باتىس قازاقستان وبلىسى، جانىبەك اۋدانىنىڭ اۋماعىنداعى اقادىر-2 ەسكەرتكىشىنە تيەسىلى 44 قورىمنىڭ بىرىندە العاشقى قازبا جۇمىستارىن اياقتاعان وبلىستىق تاريح جانە ارحەولوگيا ورتالىعىنىڭ ماماندارى ون توعىزىنشى قورىمنان ەرەسەك ەر مەن ايەل ادامنىڭ جانە ەكى جاس بالانىڭ سۇيەكتەرىن تاپتى.
تايپالار توناعان قورىم
عالىمدار قورىمنىڭ تەمىر داۋىرىنە، ب.ە.د. ءVى-ءىV عاسىرلارعا جاتاتىنىن ايتىپ وتىر. بۇنى قورىمنان تابىلعان ب.ە.د. V عاسىرعا تيەسىلى جەبەنىڭ قولادان قۇيىلعان ۇشى دا دالەلدەپ وتىر.ارحەولوگتاردىڭ ايتۋىنشا، قورىمدى بۇل جەرگە كەيىنىرەك كەلگەن سارماتتار توناۋى مۇمكىن. كوشپەندىلەر قابىردى اداقتاپ بولعان سوڭ، ونى
جاۋىنگەر كەيپىندە جەرلەنگەن بالا. اقادىر-2 قورىمى، باتىس قازاقستان وبلىسى. تامىز، 2010 جىل.ءارى قاراي تەرەڭدەتە، كەڭىتە قازىپ، وعان ءوز تايپالاستارىن جەرلەسە كەرەك.ۇڭگىردە قاز-قاتار جاتقان ءۇش قانقانىڭ ەر، ايەل جانە بىرگە تولماعان جاس بالاعا تيەسىلى ەكەندىگى انىقتالدى. ەر ادامنىڭ جاۋىرىنىنىڭ استىنان سىنعان قولا اينا تابىلدى. ەجەلگى كوشپەندىلەردە اينانى سىندىرۋ ءداستۇرى بەلگىلى ءبىر ءمان-ماڭىزعا يە بولعانى ءمالىم.ايەل ادامنىڭ جانىنا شەبەرلەردىڭ قولىمەن قۇيىلعان قىش ىدىس، ءجىپ يىرەتىن ۇرشىقتىڭ باسى، اينەكتەن جاسالعان مونشاق قويىلعان جانە باس جاعىندا قۇرباندىققا شالىنعان جانۋاردىڭ سۇيەكتەرى بولعان.بالا تىكبۇرىشتى ەتىلىپ اعاشتان قاشالعان قولا قوسپالارى بار تۇمار ءتارىزدى ادەمى ساندىك القامەن جەرلەنگەن. جەرلەنگەندەر ءبىر اۋلەتتىڭ مۇشەلەرى مە، جوق پا – انىعىن انتروپولوگ-ماماندار ايتپاق.
عاسىرلاردان جەتكەن ءدام
«قابىردەن ءبىراز قىش قۇمىرالار الىندى. ءبىزدى ۇستايتىن تۇتقاسى، اس قۇياتىن اۋزى بار، زەرلەنگەن ىدىستا تاماقتىڭ قالدىقتارى ساقتالىپ قالعاندىعى قىزىقتىردى. قۇمىرا ورتان بەلىنە دەيىن سارى ءتۇستى سۇيىق تاماقپەن تولتىرىلعان. الايدا ىدىستىڭ تۇبىندەگى ارنايى تەسىكتەر ارقىلى اس-سۋ جەرگە توگىلىپتى. قۇمىرا تۇرعان جەردىڭ توپىراعى دا سارعىش تۇسكە بويالعان».
