فاتيما بالعاەۆا تۋرالى ءسوز
قازاق حالقىنىڭ كونەدەن كەلە جاتقان ۇلتتىق ساز اسپاپتارىنىڭ ىشىندە ىسىپ ورىندالاتىن، تەرەڭ دە تولقىمالى سىرعا تولى ءۇنى بار، تىڭدارمانعا ەستەتيكالىق اسەرى زور قوبىزدىڭ ورنى ەرەكشە. قوبىز تەرەڭنەن بۋىرقانىپ شىعار جان سەزىمىن، نەلەر تەرەڭ قاباتتا جاتاتىن سىر قاتپارىن، كوڭىل كۇيى مەن سارىنىن قاي قىرىنان بولسا دا اشىپ بەرە الاتىن ادامنىڭ تابيعي داۋىسىنا ەڭ جاقىن بىرەگەي اسپاپ. «كۇي اتاسى – قورقىت» دەپ قازاق بەكەر ايتپاعان. قورقىتتىڭ كۇي سارىندارىن ورىنداعان نەگىزگى اسپابى قازاقتىڭ قارا قوبىزى ەكەنىن ەسكەرسەك، حالقىمىز ءۇشىن بۇل اسپاپ شىن مانىندە قاسيەتتى. وسى كونەنىڭ كوزىندەي كەنەن اسپاپتىڭ اياققا تۇرىپ، وركەستر قۇرامىنداعى ءوزىنىڭ ورنىن الۋىنا ەرەكشە ەڭبەك سىڭىرگەن، كاسىبي قوبىز اسپابىندا ورىنداۋشىلىق مەكتەبىنىڭ نەگىزىن قالاعان شەبەر ورىنداۋشى ءارى ۇستاز، قازاقستاننىڭ حالىق ءارتىسى، پروفەسسور فاتيما جۇماعۇلقىزى بالعاەۆا بولاتىن.
ف.بالعاەۆا – قۇرمانعازى اتىنداعى قازاق ۇلتتىق كونسەرۆاتورياسى، حالىق اسپاپتار كافەدراسىنىڭ تۇڭعىش تۇلەگى. ول قوبىز اسپابىندا كاسىبي ورىنداۋشىلىق ونەردىڭ كورنەكتى وكىلى بولۋمەن بىرگە ءوزىنىڭ بارلىق سانالى عۇمىرىن ەلىمىزدىڭ بىلىكتى مۋزىكانت ورىنداۋشىلارى مەن پەداگوگتارىن تاربيەلەۋ ىسىنە تولىعىمەن ارناعان تولاعاي ۇستاز. جاستايىنان شىعارماشىلىق ەڭبەككە قىزۋ ارالاسقان ونىڭ پەشەنەسىنە قازاق ۇلتتىق قوبىز مەكتەبىنىڭ ىرگەتاسىن قالاۋ، جەتىلدىرىپ العا دامىتۋ سەكىلدى جاۋاپتى ءارى قۇرمەتتى مىندەتتەر جازىلىپتى.
