توبىقتى ەلىنىڭ ۇرپاقتارى اتاعا جەتە تۋدى ما، وتە تۋدى ما؟
ەلىڭنەن مىقتى تۇلعالار شىعىپ جاتسا، نەگە ماقتانباسقا؟
ابايدى دۇنيەگە كەلتىرگەن توبىقتى ۇرپاقتارىنىڭ ءومىرى، تىنىس-تىرشىلىگى زەرتتەۋشى قاۋىمدى، جۋرناليستەردى، جالپى حالىقتى ۇنەمى قىزىقتىرادى. قازىرگى بۋىن اتاسىنا جەتە تۋدى ما، جوق وتە تۋدى ما؟ بۇل كوزى قاراقتى كورەرمەن مەن سىنشىل وقىرماندى ۇنەمى مازالايتىن سۇراق. وسى ورايدا “ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى توبىقتى ەلىنىڭ تالانتتى قىزى زاكاريا اليامەن سۇحباتتاستى. ءاليا قازىرگى تاڭدا سۋلەيمان دەميرەل ۋنيۆەرسيتەتىندە قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ماماندىعىنىڭ 4-كۋرس ستۋدەنتى. اباي ولەڭدەرىمەن سۋسىنداپ وسكەن ءاليا ابايدىڭ 200-دەن استام ولەڭى مەن 10 قاراسوزىن جاتقا بىلەدى.
- ءاليا، ۇلى ابايمەن تۋىستىعىڭىز جايلى تولىعىراق ايتىپ بەرىڭىزشى؟
- اباي مەنىڭ تىكەلەي اتام ەمەس. مەنىڭ كىشىك دەگەن ون ەكىنشى اتامنان بەرى قاراي ابايمەن تۋىستىعىمىز اجىرايدى. ءبىز بايبىشەدەن تاراساق، ابايدىڭ اتالارى توقالدان تارايدى. بىراق ءبىر توبىقتىنىڭ ۇرپاعى ەكەندىگىمىز راس.
- العاش رەت ابايدىڭ ۇرپاعى ەكەنىڭىزدى قاشان ءبىلدىڭىز؟ بىلگەن ساتتە قانداي سەزىمدە بولدىڭىز؟
- ول ءبىر قىزىق وقيعا بولدى. مەكتەپ كەزىندە قىز سىنى بايقاۋىنا قاتىساتىن بولدىم. ماعان جەتى اتاڭدى جاتتاپ كەل دەدى. مەنىڭ جەتى اتام اباي قۇنانباەۆ، شاكارىم قۇدايبەرگەنۇلى، مەن سولاردىڭ تۋعان جىلدارىن ءبىلىپ الۋىم كەرەك ەكەن دەپ ويلامايمىن با؟ سويتسەم ۇيدەگىلەر ولار سەنىڭ جەتى اتاڭا جاتپايدى، جەتى اتا دەگەن بولەك بولادى دەپ تۇسىندىرگەن ەدى. سودان كەيىن اتالارىمدى ءتىزىپ جازىپ، جاتتاتقان بولاتىن. اتا-باباممەن العاش رەت وسىلاي تانىستىم.
- اباي ۇرپاعى ەكەندىگىڭىز پايداسىن يا زيانىن تيگىزگەن كەزدەرى بولدى ما؟
- پايداسى بولماسا، ەش زيانىن كورمەدىم. قالىڭ توبىقتىنىڭ اراسىندا جۇرگەندە بىلىنبەيدى، بىراق الماتىعا كەلىپ، جاڭا ادامدارمەن تانىسىپ، رۋ سۇراسقاندا ارعىن-توبىقتىمىن دەسەم، “سەن سوندا ابايمەن بايلانىسىڭ بار ما؟ باسە، سەن نەگە وسىلاي شەشەن سويلەيدى دەسەم. قانىڭدا بار قاسيەت ەكەن عوي” دەپ تاڭعالىپ جاتادى. قازاق ماقتانۋعا شەبەرمىز عوي. وسىنداي كەزدە ءبىر ماقتانىپ قالاتىنىمىز راس. ەلىڭنەن مىقتى تۇلعالار شىعىپ جاتسا، نەگە ماقتانباسقا؟
- اباي تۋرالى ءبىز بىلمەيتىن قانداي فاكتىلەر بار؟ اۋىل اقساقالدارىنان ەستىگەن اڭگىمەلەرىڭىزبەن بولىسە الاسىز با؟
- قالاي ايتسام ەكەن، اركىم ءارتۇرلى ايتىپ جاتادى. قازىرگى تاڭدا ابايتانۋشىلاردىڭ تاراپىنان اقىننىڭ شىعارماشىلىعى دا، ءومىرى دە بۇگە-شۇگەسىنە دەيىن تولىقتاي زەرتتەلىپ، قالىڭ كوپشىلىككە ۇسىنىلعان. وقىرمان ابايمەن تولىقتاي تانىس. سوندىقتان اباي ءومىرىنىڭ مىنا ءبىر تۇسى قالىپ كەتتى دەپ اناۋ ايتقانداي جاڭالىق ايتا المايمىن.
