اقپاراتتىڭ اق «ۆولگاسى»

بiز دە وقۋعا وڭكەي بiر جازعىشتارمەن ءتۇسiپپiز. وزدەرi – بiرەۋ ەمەس، بiرنەشەۋ. «جالىن» جۋرنالىنا 7-كلاستا وقىپ جۇرگەندە ەرتەگi-اڭگiمەسi جاريالانعان تالدىقورعاندىق ايمەن ابدراسوۆادان كادiمگiدەي يمەنەمiز. ءجۇرiس-تۇرىسىنان بەكزاتتىعى كورiنiپ تۇرادى. ونىڭ اڭگiمەسiن ءبارiمiز دە وقىعانبىز. تiپتi, كەيبiر تۇستارىن تالعات باتىرحانوۆ تاقىلداپ تۇرىپ جاتقا ايتادى. ول كەزدە جازۋعا قۇمارتقان بالالاردىڭ iشiندە «جالىنعا» كوز سالمايتىنى جوق ەدi. تاعى بiر كۋرستاسىمىز – ءمادي وتەعاليەۆتiڭ وڭiرiنە تاعىپ العان «سسسر جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسi» دەگەن جازۋى بار توسبەلگiسi مىسىمىزدى باسادى. ءوزi بiزدەن الدەقايدا ەرەسەك. انا توسبەلگi ونى ودان سايىن ەسەيتiڭكiرەپ كورسەتەدi. ال ءارi ءانشi, ءارi اقىن، ءارi سەرi باۋىرجان ۇسەنوۆتiڭ ابىروي-بەدەلi بارiنەن جوعارى. سەبەبi, دايىندىق كۋرسىندا وقىپ جۇرگەندە-اق ونەرiمەن كوزگە تۇسكەن ونى قالاشىقتىڭ كۇللi تۇرعىنى جاقسى تانيدى. كەرiسiنشە، بۇگiنگi مەملەكەتتiك سىيلىقتىڭ لاۋرەاتى، اسا تالانتتى اقىن گۇلنار سالىقباەۆا ءدال سول تۇستا ەلەۋسiزدەۋ عانا ءجۇردi. ولەڭ جازاتىنىن دا ەشكiمگە بiلدiرە قويمادى. جۇرتتىڭ الدىنا شىعۋعا ۇمتىلمادى. كوسiلە شاباتىن كەزi كەيiنiرەك...

مەنiڭ وسىنداي كوپشiلiككە بەلگiلi كۋرستاستارىمنىڭ اراسىندا ەكپiندi ەكەۋدiڭ داۋىسى قاتتىراق شىعاتىن. ونىڭ بiرi – ءتۇن بالاسى ۇيىقتاماي، قالعىپ-شۇلعىپ وتىرسا دا، ماقالاسىن بiتiرگەنشە دامىلدامايتىن مۇراتبەك توقتاعازين، ەكiنشiسi – اناۋ سەكiلدi بۇرقىراتىپ جازباسا دا، ەل iشiندە ەداۋiر مويىندالىپ ۇلگەرگەن انۋاربەك اۋەلبەكوۆ. بۇل ەكەۋiنiڭ اراسىندا بۇرىننان قالىپتاسقان شىعارماشىلىق بايلانىس بار. سەبەبi, ول دا، بۇل دا قارشادايىڭنان قالامىڭدى شىڭدايتىن «قازاقستان پيونەرiنiڭ» بالا تiلشiسi بولعان. وقۋعا تۇسكەن كەزدە بالا تiلشi بالا تiلشiنi الىستان تانىدى. تانىدى دا، بiرiن-بiرi قاپسىرا قۇشاقتادى. شىمىر دا شيراق، ءارi تورتباق توقتاعازين ارىق-تۇرىق انۋاربەكتiڭ قابىرعاسىن قاۋساتا جازدادى. ءوزارا «ءوي، سەن وسىنداي ەكەنسiڭ عوي»، – دەپ بiر-بiرiنە ءسۇيسiنiپ قاراپ الادى دا، قايتا قاۋىشادى. جاتقان بiر مەلودراما... تەگiن سپەكتاكلدi تاماشالاپ بiز تۇرمىز. سويتسەك، ولار ءۇش-ءتورت جىل بويى سەمەي جەرi مەن سىر ەلiنiڭ اراسىن جالعاپ، حات جازىسىپ تۇرىپتى. بiر-بiرiنە شوقان مەن دوستوەۆسكي سياقتى ىلعي بiر ساعىنىشتى دا سىرشىل حاتتار جولداعان.

