ەل ىشىندە قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنا قاتىستى تۇرلى پىكىر ايتىلادى. وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن تۇرسىن جۇرتباي «اسسامبلەيا تارقاتىلماي، قازاق ەلى تولىق تاۋەلسىز ەل بولا المايدى» دەگەن بولاتىن. وسى سارىنداعى پىكىرلەر قوردايداعى جاعدايدان سوڭ «اسسامبلەيانى نەگە اسقاقتاتا بەرەمىز» دەپ باتىلىراق ايتىلا باستادى. ولار «اسسامبلەيا ءالى دە ءوز مىندەتىن دۇرىس اتقارا الماي وتىر. شىن مانىندە، اسسامبلەيانىڭ ەڭ باستى جۇمىسى – حالىقتاردىڭ اراسىندا بولىپ، ولاردىڭ دوستىعى قانداي» دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ ىزدەۋ بولاتىن.
«قازاقستانداعى ۇلتتار اراسىندا شەشىلمەي جاتقان ماسەلەلەردى قالاي شەشۋگە بولادى»دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ ىزدەۋى كەرەك ەدى. شىندىعىندا، ەل ىشىندە ەلشىلىك قىزمەت اتقارىپ، قازاق دالاسىنا ءبىر كەزدەرى ارىپ-اشىپ جەتىپ، ادام قاتارىنا قوسىلىپ، امان قالعانداردىڭ ۇرپاعىنا: «شاڭىراققا قاراي جۇرىڭدەر، شىراقتار»، - دەپ وتىراتىن وسى ۇيىم» دەيدى.
ساياساتتانۋشى دوس كوشىم «قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى كەرەك» دەگەن پىكىردە. «اسسامبلەيانى ساياسي جوبا رەتىندە قولدايمىن. مەملەكەت ءتۇرلى دياسپورا وكىلدەرىن ءبىر يدەياعا باعىتتاپ وتىرۋى ءۇشىن اسسامبلەيا كەرەك. بۇل قازاقستاندا تۇراتىن وزگە ۇلتتاردىڭ قازاق ۇلتىمەن ينتەگراتسيالانۋى ءۇشىن كەرەك» دەيدى دوس كوشىم.
دوس كوشىمنىڭ پايىمداۋىنشا، اسسامبلەيانى وسى ماقساتپەن قۇرعان بيلىك ونى كەيىن ۇمىتىپ، ەستەن شىعارىپ العان سياقتى.
«وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن ءتىل كوميتەتىمەن جوبانى باستادىق. ايماق –ايماققا شىعىپ، وزگەرىپ جاتقان جەر اتاۋلارى، قازاقتىڭ ءتىلى مەن تاريحى تۋرالى جۇمىس جۇرگىزدىك. كەيىن ابدەن ورىستانىپ كەتكەن قازاق ازاماتتارىنىڭ وزدەرى «وسى كۇنگە دەيىن قايدا جۇردىڭىزدەر؟ مۇنداي جوبالار ەل اراسىنا كەرەك» دەگەن پىكىرلەرىن ايتتى. ريزاشىلىقتارىن ءبىلدىردى» دەيدى دوس كوشىم.
دوس كوشىم اسسامبەليانىڭ مىندەتى تار شەڭبەرمەن شەكتەلىپ قالۋىنا بيلىك دە جاۋاپتى ەكەنىن ايتادى.
دوس كوشىمنىڭ ءتۇسىندىرۋى بويىنشا، 2020 جىلى ءبىزدى تالاي سىناق كۇتىپ تۇر. بيىل حالىق ساناعى وتەدى دەگەن ءسوز بار. الداعى حالىق ساناعىندا ەلىمىزدىڭ ازاماتتىعىن العان العاشقى «قىتاي دياسپوراسى» دا تىركەلەدى. قىتايلاردى دياسپورا رەتىندە مويىنداپ، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ مۇشەلىگىنە تىركەيتىن بولساق، ولارعا ءبىز ءوز قولىمىزبەن ەلىمىزدىڭ قىتايلانۋىنا جول اشىپ بەرەتىن بولامىز. «سوندىقتان، مەملەكەتتىك بيلىك الداعى ۋاقىتتا قازاق ۇلتى جانە قازاقستاندا تۇراتىن وزگە ۇلتتار دەگەن ۇعىمدى اسسامبلەيا وكىلدەرىنىڭ اۋزىمەن ايتقىزۋى كەرەك. بۇل ماسەلەنى كەشىكتىرۋگە بولمايدى. سەبەبى قازاقستان ازاماتتىعىن العان قىتاي ۇلتىنىڭ وكىلدەرى ەرتەڭ سانى باسىم ۇلت رەتىندە پارلامەنتتەن ورىن سۇرايدى. بۇل دەگەن ءسوز «اشىقتان اشىق قورعالادى» دەگەن ءسوز. سوندىقتان، مەملەكەت وسىنداي ءتۇيىنى كۇرمەۋلى تۇرعان پروبلەمالاردى شەشۋگە اسسامبلەيانى قولدانۋ كەرەك» دەيدى دوس كوشىم.