اكەسى جۇماعۇل بايدىڭ مالىن باققان. سۇرقاي ومىردەگى بار قىزىعى – ءوز قولىمەن جاساعان قالاق دومبىراسىن ەرمەك قىلعان ەكەن. مۋزىكانى ەرەكشە جاقسى كورگەندىگى دە بولار، قويدان ايىرىلىپ قالاسىڭ دەپ ويناپ وتىرعان دومبىراسىن قاق ءبولىپ تاستاعاندا دا قايتپاي، قايتادان جاساپ الىپ، ونەرىن تاستاماعان ەكەن. جانۇياداعى بەس بالانىڭ ەكىنشىسى، جاستايىنان مۋزىكاعا بەيىمى وسى فاتيما بولادى. اناسى بەكسۇلۋ مەن ەكەۋى وشاق باسىندا قوسىلىپ ءان ايتادى ەكەن. 1928 جىلى بالعاەۆتار وتباسى سوناۋ تۇلكىباستان الماتى قالاسىنا كوشىپ كەلەدى. فاتيما №38 ورتا مەكتەبىندە وقيدى. جاستايىنان ەتى ءتىرى ەپسەكتى قىزدى كوركەمونەرپازدار ۇيىرمەسىنە قاتىسۋشى شاكىرتتەردىڭ ورىنداۋىنداعى قۇلاققا جاعىمدى مۋزىكانىڭ ءۇنى بەيجاي قالدىرمايتىن. تۋمىسىنان زەرەك، ەستىگەنىن لەزدە قاعىپ الاتىن فاتيما وسى ۇيىرمەنىڭ دومبىرا جاعىنا قابىلدانادى. مەكتەپ قابىرعاسىندا ءجۇرىپ ول كوركەمونەرپازدار ۇيىرمەسىنىڭ جەتەكشىسى، بەلگىلى كومپوزيتور، سول كەزدەگى كوپتەگەن كوركەمونەرپازدار ۇجىمدارى مەن كاسىبي ونەر مەكەمەلەرىن ۇيىمداستىرۋشى باقىتجان بايقاداموۆتىڭ ءتالىمىن كورىپ، مەكتەپتىڭ مادەني ومىرىنە ۇلكەن ىقىلاسپەن بەلسەندى قاتىسادى. «ايگولەك» انسامبلىندە ونەرىن شىڭدايدى. بۇل ۇيىرمەدە تالاي تالانتتى ۇل-قىزدار كەيىن قازاق كاسىبي ونەرىنىڭ بەلگىلى تۇلعالارىنا اينالدى. سولاردىڭ ءبىرى فاتيما بالعاەۆا بولاتىن.
ۇلى وتان سوعىسى باستالعان كەزدە ەر-ازاماتتار مايدانعا شاقىرىلىپ، فيلارمونيا قۇرامىندا ىستەپ جاتقان ۇلت اسپاپتار وركەسترى، وزگە دە ونەر ۇجىمدارى بىلىكتى مۋزىكانتتارعا دەگەن تاپشىلىقتى وتكىر سەزىنەدى. وسىنداي قيىن جاعدايدان شىعۋ ءۇشىن 1942 جىلى ارنايى جىبەرىلگەن ماماندار ەل ىشىندەگى، مەكتەپ پەن ورتا جانە جوعارى وقۋ ورىندارىنداعى وقۋشى، ستۋدەنت جاستار اراسىنان تالانتتاردى ىزدەپ تاۋىپ، ولاردى ارنايى وقۋ وردالارىنا ۇگىتتەپ تارتا باستادى.
وركەستردىڭ بەلگىلى مۋزىكانتتارى قالي جانتىلەۋوۆ، لۇقپان مۇحيتوۆ، جاپپاس قالامباەۆتار رەسپۋبليكانىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنە ارنايى ءىس-ساپارلارعا شىعىپ، تالانتتى بالالاردى ونەرگە سۇيرەدى. ج.قالامباەۆ №38 مەكتەپكە بارعان كەزىندە فاتيمانىڭ ەرەكشە قابىلەتىن بايقايدى. ءسويتىپ، وعان اسپاپتى مەڭگەرۋگە جانە قازاق مەملەكەتتىك فيلارمونياسىنىڭ ءارتىسى بولۋعا ۇسىنىس جاسايدى. وسىلايشا، 15-16 جاستاعى فاتيما ۇلكەن ونەرگە اياق باسادى.