توقتاعازيننiڭ ەكi اعاسىنىڭ ەسiمiن ەنشiلەگەنiمەن انۋاربەك وقۋ بiتiرگەنشە تىنىمسىز ارiپتەسi سەكiلدi رەداكتسيالاردى ۇزدiكسiز جاعالاعان جوق. تiپتi رەداكتسيا تۇگiلi جاتاقحاناعا دا جولامادى. دايىندىق كۋرسىندا بiرگە وقىعان دوسى ەسكەندiر ەرتاەۆ ەكەۋi پاتەر جالداپ تۇردى. ەكەۋi دە جاڭاقورعاندا وسكەن. ەكەۋi دە – بiرiنەن-بiرi وتكەن سەرi. دومبىرانى شەبەر تارتادى. بiرەۋi ءان سالسا، ەكiنشiسi تامسانىپ وتىرادى. بۇگiنگi تiلمەن ايتقاندا، «ەكi جۇلدىز». وزدەرi ولەڭ-جىرعا جۇيرiك. قىسىر ءسوزدiڭ قالىپتاسقان حاس مامانى. ەسكەندiردiڭ قالادا تۇراتىن كالا دەگەن اعاسى بار. دەمالىس كۇندەرi سارىلىپ، سونى كۇتiپ وتىرسا، انۋاربەك: «قارايعانعا قارايمىن كالا ما دەپ، بەس-التى سوم ەسكەندiر الا ما دەپ»، – دەپ ونى شىمشىلاپ تۇرادى.

ساباققا كوڭiلدەرi قالاعان كەزدە كەلەدi. جاتاقحاناڭا دا، ستيپەندياڭا دا قىزىقپايدى. قيت ەتسە «جاتاقحانادان شىعارامىز، ستيپەنديادان قاعامىز» دەپ قورقىتاتىن وقۋ ورنىنىڭ باسشىلارىنا تاۋەلدi بولعىسى كەلمەيدi. ال ەشكiم ولاردى جالداپ تۇرىپ جاتقان پاتەرiنەن شىعارىپ جiبەرە المايدى. ساباقتان سوڭ ۆاگوننان جۇك ءتۇسiرiپ، اقشا تابادى. سول انۋاربەك پاتەرگە تۇرۋدىڭ قاي جاعىنان دا تيiمدi ەكەنiن ۇنەمi دالەلدەپ باقتى. تاماعىڭ توق. بiر. ءجۇرiس-تۇرىسىڭ ەركiن. ەكi. ارمانسىز جازۋ جازاسىڭ. ءۇش. وسىنداي مىقتى دالەلدەرiن العا تارتقان سوڭ، سوعان ەرiپ، بiز دە جەلiكتiك. بiر كۇنi تالعات باتىرحانوۆ، مۇراتبەك توقتاعازين ۇشەۋمiز جاتاقحاناداعى جىلى ورنىمىزدى تاستاپ، پاتەردەن بiر-اق شىقتىق. بiراق جانى سiرi انا ەكەۋi سەكiلدi كۇن كورۋ وڭاي ەمەس ەكەن. اقىرى قيىندىققا شىداي الماي، ەكi-ءۇش ايدان سوڭ يت قۇساپ، كەتكەن جەرiمiزگە قايتىپ ورالدىق.

ستۋدەنت كەزiمiزدە انۋاربەكتiڭ ەل بiلەتiن ەكi لاقاپ اتى بولدى. بiرiنشiسi – «كوپچەنىي»، ەكiنشiسi – «قىلقاۋ». ءوزi كەپتiرiلگەن بالىقتاي قاقپىش، iلميگەن ارىق ەدi. ەكi اتى دا ءالi كۇنگە دەيiن اكتۋالدىلىعىن جويعان جوق. بۇكiل دەنەسi سۇيەگiنiڭ ءتورت-بەس شەگەسiنە iلiنiپ تۇر. سوعان قاراماستان سونداي تارامىس. كەز-كەلگەن جۇمىستى جاپىرىپ iستەيدi. بالا كەزiندە وڭباي قۇلاپ، سىندىرىپ العان با، الدە بiرەۋ جۇلىپ الماق بولىپ، جۇلقىپ قالعان با، ايتەۋiر بiر قولى قيسىق بiتكەن. جو-جوق، ەندi ەسiمە ءتۇستi, ەسەكپەن كوكپار تارتىپ جۇرگەندە وڭباي جىعىلعان. سۋناقاتادا جىلقى جاعى تاپشى بولعان سوڭ ەسەكتi ەرتتەپ مiنگەن عوي. بiراق سول ەمەننiڭ يiر بۇتاعى سەكiلدi سول قولىمەن كەتپەن-كۇرەك ۇستاعاندا قولى ءتۇزۋ بiزدi جولدا قالدىرادى.

قولى قيسىق بولعانمەن، جولى قيسىق بولعان جوق. قالامسابى دا ەشقاشان جانتايعان ەمەس. قازاق جۋرناليستيكاسىندا ءوز ءۇنi بار الىمدى اقپاراتشى رەتiندە قالىپتاستى. قيسىق قولىنا قاعازىن، ءتۇزۋ قولىنا قالامىن ۇستاپ، ۇلت قامىن جوقتاعان ماقالالاردى جيi جازىپ تۇردى.