اقادىر-2 قورىمىنا جەرلەنگەن ادامنىڭ قاڭقا سۇيەكتەرى. باتىس قازاقستان وبلىسى، تامىز، 2010 جىل.تاريح جانە ارحەولوگيا ورتالىعىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى يانا لۇقپانوۆا.قازبا بارىسىندا تابىلعان جادىگەرلەر ەندى عالىمداردىڭ ناقتىلى ساراپتاماسىنان وتپەكشى. جالپى جەر استىنان ءۇش مەتر تەرەڭدىكتە قازىلعان قورىم قۇرىلىسىنىڭ ءوزى كوڭىل اۋدارۋعا تۇرارلىقتاي وتە ۇلكەن. ەنى – 3, بيىكتىگى – 1,5 مەتر. ءىشى ىرىلەۋ كەلگەن سوپاقشا قىش تاستارمەن تولتىرىلىپ، ارالارىنا ۇساق قۇم سەبىلگەندىگى دە قازبا جۇمىسىنا قاتىسقانداردىڭ نازارىن اۋدارتىپتى.ەڭ قىزىعى – جوعارىداعى ۇلكەن قورىمنىڭ ىرگەسىنەن 5 جاسار بالاعا ارنالعان كىشىرەك جەرلەۋ ورنى تابىلدى. قۇرىلىسى، ارحيتەكتۋراسى بويىنشا تۋرا ۇلكەن قورىم تارىزدەس.يانا لۇقپانوۆانىڭ ايتۋىنشا، ب.ە.د. ءىىى عاسىرداعى كوشپەندىلەر قوعامى ءۇشىن ءسابي ايرىقشا ماڭىزدى رولگە يە بولسا كەرەك.
رەسەيمەن شەكاراداعى قازىنا
اقادىر-2 – اۋدان تاريحىنداعى 2010 جىلعا دەيىن قازىلعان ءۇشىنشى قورىم. ۇزىندىعى 2,200 مەتر بولاتىن ەسكەرتكىش اقادىر اۋىلىنان سولتۇستىك-شىعىسقا قاراي ءۇش شاقىرىم قاشىقتىقتا جاتىر.بىلتىر مايتۇبەك ەسكەرتكىشىنە تيەسىلى قورىمنان دا جاۋىنگەر كەيپىندە جەرلەنگەن بەس جاسار بالانىڭ سۇيەكتەرى، مويىنعا، قولعا تاعاتىن
قىش قۇمىراعا ۇقساتىپ اينەكتەن قاشالعان مونشاق. اقادىر-2 قورىمى، باتىس قازاقستان وبلىسى. تامىز، 2010 جىل.مونشاقتار، توڭكەرىلگەن كىشكەنتاي قازان جانە قايراق تابىلعان-تىن. بالا سارى ءتۇستى مەتالدان جاسالعان ورنەكتەرمەن اشەكەيلەنگەن كيىزدىڭ ۇستىنە جاتقىزىلىپتى.بۇل – جانىبەك اۋدانىندا باستالعان زەرتتەۋ جۇمىسىنىڭ باسى عانا. كەلەر جىلدارى ۇلكەن ارحەولوگيالىق ولجادان ءۇمىتتى عالىمدار اقادىر-2 كومپلەكسىندە قازبا جۇمىستارىن ودان ءارى جالعاستىرماقشى.جانىبەك رەسەيدىڭ ۆولگوگراد، ساراتوۆ وبلىستارىمەن شەكتەسەتىندىكتەن، شەكاراداعى كىشى وزەن مەن تارعىن وزەندەرىنىڭ اينالاسىن رەسەيلىك ارحەولوگتارمەن بىرىگىپ زەرتتەپ شىعۋ دا جوسپارلانعان. قوس وزەننىڭ اينالاسى ارا-قاشىقتىقتارى 50, 100, 200 مەترلىك ۇلكەندى-كىشىلى وبالارعا تولى دەيدى ماماندار.جالپى، جانىبەك اۋدانىنىڭ اۋماعى از زەرتتەلگەن. العاش رەت 1980 جىلى جەرگىلىكتى ارحەولوگ بوريس جەلەزچيكوۆ پەن ماسكەۋلىك عالىم ماشا ماشكوۆا باستاعان زەرتتەۋ توبى قازىرگى تاۋ (بۇرىنعى قايرات) اۋىلىنىڭ قاسىنداعى جالعىز قورىم ۇستىنەن سۋ قۇبىرىن تارتىپ جاتقاندىقتان جەدەل تۇردەگى قازبا جۇمىستارىن جۇرگىزگەن-ءدى.
گۇلفايرۋس ۋالياحمەت،