ەل ىشىندە اسسامبلەيا دەگەن بىزدە عانا بار دەگەندەر قاتەلەسەدى. گەرمانيادا نەمەسە چەحيادا از ۇلتتاردىڭ ماسەلەسىمەن اينالىساتىن مينيسترلىكتەر بار. ولار بۇل ماسەلەنى ءبىزدىڭ اسسامبلەيا ءتارىزدى قوعامدىق ۇيىم ەمەس، مەملەكەتتىك ۇيىم رەتىندە شەشەدى.
«مۇمكىن، تاۋەلسىزدىكتىڭ العاشقى جىلدارىندا ءبىز دە بۇل ۇيىمدى مينيسترلىك دەڭگەيىندە قۇرعان كەزدە ولاردىڭ ميسسياسى قازىرگىدەي وزگە ۇلتتاردىڭ سالت ء–داستۇرىن عانا نەسيحاتتاۋمەن شەكتەلىپ قالمايتىن ەدى. سەبەبى وركەننيەتتى ەلدەردە از ۇلتتار ماسەلەسىمەن اينالىساتىن ۇيىمدار وزگە ۇلتتاردىڭ مەملەكەت اتاۋىن الىپ وتىرعان ۇلتپەن ينتەگراتسيالانۋى، باسقاشا ايتقاندا ءبىر ۇلت – ءبىر مەملەكتەكە اينالۋى ءۇشىن جۇمىس ىستەيدى. بىزگە دە قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ جۇمىسىن سوعان باعىتتاۋ كەرەك. بۇل قازاقستاننىڭ جاپونيا نەمەسە گەرمانياداعىداي مونو ۇلتتى مەملەكەتكە اينالۋى جولىندا كوپىر بولۋى كەرەك. سونداي كۇنگە جەتكەن كەزدە ءبىز ونىڭ جۇمىسىن كەرەك ەتپەيتىن بولامىز» دەيدى دوس كوشىم.
قوعام جانە مەملەكەت قايراتكەرى داۋلەت سەمباەۆ تا وسى پىكىردى قولدايدى. «اۋەل باستا نۇرسۇلتان ءابىشۇلىنىڭ اسسامبلەيا تۋرالى يدەياسىن قولاداماعانمىن. بىراق ونىڭ قاجەتتىگىنە كەيىن كوزىم جەتتى. كوپ ۇلتتىلىق ءبىزدىڭ تاعدىرىمىز. ەل ءىشى بولعان سوڭ ۇلتتار اراسىندا تۇرمىستىق دەڭگەيدەگى جانجال بولىپ تۇرادى. سول كەزدە جەكەلەگەن ۇلتتاردىڭ قاتەلىگى قازاقتىڭ ەمەس، سول ۇلت وكىلىنىڭ سوزىمەن مويىندالۋى كەرەك. سول ۇلتتىڭ وكىلى قانداستارىن سابىرعا شاقىرۋى كەرەك. بۇل جاعىنان العاندا اسسامبلەيا ءوز مىندەتىن ورىنداپ ءجۇر. بىراق بۇل ۇيىمعا جۇكتەلەر مىندەت اۋىر. ونىڭ ءبارى مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ جەلىسىمەن رەتتەلۋى كەرەك. ەگەر، اسسامبلەيا وزگە ۇلتتتاردىڭ قازاق ۇلتىمەن ينتەگراتسيالانۋى ءۇشىن جۇمىس ىستەسە، ءاۋ باستاعى ميسسيادان اۋىتقىمايدى. سول سەبەپتى قازاق ۇكىمەتى قازاقستان حالقى اسسامبەياسى جۇمىسىن وسى باعىتقا قاراي ۇيلەستىرۋى كەرەك.» دەيدى.
راۋان ءىلياسوۆ،
«ادىرنا» ۇلتتىق پورتالى