بiردە «لەنينشiل جاستاعى» اعالارىمىز انۋاربەككە مىناداي تاپسىرما بەردi. تەاترلاردىڭ بiرiندە روبوتتاردىڭ كورمەسi وتەتiن بولىپتى. كادiمگi ادام كەيپiندەگi تەمiر بۇيىمدار زالداعى بالالاردىڭ الدىندا ونەر كورسەتەتiن كورiنەدi. سونىڭ قالاي وتكەنi جونiندە رەپورتاج جازۋى كەرەك. بiز ونى سىرتتاي كەلەمەجدەپ كۇلەمiز. ومiرiندە روبوت كورمەگەن بەيباق نە ايتار ەكەن؟! جوق، تiپتi دە قينالعان جوق. جەتi اتاسىنان بەرi قۇلتەمiرمەن بiرگە عۇمىر كەشiپ كەلە جاتقان ادام سەكiلدi, كەلدi دە، ماقالانى بۇرقىراتىپ جازىپ تاستادى.

بiر اينالىپ سوقساق، قولجازباسىن وقىعان باسشىلار ونى ابدەن ماقتاپ جاتىر ەكەن. انۋاربەك جۇرتتىڭ قولپاشتاعانىن ەلەڭ قىلماي، موينى قىلقيىپ، ءوز ورنىندا بۇيىعىپ وتىر. شىنىندا دا ول رەپورتاجىن وتە قىزىقتى ەتiپ ۇسىنىپتى. شاپ-شاعىن عانا دۇنيە. بiراق بiردەن ەلiكتiرiپ اكەتەدi. «شىمىلدىق سىرتىنان اياعىن اپىل-تاپىل باسقان «تەمiر بالالار» شىعا كەلگەندە، ناعىز بالالار زالدى ساحناعا ايىرباستاپ جiبەرە جازدادى» دەپ باستاپتى. ماقالا وسىلاي باسىنان اياعىنا دەيiن ادەمi ءورiلiپ وتىرادى. بالانىڭ جانىن بiردەن باۋرايدى. قايران، «قازاقستان پيونەرiنiڭ» مەكتەبi... قىسقا-نۇسقا، ارتىق-اۋىس ءسوز جوق. وسى ماقالادان سوڭ بiزدiڭ قىلقاۋدىڭ رەداكتسياداعى بەدەلi كۇرت ءوستi. لەتۋچكادا ىلعي جاقسى جاعىنان اتالادى. سودان قىلقاۋ لەتۋچكاعا «لەتۋچايا مىش» سەكiلدi قاناتىن قومدانىپ باراتىن بولدى.

تاعى بiردە مىناداي قىزىق وقيعا بولدى. انۋاربەك قولىنا «سپرينت» لوتەرەياسىنىڭ بيلەتiن ۇستاپ ءجۇر ەكەن. تاڭەرتەڭ جۇمىسقا كەلە جاتىپ الا سالعان. كادiمگi «ۇتىس جوق» دەپ جازىلعان قۇنسىز قاعاز. «ۇنەمi الام، ۇنەمi وسىلاي»، – دەپ ازداپ قامىعىپ تۇر. «قوي، بۇعان قۋانىش سىيلاماساق بولماس». الگi قۇنسىز قاعازدى «لەنينشiل جاستىڭ» سۋرەتشiسi ۆلاديمير چەردانتسەۆ لەزدە باقىتتى بيلەتكە اينالدىردى. ول لەزدە «ۆولگا» ماشيناسىن ۇتقان بولىپ شىعا كەلدi. ول كەزدە «ۆولگا» – كولiك اتاۋلىنىڭ تورەسi. «قىلقاۋ، ءما، بيلەتiڭ. ەندi تەك قۇتتىقتاۋلاردى قابىلداپ وتىرا بەر. كەشكە دەيiن قايسارلىقپەن شىدا»، – دەپ، اياق استىنان تابىلعان «نەسiبەسiن» قولىنا ۇستاتىپ كەتتiك.

ونىمەن دە تىنبادىق. گازەتتiڭ بلانكاسىن الىپ، «لەنينشiل جاستىڭ» تiلشiسi «ۆولگا» ۇتتى!» دەگەن ماقالا دايىندادىق. شەكەسiنە تيiستi مالiمەتتەرiن، تەحنيكالىق ولشەمدەرiن كورسەتiپ، سەكرەتارياتقا اكەپ، شيىرىپ تاستادىق. سەكرەتارياتتىڭ سەنبەسكە لاجى جوق. توبەسiندە باس رەداكتور ءۋاليحان قاليجاننىڭ قولى تۇر. مەنiڭ ءۋاليحان اعامنىڭ قولىن اينىتپاي قويۋدان وڭاي نارسە جوق. تومپيتىپ «ۋ» ءارپiن بەينەلەيسiڭ دە، قۇيرىعىن وڭ جاققا قاراي بiر سۇيكەتiپ جiبەرەسiڭ. بولدى. گازەت باسپاحانادان شىققانشا قاي زامان؟! سالدەن سوڭ بارامىز دا الىپ تاستايمىز. مۇنداي تاپقىرلىققا ۋاكەڭنiڭ ءوزi دە ريزا بولماق.