ونىڭ العاشقى ۇستازدارى اتتارى كوپكە ايگىلى وقاپ قابيعوجين، ناۋشا بوكەيحانوۆ بولدى. كەيىنىرەك اتاقتى قالي جانتىلەۋوۆ، لۇقپان مۇحيتوۆتاردان ءتالىم الدى، فاتيما جۇماعۇلقىزىن دومبىرا تارتۋ جەتىستىكتەرىنە قاراپ ونى وركەسترگە اۋىستىردى. بىراق، ۇستازدارىنىڭ ەشقايسىسى فاتيمانىڭ نەگىزگى اسپابى دومبىرا ەمەس، قوبىز بولادى دەپ بولجاماعان. ول دومبىراشى رەتىندە 1944 جىلى تاشكەنت قالاسىندا وتكەن قازاقستاننىڭ ونەر دەكاداسىنا قاتىسادى. كۇيشى، مۋزىكا زەرتتەۋشى تالاپ قاراشقا كوزى تىرىسىندە بەرگەن سۇحباتىندا فاتيما اپاي: «…اعالاردىڭ قاسىندا، ولاردىڭ دومبىرا تارتۋىنا ءبىراز قىزىقتىم، بىراق، مەنىڭ قۇلاعىما وتە جاعىمدىسى قوبىز بولدى» – دەيدى. جاس مۋزىكانت وركەستردىڭ ەكىنشى قاناتىنداعى قوبىزشىلار توبىنا قۇلاپ، كوڭىلى سولاي قاراي اۋا بەرەدى. وركەستردەگى قوبىزشىلار جاپپاس قالامباەۆ، گۇلنافيس بايازيتوۆالاردىڭ ونەرىنە قىزىعۋى ەرەكشە بولادى. ونىڭ ۇنەمى قوبىزدىڭ اۋەزدى اسەم ۇنىنە قۇلاق سالىپ، وسى اسپاپقا كوڭىلى قۇلاعانىنا جانىنداعى ۇستازدىق ەتكەن اعا-اپايلارى دا قارسى بولمايدى. ءسويتىپ، دومبىراشى بولىپ قالىپتاسىپ قالعان فاتيما كورنەكتى قوبىزشى ج.قالامباەۆتىڭ جەتەكشىلىگىمەن جارتى جىل بويى قوبىز اسپابىن مەڭگەرۋدى قولعا الادى. زور قىزىعۋشىلىقپەن ءارى تاۋەكەل قۇشتارلىقپەن باستاپ كەتكەن ءىسى العا باسىپ، جاس مۋزىكانت قوبىز اسپابىمەن بىتە قايناسادى.
1945 جىلى ف.بالعاەۆا جاڭادان اشىلعان كونسەرۆاتوريانىڭ قازاق ۇلت اسپاپتارى كافەدراسىنا وقۋعا تۇسەدى. وندا ول سانكت-پەتەربۋرگ كونسەرۆاتورياسىنىڭ تۇلەگى، تانىمال سكريپكاشى، ۇستاز يوسيف انتونوۆيچ لەسماننىڭ سىنىبىندا كاسىبي ءبىلىم الا باستايدى. تالانتتى ۇستازعا تالاپتى شاكىرت تاپ كەلگەن ەكەن. شاكىرتىنىڭ جەتىستىكتەرىنە سۇيىنگەن ۇستاز قوبىز اسپابىن يگەرۋگە ارنالعان وقۋ قۇرالىن، جاتتىعۋعا ارنالعان ەتيۋدتەر، پەسالار جازىپ، رەپەرتۋارىن مولايتادى. فاتيما قوبىزبەن ءبىرىنشى پارتيانى، ۇستازى ي.لەسمان سكريپكامەن ەكىنشى داۋىستا كلاسسيكالىق دۋەت قۇرىپ، زەردەلى شاكىرتتىڭ جان-جاقتى كاسىبي مۋزىكانت بولىپ قالىپتاسۋىنا ىقپال ەتەدى. كومپوزيتورلار ا.جۇبانوۆ، ە.برۋسيلوۆسكي دە ارنايى شىعارمالار جازادى. ءوزى سكريپكادا ەۋروپالىق سكريپكا مەكتەبىنىڭ ورىنداۋشىلىق جەتىستىكتەرىن قازاقتىڭ ءداستۇرلى قوبىز اسپابىندا كەڭىنەن پايدالانا وتىرىپ وقۋ-توقۋمەن وتكىزىلگەن ستۋدەنتتىك جىلدار ۇمىتىلماستاي بولىپ بولاشاق مۋزىكانتتىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگىن ۇشتايدى. كونسەرۆاتوريانىڭ العاشقى تۇلەكتەرى قاتارىندا فاتيما وقۋدى ۇزدىك اياقتاپ، ءداستۇرلى قازاق مۋزىكاسىنىڭ شەبەر ورىنداۋشىلارى قاتارىنا قوسىلادى.
