىڭ ىزدەۋشىسى رەتىندە تاريح بەتىندە قالارى انىق. دۇيسەنبى كۇنى ءانشىنى سەمەي جۇرتشىلىعى ارۋلاپ، جەر قوينىنا تاپسىردى. ورنى تولماس قازاعا ورتاقتاسا وتىرىپ، «الاش ايناسى» گازەتىنىڭ ۇجىمى ءانشىنىڭ وتباسى مەن ەت جاقىندارىنا كوڭىل ايتادى. قاسيەتتى رامازان ايىنىڭ العاشقى كۇنى جەر قوينىنا تاپسىرىلعان اعامىزدىڭ جاتقان جەرى جايلى، توپىراعى تورقا بولسىن دەمەكپىز.
جادىرا جۇماكۇلباي، «الاش ايناسى».