سودان دۇنيە گۇل جايناپ سالا بەردi. قۇتتىقتاۋشىلار اعىلىپ كەلiپ جاتىر. جەتiنشi قاباتقا استىڭعى التى قاباتتىڭ، ۇستiڭگi ەكi قاباتتىڭ جۋرناليستەرi تۇگەلگە جۋىق كiرiپ-شىقتى. ءبارi دە شىن قۋانىپ ءجۇر. ءوزi پاتەردە تۇراتىن، ءوزi كوپ بالالى جۋرناليستiڭ ويدا-جوقتا ماشينا ۇتىپ الۋى دەگەن... انۋاربەكتiڭ الدىنداعى شوقپارداي كوك تەلەفون ەكi يiنiنەن دەمالىپ تۇر. جۋرناليست ولجاعا كەنەلدi دەگەن حابار جەردە جاتا ما، ون توعىز وبلىس تۇگەل قۇلاقتاندى. اعايىن-تۋىس، قۇربى-قۇرداس، دوس-جاران... وسى كۇنگi تالايدى دۇرلiكتiرەتiن «روزىگرىش» باعدارلاماسى مۇنىڭ قاسىندا ساداعا كەتسiن!

بiر كەزدە كۇللi الماتىنى قۇشاعىنا سىيعىزىپ، فوتوتiلشi راحىمباي حاناليەۆ كەلدi جۇمىسقا. وعان جiگiتتەر جالما-جان سەكرەتارياتتا جاتقان «ماتەريالدى» كورسەتتi. وڭ جاق شەكەسiنە «سۋرەتiمەن بەرiلسiن» دەپ، بەلگi قويىلىپتى. اقكوڭiل راحىمباي اعامىز انۋاربەكتi ەرتiپ، دەرەۋ تومەنگە قاراي قۇلديلايدى. ەسiك الدىندا كەرiلiپ تۇرعان اق «ۆولگانىڭ» بiرەۋiنiڭ قاسىنا انۋاربەكتi تۇرعىزىپ قويىپ، قايتا-قايتا سۋرەتكە تۇسiرەدi. «نەگە ءتۇسiرiپ جاتىرسىڭ؟»، – دەپ سۇراعاندارعا: «Iنiم عوي مەنiڭ. «ۆولگا» ۇتتى، پوچتي تۋعان iنiم»، – دەپ مارقايادى. بiرەۋدiڭ قۋانىشىن ءوز قۋانىشىنداي كورەتiن قايران اعامىز، ءسويتiپ، شالقىپ سالا بەرەدi. رەداكتسيانى كۇزەتەتiن ميليتسيونەرلەرگە دەيiن ايتىپ، ءسۇيiنشi سۇرايدى. سۋرەتتi جەدەل شىعارىپ، انۋاربەكتiڭ قولىنا ۇستاتادى.

ابدەن ەسi شىعىپ، ىرجالاقتاپ جۇرگەن انۋاربەكتi قايدام، وسى جوبانىڭ باس رەجيسسەرi بولسام دا، اق «ۆولگانى» ۇتقانىمىزعا ءوزiم دە سەنiپ قالىپپىن. كوپتiڭ ىقىلاسى مۇنىڭ ويىن ەكەنiن ۇمىتتىرىپ جiبەردi-اۋ دەيمiن. ەندi وسىناۋ كوككە كوتەرiلگەن كوڭiلدi پاسەيتۋ قيىننىڭ قيىنى ەدi. كەش باتتى. جۇمىستان قايتاتىن ۋاقىت بولدى. جۇرت قايتا-قايتا قۇتتىقتاپ، جونiنە كەتتi. بولمەدە قيالداعى «ۆولگامىزبەن» بiرگە انۋاربەك ەكەۋمiز عانا قالدىق. سىرتقا شىعايىق دەسەك، كۇتiپ تۇرعان كولiكتiڭ جوق ەكەنi ەسiمiزگە ءتۇسiپ، جۇرەگiمiز سىزدايدى. ۇيگە «ۆولگا» مiنiپ كەلەدi دەپ انەشتi كۇتiپ وتىرعان جازيراعا نە بەتiمiزدi ايتامىز؟ قۇرسىن، ەندi ءبۇيتiپ ويناماسپىز...

الدىمەن وبلىستىق گازەتتەرiنە «جۋرناليست «ۆولگا» ۇتتى» دەپ قۇتتىقتاۋ بەرەمiز دەپ، شالا ءبۇلiنiپ جاتقان تالدىقورعانداعى تالعات پەن تسەلينوگرادتاعى مۇراتبەككە تەلەفون شالدىق. سوسىن كولiكتiڭ كوڭiلiمiزدەگi ارمانىمىز ەكەنiن حالىققا بiرتiندەپ ەستiرتتiك. بiرەۋ كۇلدi, بiرەۋ كەيiدi, بiرەۋ تiلدەدi... بiراق ءبارiبiر iشiمiز الەم-جالەم. سودان انۋاربەكتiڭ كوڭiلiن اۋلاعىمىز كەلiپ، دوسىمىزدىڭ اتىنان «اق «ۆولگا» دەگەن ءازiل ولەڭ شىعاردىق. سەبەبi, مەرەكەلiك كوڭiل-كۇيدi ودان ءارi قاراي جالعاۋ كەرەك بولدى. بۇل ولەڭنiڭ شۋماقتارى وسى ماقالانىڭ ءون بويىنان تابىلادى. ەل iشiندە كەڭ تارالعان اندەردiڭ بiرiنiڭ اۋەنiنە سالىپ، دومبىرامەن ايتقاندا، جۇرتشىلىق قوسىلا شىرقايتىن. بiزدiڭ بۋىن «لەنينشiل جاستان» كەتكەنشە بۇل ءاندi ايتۋدان جالىققان جوق-تى. اسiرەسە، «ارمانىم اسقاق ەدi, مۇراتىم باي، بۇل باقىت ماڭگi مەندە تۇراتىنداي. قاسىمنان شىرق ءۇيiرiلiپ شىقپاي ءجۇرiپ، سۋرەتكە تۇسiرگەن-دi راحىمباي» دەگەن جولدار ساعىنىشقا اينالعان كوپ كۇندەرiمiزدi ەسكە سالادى...