كونسەرۆاتوريانى وسى كەزدە اياقتاعان العاشقى تۇلەكتەرى رەتىندە قازاقتىڭ تانىمال مۋزىكانت-پەداگوگتارىن ۇلكەن ماقتانىشپەن ەسكە الامىز. ولار: پروفەسسور، كومپوزيتور، دومبىراشى حابيدوللا تاستانوۆ، قازاق فولكلورلى-ەتنوگرافيالىق اسپاپتارىن تاۋىپ، جيناپ زەرتتەلۋىنە، قاتارعا قوسۋعا عۇمىرىن ارناعان ونەرتانۋ كانديداتى، پروفەسسور، قازاق كسر ونەرىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى بولات سارىباەۆ، ديريجەر، كسرو حالىق ءارتىسى، مەملەكەتتىك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى شامعون قاجىعاليەۆ، پ.ي.چايكوۆسكي اتىنداعى ماسكەۋ كونسەرۆاتورياسىنىڭ پروفەسسورى، ۇلكەن تەاتردا ديريجەرلىك ەتكەن، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ، تاتارستاننىڭ حالىق ءارتىسى فۋات مانسۇروۆ، تاعى باسقالار. ف.بالعاەۆا ءوزى وقىعان، قىزمەت ەتكەن قۇرمانعازى اتىنداعى قازاق ۇلتتىق كونسەرۆاتورياسىنىڭ تاريحىندا ەسىمدەرى التىن ارىپتەرمەن جازىلعان وسىنداي جۇلدىزدى شوعىردان بولاتىن. تىنىمسىز ەڭبەكتەنۋدىڭ ارقاسىندا ول قازاقتىڭ اسپاپتىق ونەرىن رەسپۋبليكا كولەمىندە عانا ەمەس، بۇكىل الەمگە ناسيحاتتاعان مۋزىكانت.
قازاق ۇلت اسپاپتار وركەسرىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى ديريجەر، كومپوزيتور ا.جۇبانوۆ وركەستر رەپەرتۋارىنىڭ وسۋىنە نازار اۋدارادى. كۇردەلى شىعارمالاردى ورىنداۋعا، كلاسسيكالىق مۋزىكانى يگەرۋگە بايلانىستى وركەستردەگى ءداستۇرلى اسپاپتاردىڭ دىبىس ساپاسىنا، مۇمكىندىكتەرىن مولايتۋعا، دياپازونىن كەڭەيتۋگە كوپ كوڭىل بولەدى. ارنايى شاقىرتىلعان اسپاپ جاساۋشىنىڭ ماماندارمەن تاجىريبەلىك جۇمىستار ناتيجەسى دە كوپ كۇتتىرمەيدى. وسىنداي ەڭبەكتەنۋدىڭ ارقاسىندا فاتيما بالعاەۆانىڭ شىعارماشىلىق جولىندا ۇلكەن بەلەستەرگە باستايتىن ءۇش ىشەكتى قوبىز-پريما اسپابى دۇنيەگە كەلەدى. قازاقتىڭ دومبىراسى مەن قوبىزىن جەتىلدىرۋگە ۇلكەن ۇلەس قوسقان اسپاپ جاساۋشى شەبەر ۆ.رومانەنكونىڭ قولىنان شىققان ءۇش ىشەكتى، تۇتاس اعاشتان شاۋىپ جاسالعان بۇل اسپاپ ف.بالعاەۆانىڭ شەبەر ورىنداۋىندا اۋەزدى ءۇن ەرەكشەلىگىمەن، سازدىلىعىمەن، سەزىمتالدىلىعىمەن سان مىڭداعان تىڭدارماننىڭ جۇرەگىن جاۋلادى.
