الماتى قالالىق ىشكى ساياسات باسقارماسىنىڭ قولداۋىمەن «ادىرنا» ۇلتتىق-ەتنوگرافيالىق بىرلەستىگى 1916 جىلعى ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىستىڭ 100 جىلدىعىنا ارنالعان ءىس-شارالار كەشەنىنىڭ قورتىندى شاراسى جاسالىپ، جيناقتىڭ تۇساۋكەسەرى مەن دەرەكتى ءفيلمىنىڭ تانىستىرىلىمى ءوتتى.
ەسكە سالا كەتسەك، الماتى قالاسىنىڭ ءاربىر اۋدانىندا ءىرىلى-ۇساقتى 8 دوڭگەلەك ۇستەل، قر ورتالىق مەملەكەتتىك مۇراعاتتا 1916 جىلعى ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىستىڭ تاريحي ماڭىزى» اتتى رەسپۋبليكالىق عىلىمي-تاجىريبەلىك كونفەرەنتسيا وتكىزىلگەن ەدى. بارلىق القاسوزدى ەسەپتەگەندە، 60 شاقتى تاريحشىلار مەن قوعام قايراتكەرلەرى، ونەرتانۋشىلار مەن اقىن-جازۋشىلار، كوتەرىلىس تۋرالى ءوز ويلارىن ورتاعا سالىپ، باياندامالارىن جاسادى. سولاردىڭ ىشىندەگى ۇزدىك عىلىمي ماقالالار جيناققا ەندى.
شارادا ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىسكە بايلانىستى دەرەكتى ءفيلمنىڭ تانىستىرىلىمى ءوتتى. نەگىزىنەن، ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىستەر كەنەسارى حاننان باستاۋ الادى. دەرەكتى ءفيلمنىڭ باسىندا وسىعان ەرەكشە ءمان بەرىلگەن. ودان كەيىن 1916 جىلعى كوتەرىلىس كەزىندەگى الاش زيالىلارىنىڭ ۇستانىمدارى، ەڭ اقىرىندا اق پاتشا تاقتان قۇلاعان سوڭ ۋاقىتشا ۇكىمەت باسقارعان كەزدەگى الماعايىپ زامان سيپاتتالادى. الاش اۆتونومياسىنىڭ قۇرىلۋى وسى كەزگە سايكەس كەلەدى. وسىلايشا وسى كەزدەرى تاۋەلسىز قازاق ەلىنىڭ ىرگەتاسى قالانا باستايدى.
ارمەن قاراي جيناقتىڭ تۇساۋكەسەرى بولدى. وندا ت. ع.ك.، جازۋشى ب.قويشىباەۆ پەن قر ورتالىق مەملەكەتتىك مۇراعاتىنىڭ ديرەكتورى ءلاززات اقتاەۆا كىتاپتاردىڭ لەنتاسىن قيىپ، سالتاناتتى تۇردە تۇساۋكەسەر ءراسىمىن جاسادى. قوعام قايراتكەرى، تاريحشى ب.ابدىعاليەۆتىڭ جيناققا ەنگەن ماقالاسىندا قىزىقتى دەرەكتەر بار: بۇل سوعىسقا ء(بىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس) قازاقتىڭ 5-6 وفيتسەرى قاتىسقان. ولاردىڭ ءبارى اسكەري ۋچەليششە بىتىرگەندەر. الاش اسكەرىن قۇرعانداردىڭ ءبىرى حاميت توقتامىسوۆتىڭ باۋىرى سۇلتانمۇرات توقتامىسوۆ قاتىسقان. ب. ابدىعاليەۆتىڭ ماقالارىنان ءبىرىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستا قازاقتاردىڭ ۇلەسى باعالانباي كەلە جاتقانى جازىلادى. تاريحقا قايتا كوز جۇگىرتكىسى كەلگەن ادامعا بۇل عىلىمي جيناقتىڭ ماڭىزى وتە زور.
شارا سوڭىندا ش.ءۋاليحانوۆ اتىنداعى تاريح جانە ەتنولوگيا ينستيتۋتى ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى، تاريح عىلىمىنىڭ دوكتورى سۆەتلانا سماعۇلوۆا مەن «ادىرنا» ۇلتتىق ەتنوگرافيالىق بىرلەستىگىنىڭ جەتەكشىسى ارمان اۋباكىر ءبىر توپ عالىمدار مەن ونەر شەبەرلەرىنە، جۋرناليستەرگە، كىتاپحاناشىلارعا، جالپى شارالاردىڭ وتۋىنە اتسالىسقان ازاماتتارعا سەرتەفيكاتتار مەن العىسحاتتار تابىستادى.
جاسۇلان ناۋرىزاليەۆ،
"ادىرنا" ۇلتتىق-ەتنوگرافيالىق پورتالىنىڭ رەداكتورى