ونىڭ ەسەسiنە، انۋاربەك كەيiن كولiكتiڭ تالايىن ەرتتەپ مiندi. ال ءوزi اقپاراتتىڭ اق «ۆولگاسى» سەكiلدi جۇيرiك جۋرناليسكە اينالدى. اق «ۆولگانىڭ» زامانىندا جاعىمدى حابارلاردىڭ كوبiرەك بولعانى سەكiلدi, بiزدiڭ كەيiپكەرiمiز دە جۋرناليستيكانىڭ يماندىلىق قاعيداتتارىن بەرiك ۇستانادى. ساناعا ساۋلە تۇسiرەتiن رۋحاني نارسەلەردi عانا جازادى. قازiرگiدەي اتىس-شابىسقا تولى القىن-جۇلقىن اقپاراتتان التى قىردى اينالىپ قاشادى.

ونىڭ اقپارات كەڭiستiگiندە كورiنۋi «لەنينشiل جاس» («جاس الاش») گازەتiنە قىزمەتكە تۇرۋىنان باستالدى. سول جىلداردا وسى گازەتتە بiزدiڭ كۋرستىڭ التى تۇلەگi بiرگە جۇمىس iستەدiك. نۇرجامال بايساقالوۆا، عالىمجان مەلدەشوۆ، جاقسىلىق مولداقۇلوۆ، دوسىمحان قاپاسوۆ، انۋاربەك اۋەلبەكوۆ جانە مەن. وسى اسپانداپ ۇشقان التى قازدىڭ قاي-قايسىسى دا كەيiن قونار جەرiن تاپتى. سولاردىڭ iشiندە جۋرناليستيكادا تابان اۋدارماي كەلە جاتقانى – انۋاربەك پەن نۇرجامال. بiراق سول بيلiككە بەيiمدەۋ نۇرجامالدىڭ iلگەرiدە جاركەنتتەگi پيونەرلەر ۇيiندە قىزمەت iستەپ، جەتكiنشەكتەردiڭ قامىن، اۋداندىق اتقارۋ كوميتەتiندە قىزمەت iستەپ، حالىقتىڭ قامىن ويلاعانى بار. ول بارعان مەكەمەسi تاراپ كەتە بەرگەن سوڭ، گازەتكە قايتىپ ورالعان. سوندا باياعى التاۋدىڭ iشiنەن اقپاراتتىڭ اۋلاسىنان ۇزاماعان انۋاربەك قانا بولىپ شىعادى.

سول التاۋىمىزدىڭ اراسىندا كوپ ۇندەمەيتiنiمiز جاقسىلىق ەدi. اقىرى ول وڭشەڭ ۇندەمەيتiندەر جۇمىس iستەيتiن مەكەمەگە اۋىسىپ كەتتi. ال شىنداپ ۇندەمەۋ قاجەت بولسا، تاستاي قاتىپ قالۋ جاعىنان انۋاربەككە ەشقايسىمىز جەتە المايتىنبىز. باياعىدا ستۋدەنت كەزiمiزدە قوستانايدىڭ بiر سوۆحوزىندا اۋىل شارۋاشىلىعى جۇمىستارىندا جۇرگەنiمiزدە، انۋاربەك ەكەۋمiز باستەستiك. باسكە نە تiككەنiمiز ەسiمدە جوق. بiراق ونىڭ شارتى بويىنشا، ەشكiممەن تiل قاتىسپاۋىمىز كەرەك. ياعني، تازا مىلقاۋ بولۋ. اڭداۋسىزدا سويلەپ قويعان ادام وڭباي ۇتىلادى. سويلەگەنiڭ نە، ارتىق-اۋىس دىبىسقا ەلەڭ ەتكەن ادام جەڭiلەدi. سودان ول مەلشيدi دە قالدى. «ە، بايعۇس-اي، ءوزiڭ قىلقاۋ ەدiڭ، ەندi تiپتi مىلقاۋ بولدىڭ-اۋ»، – دەيمiن. ارينە، iشiمنەن.