ديپلومدى قوبىزشىنىڭ الدىنان كۇتكەن ۇلكەن سىناق بەرلين قالاسىندا 1951 جىلى وتكەن ءۇشىنشى دۇنيەجۇزىلىك جاستار مەن ستۋدەنتتەر فەستيۆالىنە بارۋى ەدى. ماسكەۋدەگى ون كۇن بويعى ارنايى دايىندىقتان كەيىن اتالمىش ونەر مەرەكەسىنە قاتىسۋى جانە جەڭىمپاز اتانۋى جاس مۋزىكانتتىڭ مەرەيىن اسىردى، بۇكىل قازاق ءۇشىن ابىروي بولدى. قازاقستاننان جاس ديريجەر ع.دۇعاشەۆ، ءانشى ب.دوسىمجانوۆ، قوبىزشى ف.بالعاەۆا وسى ونەر دوداسىندا ەڭ مارتەبەلى لاۋرەات اتاعىن جەڭىپ الدى. حالىقارالىق ارەنادا قازاقتىڭ قاراپايىم كونە اسپابى تۇڭعىش رەت تەك وزىنە ءتان اسەم اۋەزىمەن تىڭدارمانىن ءتانتى ەتەدى. ونىڭ ەسترادالىق كونتسەرتتەگى سانسىز ورىنداۋلارى قوبىز-پريما اسپابىن كوركەم مەڭگەرۋىمەن، جوعارى كاسىبيلىگىمەن ەرەكشەلەندى. بۇدان كەيىن دە ف.بالعاەۆا حالىقارالىق ۇلكەن فورۋمداردا: جاستار مەن ستۋدەنتتەردىڭ بۋحارەستەگى فەستيۆالىندە (1953), ماسكەۋدە وتكەن فەستيۆالدە ۇلكەن تەاتردىڭ سيمفونيالىق وركەسترىنىڭ سۇيەمەلدەۋىمەن ا.جۇبانوۆتىڭ قوبىزعا ارنالعان «كوكتەم ءۆالسىن» ورىنداپ، لاۋرەات اتاندى.
1958 جىلى ماسكەۋ قالاسىندا قازاق ونەرى مەن مادەنيەتىنىڭ دەكاداسى ءوتتى. وسى ساپارعا وركەستر قۇرامىندا جانە جەكە ورىنداۋشى رەتىندە قاتىسقان ف.بالعاەۆا ۇلتتىڭ ءداستۇرلى مۋزىكالىق اسپابىنىڭ مول مۇمكىندىگىن پاش ەتەدى. ءداستۇرلى كۇي شىعارمالارىنان بولەك، قازاق كاسىبي كومپوزيتورلارىنىڭ جانە الەمدىك كلاسسيكالىق مۋزىكا رەپەرتۋارىن دا ەركىن مەڭگەرگەنىن كورسەتەدى. قازاق ونەر شەبەرلەرىنىڭ سوڭعى كونتسەرتى تۋرالى ماقالادا فاتيمانىڭ ورىنداۋ شەبەرلىگى جايلى: «بۇل مۋزىكا حالىق ءومىرىنىڭ تەرەڭ تۇبىنەن باستاۋ الاتىن سياقتى. اشىق، قىزدىڭ باسەڭدەۋ داۋىسى ءتارىزدى جىڭىشكە وڭەشتى سكريپكا – قوبىز، كەرەمەت شەبەر اسپاپشى ف.بالعاەۆا قولىندا قۋانىش، كوكتەم، باقىت جايىندا اندەتەدى» («پراۆدا» گازەتى. 1958 جىل، 24.12) دەگەن جولدار بار. ماسكەۋدىڭ ۇلكەن تەاترىنىڭ ساحناسىندا وتكەن بۇل كونتسەرتتە فاتيما بالعاەۆا بەلگىلى كومپوزيتور، ديريجەر، ساۋساعىنان بال تامعان دومبىراشى نۇرعيسا تىلەنديەۆ باسقارعان سيمفونيالىق وركەستردىڭ سۇيەمەلدەۋىمەن اڭىراتقان ەدى قازاق قوبىزىن.
