ۇلت جانە ۇلى اباي

4217
Adyrna.kz Telegram

"اباي لەبى، اباي ءۇنى، اباي تىنىسى - زامان تىنىسى، حالىق ءۇنى"
مۇحتار اۋەزوۆ

اباي - قازاق ءومىرىنىڭ شىنايى سۋرەتكەرى.ادەبيەت الەمىنە رەاليستىك سيپات پەن جاڭا
مازمۇن بەرگەن ۇلى اقىن. اجە ەرتەگىسى، اكە تاربيەسى، انا سۇتىنەن ءنار الىپ وسكەن داناگوي
دانىشپان، ادامزاتتىق وي-ساناعا تەرەڭ ءىز قالدىردى. اكەسى قۇنانباي، ارعى اتالارى
وسكەنباي،ىرعىزباي بولىس، بيلەردەن بويىنا ەل بيلەۋشىلىك قاسيەت دارىعان اباي، وسى
قابىلەتىنىڭ ارقاسىندا، حالىق اراسىندا ءجۇرىپ، ۇلتىنىڭ تۇرمىس - تىرشىلىگىنىڭ شىنايى كۋاگەرىنە
اينالادى. كوزى كورگەن ادىلەتسىز، اشكوز بولىس، بيلەردى سىناپ، مىنەيدى.اباي ءوز
شىعارمالارىندا مۇنداي ادامداردى مىسال ولەڭدەرىندە دە سيپاتتاپ كورسەتەدى. سىنشىل
اقىن قولدانىستا جۇرگەن قازاق ماقالدارىنىڭ ماعىناسىن دا اشىپ، كەم-كەتىگىن ايقىندايدى.
سىندارلى ساياسات، ادامگەرشىلىك قۇندىلىقتى دا جىرىنا ارقاۋ ەتە بىلگەن الىپ تۇلعانىڭ
شىعارمالارى، ءوز وقىرماندارىنىڭ جۇرەگىنە وڭاي جول تاپقان. الۋان ءتۇرلى سەزىمنىڭ شىنايى
مەكەنى بولعان اباي ولەڭدەرى - ناعىز ليريكا!
اباي قۇنانباەۆ قازاق ادەبيەتىنە عانا ەمەس، الەم ادەبيەتىنە دە وراسان زور ۇلەس
قوسقان. جاس جانى ادەبيەتقۇمار بولعان اباي، بالالىق شاعىنان باستاپ الەم ادەبيەتىمەن
تانىسا باستايدى. شىعىس اقىندارى :فيزۋلي، ءشامسي، ساعدي، فيردوۋسي، ناۋاي شىعارمالارىنا
سىيىنىپ وسكەن. جان-جاقتى ءوزىن دامىتقان بالا اباي - ولەڭ ءورۋدىڭ مايتالمانى بولدى! ءسوزدىڭ
ناقىشىن قيىننان قيىستىرعان ۇلى اقىننىڭ ادەبيەت الەمىنە الىپ كەلگەن جاڭالىعى- قارا
سوزدەرى. تاربيەلىك ماڭىزعا يە بۇل تۋىندىنى بۇگىن دە الەم تانيدى. جاھاندىق تىلدەرگە
اۋدارىلعان اباي قاراسوزدەرى-قايتالانبايتىن تۋىندى!
اباي ولەڭدەرى ءوز زامانىندا بىرنەشە سىنعا ۇشىراعان. دەسە دە، بۇگىنگى كۇنى بۇل
شىعارمالار-قازىرگى قازاق حالقىنىڭ تىنىسى. وتكەنگە ساباق، كەلەرگە ۇلگى بولعان اباي
تۋىندىلارى جاڭا زاماننان ەرەكشە كورىنىس تاۋىپ جاتىر. وعان دالەل : الەم حالقىنىڭ ابايدى
وقىپ، قازاقتى تانۋى.
بيىل الىپ تۇلعا ابايعا 175 جىل!شىعىستىڭ ويشىلى، اريستوتەلدەن كەيىنگە "ەكىنشى ۇستاز"
اتانعان ءابۋناسىر-ءال-ءفارابيدىڭ عاسىرلىق مەرەيتويىمەن تۇسپا-تۇس كەلىپ جاتقان بۇل قۋانىش -
جايدان-جاي ەمەس سەكىلدى. الەم تانىپ ۇلگەرگەن قازاقتىڭ باس اقىنى اباي قۇنانباەۆتىڭ بۇل
مەرەيتويىن بۇكىل الەم بولىپ اتاپ وتۋدە. بۇل - اۋەلى قازاقتى، سونان سوڭ ابايدى ۇلىقتاعانى!
اقىن ەسىمىمەن اتالاتىن كوشەلەر، تەاترلار، كىتاپحانالار، مەكتەپتەر، جوعارعى وقۋ
ورىندارى مەن ساياباقتار اقىنعا كورسەتىلگەن قۇرمەتتىڭ ءبىر پاراسى عانا. اقىننىڭ مەرەيتويىن
اتاپ ءوتۋ ماقساتىندا جان-جاقتا كەڭ اۋقىمدى شارالار جۇرگىزىلۋدە. اباي قۇنانباەۆ - جىل
سايىن مەرەيتويىن اتاپ وتۋگە لايىقتى ماڭگىلىك كلاسسيك اقىن!
شوقتىعى بيىك شاكارىم شىعارمالارى، زاڭعار جازۋشى مۇحتار اۋەزوۆ زەرتتەۋلەرى-اباي
ومىرىنەن ايقىن حابار بەرىپ تۇر. كوركەم سۋرەتتەلگەن شىعارمالارداعى اقىن ابايدىڭ ءجۇرىپ
وتكەن ءار جولى، باسىپ وتكەن ءار ءىزى زور قۇرمەتكە يە! قازاقتىڭ شامشىراعى، بيىك تۇلعاسى اباي
قۇنانباەۆ - ءار قازاقتىڭ سوققان جۇرەگى!
كەلەر ۇرپاق، بولاشاق جاستار ءبىر دەممەن وقىپ شىعۋعا بولاتىن اباي
شىعارمالارىمەن تىنىس السا، ەلىمىزدە ناعىز پاتريوت ازامات پەن ازاماتشا كوپ بولماق!

قارلىعاش ءابىلدا
148 قازاق ورتا مەكتەبىنىڭ وقۋشىسى

پىكىرلەر