مەن بولسام، انشەيiندە iشiم تولىپ جۇرەتiن اداممىن، سويلەگiم كەلiپ شىداماي ءولiپ بارام. قالىڭ قاراعايدىڭ اراسىنا بارىپ، تالعات باتىرحانوۆتى تاۋىپ الىپ، ارمانسىز قاۋقىلداسىپ كەلەم. بۇل بiر تازا پارتيزان. مەنiڭ بۇلبۇلداي سايراپ كەتكەنiمدi جان بالاسىنا بiلدiرمەيدi. قايتىپ كەلسەم، قىلقاۋىمدا ءالi ءۇن جوق. تiپتi ءومiرi سويلەپ كورمەگەن ادامداي تىمسىرايىپ، جۇمىسىن iستەپ ءجۇر. تۋ سىرتىنان كەلiپ، بوس شەلەكتi قاڭعىر ەتكiزەمiز. ەلەڭ ەتپەيدi. داۋىسى اششى قىزداردىڭ بiرi بايقاماعان بولىپ، باج ەتە قالادى. انۋاربەكتiڭ شارۋاسى جوق. الىستا تۇرىپ، كارتوپ لاقتىرامىز. باسىنا تيسە دە بىلق ەتپەيدi. كادiمگi اقان سەرiنiڭ مىلقاۋ بالاسى ىبان سياقتى ورمانعا قاراپ، ويعا باتىپ وتىرا بەرەدi. وسىنىڭ ءوزi شىنىمەن مىلقاۋ بولىپ قالعان جوق پا؟!

«ءاي، قىلقاۋ، قوي، جامان ىرىم باستاما، قايت رايىڭنان، سويلە، جىراۋ!»، – دەپ تالعات مامiلەگەرلiككە بiرنەشە رەت بارىپ، تاۋى شاعىلىپ كەلدi. ارانداتۋشىلىق ارەكەتiمiزدiڭ ءبارi دە ءساتسiز اياقتالدى. اقيقاتىن ايتايىق، بۇل كەزدە انۋاربەكتiڭ وسىدان بەس-التى ساعات بۇرىن كادiمگiدەي سويلەپ جۇرگەن كەزiن ساعىنا باستاعان ەدiك. سودان سوڭ شىداماي قاسىنا باردىم دا، قۇلاعىنا: «قازاق-سوۆەت مىلقاۋلارى جاساسىن!»، – دەپ سىبىر ەتتiم. ول اڭىرىپ تۇرىپ قالدى دا، بiردەن: «سەن جەڭiلدiڭ!»، – دەپ ايقايلاپ جiبەردi. قۇرسىن، جەڭiلسەم جەڭiلەيiن، ابدەن جالىعىپ كەتتiم.

شىنىندا دا، ول كوپ ۇندەمەي، جۇمىسىن iستەگەندi عانا بiلەدi. كوبiنە ەلدەن وقشاۋلانىڭقىراپ جۇرەدi. سوندىقتان دا «ءمولدiر بۇلاق» جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى جاناستان كۋچۋكوۆا ول تۋرالى جازعان ماقالاسىندا «ۇندەمەي ءجۇرiپ ۇلگەرەتiن انەكەڭ» دەگەن تiركەستi قولداندى. ونىڭ ۇندەمەگەنiنەن، داۋ-دامايعا ارالاسپاعانىنان ۇلت جۋرناليستيكاسى تەك قانا ۇتادى.

كەيiپكەرiمiز قازاقتىڭ ەڭ بەلدi باسىلىمدارىنىڭ مەكتەبiنەن ءوتتi. اسiرەسە، جاس كۇنiنەن قاماۋ تەرiن العان «لەنينشiل جاستىڭ» ءجونi بولەك. بۇل گازەتكە ون التى جىل باس رەداكتور بولعان سەيداحمەت بەردiقۇلوۆتىڭ ءتالىمدى تاربيەسiنiڭ شەت-جاعاسىن كوردi. مادەنيەت ءبولiمi مەن ستۋدەنت-جاستار ءبولiمiنiڭ تiلشiسi رەتiندە جاستار گازەتiنە جاڭا لەپ اكەلدi. وقۋ ورىندارى مەن جاتاقحانالاردا تالاي قىزىقتى پiكiرتالاستار وتكiزدi. ونى قىزىل تiلدiڭ مايىن تامىزىپ جازىپ، وقىرمانعا تارتىمدى ەتiپ ۇسىنا بiلدi. «جاس الاشتان» سوڭ «قازاق ادەبيەتiنە» اۋىستى. كەيiنiرەك «ەگەمەن قازاقستان»، «تۇركiستان»، «دالا مەن قالا»، «ادەبيەت ايدىنى» گازەتتەرiندە شەبەرلiگiن شىڭدادى.

توقتاڭىز، ول تەك گازەتپەن شەكتەلiپ قالعان جوق. ەكi عاسىردىڭ توعىسىندا ەكi-ءۇش جىل بويى قولىنا ميكروفون ۇستاعانى بار. بۇعان سەبەپ بولعان ءوزiن جاس كۇنiنەن جاقسى بiلەتiن قاينار اعاسى ەدi. جالپى، قاينار ولجاي «حابار-2» تەلەارناسىنا ديرەكتور بولعان كەزدە ورتا بۋىننىڭ قۇدايى بەردi. بۇرىن گازەتتiڭ مەكتەبiنەن وتكەن، قالامى جۇيرiك جۋرناليستەر جاڭا تەلەارناعا شاقىرىلدى. «لەنينشiل جاستا» بiرگە قىزمەت اتقارعان ارiپتەس اعاسى تاڭداعان جiگiتتەردiڭ iشiندە انۋاربەك تە بار-دى... كەلە سالا، «كەشە عانا ورنالاستىم «حابارعا»، «حابار» مەندەي كوررەسپوندەنت تابار ما؟!»، – دەپ قۇلشىنىپ iسكە كiرiستi.

جاڭالىقتار قىزمەتiنە بۇرىنعى گازەتشiنiڭ تيگiزەر پايداسى كوپ ەكەن. قۇنارلى تiلمەن، جاتىق ستيلمەن جازىلعان سيۋجەتتەر ەفيردەن وتە باستادى. ادەتتە جاس جۋرناليستەر ءماتiن دايىنداعاندا باس ءارiپ، تىنىس بەلگi دەگەندەرiڭە پىسقىرىپ تا قارامايدى. ايتەۋiر وزدەرi تۇسiنسە بولدى. سول كۇيiندە مونتاج جاسايتىن بولمەگە بارىپ، وقي سالادى. انۋاربەك سياقتى ساقا جۋرناليستەر سولاردىڭ بiر قايناۋى iشiندە تۇرعان شيكi دۇنيەلەرiن شيراتىپ بەرەدi. قاينار ولجاي تەلەارناعا جاستارعا قوسا اعا بۋىن مەن ورتا بۋىننىڭ وكiلدەرiن تارتتى. ءسويتiپ، ءۇش بۋىننىڭ بiر-بiرiمەن ساباقتاستىعىن قالىپتاستىردى. الدىڭعى ەكi بۋىن كەيiنگi ۇرپاقتىڭ تالiمگەرi بولدى دا شىقتى. سول تۇستا ءماتiندi وڭدەۋگە ەرەكشە ۇلەس قوسقانداردىڭ بiرi – وسى انۋاربەك ەدi.

ءسال كەيiنiرەك ول «سولاي بولعان» دەگەن حابارلار سەرياسىن دايىندادى. بiر كەزدە ەلدi ەلەڭ ەتكiزگەن توسىن وقيعالاردىڭ استارىنا ءۇڭiلدi. ماسەلەن، ونىڭ «اكادەميكتiڭ اقىرعى ساپارى» دەگەن تەلەماتەريالى ۇشاق اپاتىنا ۇشىراعان ايگiلi سەلەكتسيونەر عالىم كارiم مىڭباەۆقا ارنالدى. جۇمباق اپاتتىڭ جاي-جاپسارىن انىقتاۋعا تىرىستى. ءسويتiپ، ۇندەمەيتiن انۋاربەك ءۇنسiز جاتقان بiرقاتار دەرەكتەرگە تiل بiتiردi.

ادەتتە، گازەتتەگi جۇمىسىن سەكرەتارياتتان باستاعان جۋرناليستەر بولiمگە اۋىسقانشا اسىعادى. سەبەبi, رەداكتسيانىڭ جۇرەگi سانالاتىن سەكرەتارياتتىڭ تiرشiلiگi تىنىمسىز. مۇنداعى كۇندەلiكتi شارۋانىڭ قايناپ جاتاتىنى ءوز الدىنا، كەڭ بولمە كەلiمدi-كەتiمدi ادامنان بوسامايدى. جالپى، سەكرەتاريات – گازەت-جۋرنالدىڭ بۇكiل ماتەريالى جيناقتالعان ەڭ قۇندى بولمەسi. سوندىقتان وعان قىزمەتكەرلەردەن باسقا ەشكiم اياق باسپاۋعا تيiس. بiراق «يت قورىعان جەرگە ءوش» دەگەندەي، ەل-جۇرتتىڭ جينالاتىن، تiپتi كiم كورiنگەننiڭ كەلەتiن جەرi – وسى. سولار جايعاسىپ الىپ، مۇرنىنا سۋ جەتپەي جاتقان ماكەتشiلەردi قازاقى كەڭ قولتىق اڭگiمەگە تارتادى. وسىدان سوڭ سەكرەتارياتتا كiمنiڭ جۇمىس iستەگiسi كەلەدi دەيسiڭ.

جۇرت ءوستiپ سەكرەتارياتتان قاشىپ قۇتىلا الماي جۇرسە، انۋاربەك باستىعىنا بارىپ، سەكرەتارياتقا قىزمەتكە اۋىسۋعا سۇرانعان عوي. «قازاق ادەبيەتi» گازەتiنiڭ باس رەداكتورى، اتاقتى جازۋشى ورالحان بوكەي ونىڭ تەحنيكالىق جۇمىستاردىڭ قىر-سىرىن مەڭگەرسەم دەپ نيەت بiلدiرگەنiنە قاتتى قۋانىپتى. «مىناۋىڭ قىزىق وي ەكەن، ءوز باسىم ءجۇز پايىز قولدايمىن»، – دەپتi. سودان ول iسكە كiرiسەدi. و باستان قاعاز قاتتاۋعا وتە ۇقىپتى ەدi. الفاۆيت بويىنشا كونۆەرتتەردi قاتارلاستىرىپ قويىپ، فوتوسۋرەتتەردiڭ كارتوتەكاسىن جاسايدى. بۇرىن شاشىلىپ جاتاتىن دۇنيەلەردi رەتكە كەلتiرiپ، جۇمىستى وڭتايلاندىرادى.

وراعاڭنىڭ «سەكرەتاريات – بiزدiڭ وپەراتسيالىق ۇستەلiمiز. بۇل جەردە جۇرت كوپ جينالىپ، جۇمىسقا كەدەرگi كەلتiرمەۋi كەرەك»، – دەگەنiنە قاراماستان، باسىلىمنىڭ قوناقجايلىق ءداستۇرi ەشقاشان تولاستامايدى. انۋاربەك سول ۋ-شۋدىڭ iشiندە وتىرىپ، گازەتتiڭ ماكەتiن سىزادى. سىزۋعا دا قولى ەپتi ەدi. سوعان ساي باسىلىم بەتتەرi جۇتىنىپ شىعا باستادى. سەكرەتارياتتاعى تاجiريبەسi بۇدان كەيiن اتقارعان قىزمەتتەرiنە سەپتiگiن تيگiزدi.

قانشا جەردەن بەزەندiرۋ iسiن مەڭگەرiپ السا دا، وقىرمانعا جۋرناليستiگi ارقىلى كوبiرەك تانىلعانىن ايتۋعا تيiسپiز. ءوزi قىزمەت iستەگەن باسىلىمداردا زامانىنا ساي وتكiر ماسەلەلەر كوتەرiپ، ارقايسىسىندا ايرىقشا iز قالدىردى. اسىرەسە، بiلiم ماسەلەسiن كوبiرەك كوتەردi. ول وسى سالانىڭ جاي-كۇيiن وتە جاقسى بiلەتiن. سەبەبi, وتىزدان ەندi عانا اسقان شاعىندا جەتi بالانىڭ اكەسi بولىپ ۇلگەردi. سول بالالارى جىل قۇرعاتپاي بiرiنەن سوڭ بiرi مەكتەپكە بارىپ جاتتى. ومiردەن ەرتە كەتكەن تۇڭعىشى ديناراسىنان كەيiنگi پەرزەنتتەرi وعان بۇگiندە نەمەرە سۇيگiزiپ وتىر. سوندىقتان مەكتەپ پەن بالاباقشانىڭ جايىن انەش بiلمەگەندە، كiم بiلمەك؟!

اۋىزەكi سوزگە وتە ۇتقىر. ستۋدەنتتiك كەزiمiزدە انۋاربەكتiڭ ءار جەردە ايتقان ءساتتi تiركەستەرiنiڭ ءوزi جەتiپ ارتىلادى. بiردە باسقا وقۋ ورنى جاستارىنىڭ باسقوسۋىنا باردىق. بiز كوپ ۇزاماي وزگە بiر جەرگە كەتۋiمiز كەرەك، ال مىنا كەشتi دە قيماي تۇرمىز. سوندا انۋاربەك ايتتى: «ەندi نە بولسا دا شىدايىق. ارتىمىزدا اراق قالدى دەپ الاڭداماي كەتەيiك». مۇنداي تاپقىرلىق ونىڭ جۋرناليستيكاسىن دا العا سۇيرەدi. قىزىقتى دەرەكتەردi تابۋىنا، ونى ويناتىپ بەرۋiنە جول اشتى.

كەيiپكەرiمiز قازiر «الماتى اقشامى» گازەتi باس رەداكتورىنىڭ ورىنباسارى بولىپ قىزمەت iستەيدi. جاقسى اعا، جاڭاشىل باسشى قالي سارسەنبايدىڭ جانىنان جايلى تۇراق تاپتى. كوڭiلi كەڭ، پەيiلi زور قالاعاڭ تالاي باسىلىمنىڭ ءدامiن تاتقان ونى «اقشامنىڭ» التىن قازىعىنا بايلادى دا تاستادى.

كەيiنگi جىلداردا ول بۇرقىراتىپ ولەڭ جازدى. بiرنەشە جىر جيناقتارىن شىعاردى. ونى ايتاسىڭ، تiپتi ءان جازاتىن بولدى. بiرقاتار اندەرiن ەسiمi ەلگە بەلگiلi انشiلەر ايتىپ ءجۇر. بiراق نەگە ەكەنiن بiلمەيمiن، ءوز باسىم اقىن انۋاربەك پەن سازگەر انۋاربەككە قاراعاندا جۋرناليست انۋاربەكتi الدەقايدا ارتىق كورەم.

ءسiرا، «قۇداي-اي، قويعان دەكانعا تاۋەلدi ەتiپ، دەپ جىلاپ ءجۇر انۋاربەك اۋەلبەكوۆ»، – دەپ ولەڭدەتiپ تۇراتىن سوناۋ ستۋدەنت كەزدەن سەرiك ەتكەن نەگiزگi كاسiبiن باعالاعانىم شىعار... اقپاراتتىڭ اق «ۆولگاسى» ونى ءالi دە بiراز جەرگە جەتكiزەتiنiنە ەش كۇماندانبايمىن.