تاعدىر وعان قوبىز ونەرىن العاش يگەرۋ مەن دارىپتەۋ باقىتىن سىيلادى. ول وسىنداي مۇمكىندىكتى ءار كەزدە جوعارى دەڭگەيدە پايدالانا ءبىلدى. قوبىزدىڭ پاديشاسى اتانعان فاتيما جۇماعۇلقىزى رەسپۋبليكانىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندە، 20-دان اسا شەتەلدەردە كونتسەرتتىك ەسترادا ساحناسىندا ونەر كورسەتكەن العاشقى قوبىزشى-سوليست جانە قوبىزعا ارنالعان شىعارمالاردىڭ ءبىرىنشى ورىنداۋشىسى. حالىقارالىق كونكۋرس لاۋرەاتى اتاعىن العان العاشقى قوبىزشى. ۇلكەن تەاتر ساحناسىنا قوبىزدى العاش الىپ شىقتى. ول كونسەرۆاتورياداعى قوبىز-پريما سىنىبىنىڭ ءبىرىنشى وقىتۋشىسى، العاشقى ادىستەمەلىك جيناقتاردىڭ جانە وقۋ قۇرالدارىنىڭ، ترانسكريپتسيالاردىڭ اۆتورى، پروفەسسور اتاعىنا لايىقتى بولعان العاشقى قوبىزشى.
كەزىندە بۇكىل رەسپۋبليكادان تالانتتى بالالاردى تاڭداپ الىپ وقىتاتىن ا.جۇبانوۆ اتىنداعى رەسپۋبليكالىق ورتا ارنايى مۋزىكالىق مەكتەپ-ينتەرنات اشىلدى. وسى مەكتەپ-ينتەرنات قابىرعاسىنان باستاپ بولاشاق قوبىزشىلاردى دايىنداۋعا بەلسەندى اتسالىسقان ف.بالعاەۆا ءوزىنىڭ باستاماسىمەن 1968 جىلى قوبىز-پريما سىنىبىن اشتى. قازاقتىڭ تالانتتى مۋزىكانتتارىنىڭ جاڭا بۋىنىن قالىپتاستىرعان بۇل مەكتەپتىڭ دايىنداعان قوبىزشىلارى كوپتەگەن ونەر بايگەلەرىنەن وزا شاۋىپ، بيىك بەلەستەردەن كورىنۋدە. ارينە، بۇل ورايدا ف.بالعاەۆانىڭ ەڭبەگى زور.
ف.بالعاەۆا اسپاپتى ناسيحاتتاۋ ىسىنە ەرەكشە كوڭىل ءبولدى. بارعان جەردە كوڭىلگە تۇيگەن ماسەلەلەرمەن تۇراقتى وي ءبولىسىپ، مامانداردىڭ تالقىسىنا سالىپ وتىردى. جەتىستىكتەر مەن كەمشىلىكتەر جايلى كونسەرۆاتوريانىڭ عىلىمي كەڭەسىندە، ماماندار اراسىندا پىكىرىن اشىق بىلدىرەتىن. گازەت-جۋرنالدار ارقىلى قازاق ءداستۇرلى مۋزىكاسىنىڭ ماسەلەلەرىن اشىق تالقىلاۋعا كەڭىنەن ارالاستى. مىسالى، «فولكلورلىق حالىق اسپاپتارىنىڭ جاندانۋى جانە ولاردى دامىتۋ جولدارى» تاقىرىبىندا پىكىرتالاسقا قاتىسقان ف.بالعاەۆا فولكلورلىق ۇلت اسپاپتارىن جيناقتاۋشى ب.سارىباەۆتىڭ زەرتتەۋشىلىك ىزدەنىسىن قولداپ، وسى باعىتتاعى تاجىريبەنى قولدانىسقا كەڭىنەن ەنگىزۋدى جاقتايدى. بىراق، سونىمەن بىرگە، فولكلورلىق اسپاپتاردىڭ جاندانۋى شىنايى تابيعاتىنىڭ شەگىنەن شىقپاۋى كەرەك، جانە «جاندانۋعا جاتپايتىن ۇلتتىق ىرعاقتىڭ ساقتالۋىن قاداعالاۋىمىز كەرەك» دەگەن ۇستانىمىنا بەرىكتىگىن تانىتادى. ەۋروپالىق سكريپكا مۋزىكالىق اسپابىنا قوبىزدىڭ دىبىسى، ورىنداۋشىلىق قۇرىلىمى ۇقساپ بارا جاتقاندىعى الاڭداتاتىنىن، ءداستۇرلى اسپاپقا وزىنە ءتان تابيعي قوڭىر ءۇنىن قايتارۋ كەرەكتىگىن ءومىرىنىڭ سوڭعى ساتىنە دەيىن ايتىپ وتىردى.
