Almaty qalalyq Işkı saiasat basqarmasynyŋ qoldauymen «Adyrna» ūlttyq-etnografiialyq bırlestıgı «Jas qazaq» respublikalyq gazetınıŋ redaksiiasynda 1916 jylǧy ūlt-azattyq köterılıstıŋ 100 jyldyǧyna arnalǧan «Qazaqtai qarsylyq körsetken halyq» atty döŋgelek üstel ötkızdı. Jiynǧa tarih ǧylymynyŋ doktory, professor Bolatbek Näsenov, tarih ǧylymynyŋ kandidaty, Abai atyndaǧy QazŪPU dosentı Erkın Ermūqanov, äl-Farabi atyndaǧy QazŪU Qazaqstan tarihy kafedrasynyŋ meŋgeruşısı Talas Omarbekovter qatysty.
Būl jiynǧa qatysqan ǧalymdar köterılıske qatysty bıraz mäselelerdı köterıp, jinaǧan derekterımen bölıstı. «Köterılıs är jerde ärtürlı boldy. Mysaly, Aqtauda, Maqatta bolystar qarsy şyqty. Halyq bolystarymen bırge bolǧan soŋ köterılıs te quatty bolady. Zaisan, Kürşım öŋırlerınde kazaktarda armiia köp bolǧan. Sondyqtan, aiausyz basyp-jaŋşyldy. Taraz, Şymkent köterılısterı turaly da derekter az. Negızınen, köterılıs ol öŋırlerde de bolǧan. Al Qorǧaljyŋda köterılıske 12 myŋ adamǧa deiın qatysqan. Köterılıs bırınde ūzaqqa sozylsa, bırınde tez basylǧan» - deidı B.Näsenov.
Al, E.Ermūqanov: «köterılıstıŋ basy-qasynda jürgen bolys, biler öte köp bolǧan. Bır ǧana derek. Zaisan maŋyndaǧy köterılıstı Mürsälım Bektenov degen bolys basqarǧan. Ol özınıŋ qolastyndaǧy halyqty aman saqtap qaluy üşın, tıptı kazak otriadtarymen belsene küresken. Sondyqtan da mūndai derek öte köp. Būl köterılıstıŋ qozǧauşy küşın keŋ auqymda qarastyratyn uaqyt jettı. Sondyqtan da būl jerden taptyq saryn ızdeudıŋ keregı joq. Būl san ǧasyrlardan jalǧasyp kele jatqan ūlt-azattyq köterılısterdıŋ zaŋdy jalǧasy. Sondyqtan da köterılıstıŋ ūlttyq baǧytta bolǧandyǧyn ärqaşanda este ūstauymyz kerek» degendı alǧa tartty.
Döŋgelek üstelde qortyndy söz söilegen ǧalymdar, patşa jarlyǧyna Orta Aziia halyqtarynyŋ ışınde qazaqtai qarsylyq körsetken halyq joq degen toqtamǧa keldı.
"ADYRNA"
