بەكبولات قارجان: قازاقتىڭ باستى قاتەلىكتەرى

1981
Adyrna.kz Telegram

تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىنگى قازاق بيلىگىنىڭ ەڭ باستى قاتەلىگى - وتارسىزداندىرۋ، دەكولونيزاتسيا پروتسەسىن دەر كەزىندە جۇرگىزبەۋ بولدى. بۇل ەڭ اۋىر قاتەلىككە جاتادى. بىلاي ايتىپ قويعانعا ۇيرەنشىكتى ءسوز بولعانىمەن، مۇنىڭ استارىندا تۇتاس ۇلتتى قۇتقاراتىن يدەولوگيالىق قارۋ جاتقان ەدى. قازىرگى ۋاقىتتا وتارسىزداردىرۋ جالاڭ سوزگە اينالىپ كەتتى. تاۋەلسىزدىك الدىق، دەربەس ەل اتاندىق، ءوز ەنشىمىز وزىمىزدە دەپ العاشىندا قاتتى قۋاندىق . بىراق ءبىزدىڭ تاۋەلسىزدىك ءبىر عانا توپتىڭ الاقانىنا ءتۇسىپ، پايداسىنا جاراپ كەتتى. ءتىل دە، ءدىن دە، ۇلتتىق قۇندىلىقتار دا دەگراداتسياعا ءتۇسىپ، 30 جىل بويى ۇلتتىڭ وزىنە قىزمەت ەتپەدى. وسىنشا ۋاقىت بويى ءوزىنىڭ ۇلت قۇندىلىقتارى ۇلتتىق نەگىزىنە قىزمەت ەتە الماسا، وندا تاۋەلسىزدىكتى كىم ءۇشىن دەيمىز...

قازىر ۇلتتىق سانانى جاڭعىرتۋدىڭ ورنىن شەكتەن شىققان جاعىمپازدىق يدەولوگياسى جەڭىپ كەتتى. ءتىپتى، جاعىمپازدىقتى، ءمۇلايىمسىپ ماقتاپ كۇن كورۋدى، ۇرلىق پەن ارسىزدىقتى ساياسي ۇستانىمىم دەپ ماقتاناتىن جاستار توبى دا قالىپتاستى. بۇل ناعىز دەگراداتسيا.

يا، قازىر ۇلتتىق سانانى جاڭعىرتۋدىڭ ورنىن شەكتەن شىققان جاعىمپازدىق يدەولوگياسى جەڭىپ كەتتى. جالاڭ يدەولوگيانىڭ استارىندا تەك جاساندىلىق پەن ارام پيعىل جاتادى.

قازاقتى جانى اشىماستار باسقارعاندىقتان ەلدە جالاڭ يدەولوگيا بەلەڭ الدى. مۇنىڭ استارىندا تەك جاساندىلىق پەن جات پيعىل عانا جۇمىس ىستەيدى. تەلەارنانىڭ ءبارىن وسىلار مەنشىكتەدى. جاستاردى ۇلتسىز، جۇپىنى ەتىپ ۇلگەردى. سوندىقتان دا مۇنداي يدەولوگيامەن عىلىمدى، تەحنولوگيانى دامىتۋ، ۇلت قۇندىلىقتارىن اسقاقتاتۋ، وركەنيەت جولىنا ءتۇسۋ مۇمكىن ەمەس، ەشقاشان ىسكە اسپايدى. تەك دەگراداتسيامەن كەتە بەرەمىز.

30 جىل تاريحپەن العاندا ۇلكەن ولشەمگە كەلمەس، بىراق ءبىر مەملەكەتتىڭ ستراتەگيالىق جوسپارىن ىسكە اسىرۋعا جەتكىلىكتى. مەملەكەتتىڭ ۇلتتىق ستراتەگيالىق جوسپارىنا ەڭ الدىمەن ادام كاپيتالى، حالىقتىڭ ءال-اۋحاتىنىڭ ارتۋى كىرۋى كەرەك. 30 جىلدا مەملەكەتتىك سراتەگيالىق جوسپارلاردى قالاي ىسكە اسىرۋدى لي كۋان يۋ، موحامماد ماحاتحير سياقتى عالامدىق كوشباسشىلار ءوز ەلىندە دالەلدەپ تاستادى. ونىڭ ۇستىنە ءبىز جەر استى مەن ءۇستى بايلىققا تولىپ، الەۋەتى وتە جوعارى ەلمىز. مۇمكىندىگىمىز مول ەدى. حالىقتىڭ ءال-اۋحاتىن قۋاتتى ەتۋگە بولار ەدى. بىراق وعان قازاقتى باسقىرۋشى توپ مۇددەلى بولمادى. ولار قازاقتىڭ تىلىندە سويلەمەدى، ءتىلى دە، ءدىلى دە باسقا بولدى. سول سەبەپتى ءبىز فەيستۋكتىڭ بەتىنە كەلىپ شۋلاپ قالدىق. ەشقانداي رەسۋرسى جوق ەلدى وركەنيەتتىڭ شىڭىنا شىعارعان باسشىلاردىڭ تاريحتا اتتارى التىن ارىپتەرمەن جازىلىپ قالدى. وسى ارقىلى دا ءبىزدى كىمدەر باسقارىپ كەلگەنىن تۇتاس پايىمداۋعا بولادى.

مەن ءبىر توپتى نەمەسە، ءبىر ۇيىمداعى ادامداردى تەنتىرەتىپ جىبەرۋگە بولاتىنىن تۇسىنەمىن، بىراق تۇتاس ەلدى تەنتىرەتىپ جىبەرەتىن ساياساتتى تۇسىنە المادىم. ساياسات قازاقتىڭ باسقا قۇندىلىقتارىمەن قوسا، مىنەزىن دە الىپ كەتتى. سوندىقتان ءبىز مىنەزسىز بولىپ، باس يزەيتىن جاعدايدا عانا وتىرمىز. قازىرگى جاعدايىمىزدىڭ بارلىعى دا وسى مىنەزىمىزگە ساي ىسكە استى.

بىراق مەنىڭ وسى قوعامداعى ارلى، رۋحتى، ءبىلىمدى، جالتاق مىنەزدەن اۋلاق، سالماقتى ازاماتتاردىڭ تاعدىرى الاڭداتادى. ولاردىڭ بويىندا قازاقى قانى اعىپ تۇر. ەڭ اۋىرى - بۇلار ءدال قازىرگى بيلىك جاعىنا بارمايدى. ەكىنشى جاعىنان حالىقتىڭ تاراپىنان تولىق قولداۋ دا تابا المايدى. ولاردىڭ قولىندا مول قاراجاتى جوق. ولاردىڭ اراسىندا جاس بۋىنى بار. ولاردان دا وبال. ۋاقىتى ءوتىپ جاتىر. قازاقتىڭ ءدال قازىرگى مىنەزىنەن قازىرگى جۇيە ۇزاق ۋاقىت جاسايدى. ارلى، ەلىم دەگەن ازاماتتارى شەتىنەن قارتايىپ كەتە بەرەدى. سوندىقتان ار-ۇجداننىڭ ادامدارى قازاقتى باسقارا الماي وتىر. الگى دەپۋتات بولدى دەگەن 25 جاستاعى بالاعا قۋانباي-اق قويىڭدار. ونىڭ ارتىندا قاردينالدار وتىر. ول بار بولعانى شايناپ بەرگەندى جۇتىپ وتىرا بەرەدى.

قازاقتى ار-ۇجداندى، نامىس پەن ۇياتتى ويلاعان ازاماتتارى باسقارۋى كەرەك. قاي كۇنى قازاقتار وسىنداي ۇلدارىن تاعىنا وتىرعىزادى، سول كۇنى وتكەنيەتتىڭ كوشىنە قادام باسادى. ولاردى تاققا وتىرعىزۋ ءۇشىن قازاقتىڭ ءوزى وزگەرۋى كەرەك. مەن ويلايمىن، قازاقتىڭ وزگەرەتىن ۋاقىتى ەندى كىرىپ كەلە جاتقان سياقتى. سەبەبى، ءبىز ءوزىمىزدى تانۋعا ەندى كىرىسىپ جاتىرمىز.

پىكىرلەر