ول ۇلتتىق اسپاپتار كافەدراسىن، كەيىن قوبىز بەن سىرناي كافەدراسىن باسقارا وتىرىپ، جاس وقىتۋشىلار مەن ستۋدەنتتەر تاربيەسىنە كوپ كۇش-جىگەر جۇمسادى. ف.بالعاەۆانىڭ پەداگوگيكالىق قىزمەتى ءوزى وقىپ بىتىرگەن كونسەرۆاتوريا قابىرعاسىندا 50-ءشى جىلدان باستاۋ الادى. قۇرمەتتى دەمالىسقا كەتكەنشە رەسپۋبليكانىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندە ەڭبەك ەتىپ جاتقان 100-دەن اسا شاكىرت تاربيەلەپ شىعاردى. ول كىسىنىڭ الدىنان ءتالىم العان زامانىمىزدىڭ مىقتى قوبىزشىلارى، پروفەسسور مەرۋەرت قالەنباەۆا، زەرە بەيسەنباەۆا، ءلاززات شاجەنوۆا، تورەحان كارىباەۆ سەكىلدى جەكە ورىنداۋشىلار فاتيما اپاي سالىپ كەتكەن سارا جولدى ۇزارتىپ، ءداستۇردى جالعاستىرىپ كەلەدى. كوپ جىلدار بويى تۋىستاس كورشى وزبەكستان، ازەربايجان، ت.ب. ەلدەردىڭ جوعارى وقۋ ورىندارى تاراپىنان مەملەكەتتىك ەمتيحاندار كوميسسياسىنىڭ ءتورايىمى بولۋعا شاقىرىلىپ تۇرۋى ونى ءوز ءىسىنىڭ شەبەرى ءارى كاسىبي بىلىكتى مامان دەپ بىلگەندىك بولاتىن.
پروفەسسور ف.بالعاەۆا 55 جىل پەداگوگيكالىق سالادا قىزمەت ەتىپ ۇلكەن تاجىريبە جيناقتادى. ف.بالعاەۆا ءداستۇرلى قوبىزداعى ويىننىڭ قاعيداتتارىن الدىڭعى قاتارلى كلاسسيكالىق اسپاپتار، سكريپكا مەن ۆيولونچەل مەكتەپتەرىنىڭ ورىنداۋشىعا قولايلى ءادىس-تاسىلدەرىمەن تولىقتىرىپ، جانداندىرىلعان قوبىز-پريما اسپابىنداعى ويناۋدىڭ وزىندىك وقىتۋ ءادىسىن قالىپتاستىردى. ونىڭ پەداگوگيكالىق جانە ورىنداۋشىلىق جەتىستىكتەرىنىڭ قۇپياسى – ءداستۇرلى مادەنيەتتىڭ نەگىزىنە سۇيەنە وتىرىپ، شىعارماشىلىق دارالىق پەن جاڭاشىلدىققا ۇمتىلۋىندا. سەبەبى، ونىڭ ۇستازدارى قازاق ونەرىنىڭ تارلاندارى قالي جانتىلەۋوۆ، ناۋشا بوكەيحانوۆ، جاپپاس قالامباەۆ بولدى. كەيىن ونىڭ ورىنداۋشىلىق شەبەرلىگى سكريپكا ونەرىنىڭ ساڭلاعى ا.اۋەردىڭ شاكىرتى، اتاقتى سكريپكاشى ي.لەسماننىڭ جەتەكشىلىگىمەن قالىپتاستى. قوبىز پاديشاسى وسىلايشا ونەر شىڭىنا جەتتى. حالقى فاتيماداي اسىل ونەرپاز قىزىنىڭ جارقىن بەينەسىن ءاردايىم سول بيىكتەن كورە بەرمەك. توقساننىڭ تورىندە قالىقتاعان رۋحى شات بولسىن.
شولپان راۋاندينا،
قۇرمانعازى اتىنداعى قازاق ۇلتتىق كونسەرۆاتورياسىنىڭ دوتسەنتى
الماتى