- قازىرگى تاڭدا اباي جايلى جاسالعان زەرتتەۋلەر كوپ. “اباي جولىنىڭ” ءوزى شوقتىعى بيىك تۋىندى. بىراق وسىنداي ەڭبەكتەردىڭ شىنايى ومىردەگى شىندىقپەن سايكەس كەلمەيتىن تۇستارى بار ما؟
- كوپشىلىك وقىرمان قاۋىم “اباي جولى” شىنايى جازىلعان، اباي ءومىرى سولاي بولعان دەپ جاتادى. الايدا شىنايىلىققا نەگىزدەلگەنىمەن، ول دا كوركەم شىعارما. باسىنان اياق ابايدىڭ ءومىرى سولاي وتكەن دەۋ قاتە. ادامداردىڭ كوپشىلىگى رومانداعى وقيعالار كوركەم تۋىندى ەكەنىن ۇمىت قالدىرىپ جاتادى. وقىرمان قاۋىم وسىنى تۇسىنسە دەيمىن.
- اقىن اباي سەكىلدى اقىندىققا بەت بۇرعان كەزىڭىز بولدى ما؟
- مەن ەشقاشان ولەڭ جازىپ كورمەپپىن. بىراق مەن تۋىپ وسكەن ورتادا، مەن وقىعان سىنىپتا ولەڭ جازۋعا بەيىمدىلەرى كوپ بولاتىن. توبىقتى سوزگە كەلگەندە شەشەن كەلەدى عوي. اتاما وسى جاعىنان عانا تارتپاسام، باسقا قاسيەتتەرىم تۋرالى ءوزىم باعا بەرىپ ايتا المايمىن. ونى سىرت كوز سىنشىدان سۇراۋ كەرەك.
- توبىقتى ەلىنىڭ ەرەكشەلىكتەرى تۋرالى ايتىپ بەرىڭىزشى.
- ءبىز جاقتا ءبىر قىزىعى، بالا بەسكە كەلىپ، ءتىلى شىعا باستاعاندا ابايدىڭ “اسەمپاز بولما ارنەگە”، “عىلىم تاپپاي ماقتانباسىن” جاتتاتا باستايدى. اقىننىڭ بۇل ولەڭدەرىن ەڭبەكتەگەن بالادان ەڭكەيگەن قارياعا دەيىن جاتقا بىلەدى دەسەم بولادى. سونىمەن قوسا، ءبىزدىڭ ەلدە ابايدى بىلمەگەن ۇيات دەپ سانالادى. مەكتەپتە جۇرگەندە اباي ولەڭدەرىن جارىسا جاتتايتىن ەدىك. ەڭ از جاتتاعان وقۋشىنىڭ ءوزى اقىننىڭ 25-40 ولەڭىن بىلەدى.
- قازىرگى توبىقتى جانۇياسىنىڭ قانداي ەرەكشەلىگى بار؟
- وتباسىمىزبەن قاراپايىم اس ءىشىپ وتىرعاندا مىندەتتى تۇردە اباي تۋرالى ءسوز قوزعالادى. ولەڭدەرىن تالداپ، ۇنەمى پىكىرتالاستىرىپ وتىرامىز. اكەم كىتاپتى وتە كوپ وقيتىن ادام. ماعان باعىت-باعدار بەرىپ وتىراتىن دا سول كىسى.
- ادەبيەت سالاسىن تاڭداۋىڭىزعا اقىن اتاڭىز اسەر ەتتى مە؟
- كىشكەنتايىمنان اقىننىڭ ولەڭدەرىن جاتتاپ وبلىستىق، رەسپۋبليكالىق ۇلكەن ساحنالاردان كورىنىپ ءجۇردىم. ادەبيەت سالاسىنا كەلۋىم اباي وقۋلارىنا قاتىسىپ، اقىن ولەڭدەرىمەن سۋسىنداپ وسكەندىگىمنىڭ اسەرى دەپ ويلايمىن.
- بولاشاقتا ءاليانى قاي سالادان كورەمىز؟
- قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ مامانى رەتىندە كورەسىزدەر. ابايدىڭ اشىلماعا سىرلارى وتە كوپ. سوندىقتان ابايتانۋمەن اينالىسۋىم دا ابدەن مۇمكىن.
- تاماشا! بولاشاقتا تاڭداعان سالاڭىزدىڭ مايتالمانى بولۋىڭىزعا تىلەكتەسپىز!
- راقمەت!
اياۋلىم ءابىلدا،
“ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى
