الماتى قالالىق ىشكى ساياسات باسقارماسىنىڭ قولداۋىمەن «ادىرنا» ۇلتتىق-ەتنوگرافيالىق بىرلەستىگى «جاس قازاق» رەسپۋبليكالىق گازەتىنىڭ رەداكتسياسىندا 1916 جىلعى ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىستىڭ 100 جىلدىعىنا ارنالعان «قازاقتاي قارسىلىق كورسەتكەن حالىق» اتتى دوڭگەلەك ۇستەل وتكىزدى. جيىنعا تاريح عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور بولاتبەك ناسەنوۆ، تاريح عىلىمىنىڭ كانديداتى، اباي اتىنداعى قازۇپۋ دوتسەنتى ەركىن ەرمۇقانوۆ، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ قازاقستان تاريحى كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى تالاس وماربەكوۆتەر قاتىستى.
بۇل جيىنعا قاتىسقان عالىمدار كوتەرىلىسكە قاتىستى ءبىراز ماسەلەلەردى كوتەرىپ، جيناعان دەرەكتەرىمەن ءبولىستى. «كوتەرىلىس ءار جەردە ءارتۇرلى بولدى. مىسالى، اقتاۋدا، ماقاتتا بولىستار قارسى شىقتى. حالىق بولىستارىمەن بىرگە بولعان سوڭ كوتەرىلىس تە قۋاتتى بولادى. زايسان، كۇرشىم وڭىرلەرىندە كازاكتاردا ارميا كوپ بولعان. سوندىقتان، اياۋسىز باسىپ-جاڭشىلدى. تاراز، شىمكەنت كوتەرىلىستەرى تۋرالى دا دەرەكتەر از. نەگىزىنەن، كوتەرىلىس ول وڭىرلەردە دە بولعان. ال قورعالجىڭدا كوتەرىلىسكە 12 مىڭ ادامعا دەيىن قاتىسقان. كوتەرىلىس بىرىندە ۇزاققا سوزىلسا، بىرىندە تەز باسىلعان» - دەيدى ب.ناسەنوۆ.
ال، ە.ەرمۇقانوۆ: «كوتەرىلىستىڭ باسى-قاسىندا جۇرگەن بولىس، بيلەر وتە كوپ بولعان. ءبىر عانا دەرەك. زايسان ماڭىنداعى كوتەرىلىستى ءمۇرسالىم بەكتەنوۆ دەگەن بولىس باسقارعان. ول ءوزىنىڭ قولاستىنداعى حالىقتى امان ساقتاپ قالۋى ءۇشىن، ءتىپتى كازاك وتريادتارىمەن بەلسەنە كۇرەسكەن. سوندىقتان دا مۇنداي دەرەك وتە كوپ. بۇل كوتەرىلىستىڭ قوزعاۋشى كۇشىن كەڭ اۋقىمدا قاراستىراتىن ۋاقىت جەتتى. سوندىقتان دا بۇل جەردەن تاپتىق سارىن ىزدەۋدىڭ كەرەگى جوق. بۇل سان عاسىرلاردان جالعاسىپ كەلە جاتقان ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىستەردىڭ زاڭدى جالعاسى. سوندىقتان دا كوتەرىلىستىڭ ۇلتتىق باعىتتا بولعاندىعىن ارقاشاندا ەستە ۇستاۋىمىز كەرەك» دەگەندى العا تارتتى.
دوڭگەلەك ۇستەلدە قورتىندى ءسوز سويلەگەن عالىمدار، پاتشا جارلىعىنا ورتا ازيا حالىقتارىنىڭ ىشىندە قازاقتاي قارسىلىق كورسەتكەن حالىق جوق دەگەن توقتامعا كەلدى.
"ادىرنا"
