حالقىمىز اتا تاريحىنا ەشقاشان دا بەيجاي قاراماعان. وتكەندى سەرگەك بايىپتاپ، بۇگىنگىنى سىندارلى باعالاپ، بولاشاققا ويلى جوسپار قۇرا بىلگەن. بۇل – باعزى زامانداردان كەلە جاتقان ءتول ءداستۇرىمىز. ۇلتىمىزدىڭ «جەتى اتاسىن بىلگەن ەر، جەتى جۇرتتىڭ قامىن جەر» دەگەن ناقىلى بىرىڭعاي تاريحپەن بايلانىستى. جەتى اتا دەگەنىڭىز – قاراپايىم ەسەپپەن العاندا 200 جىلداي ۋاقىت. ياعني، وسى ۋاقىت مولشەرىندەگى تاريحتى ءبىلۋ – ءاربىر ازامات ءۇشىن سىن. وتاندى ءسۇيۋ وتباسىدان دەمەكشى، تاريحتى ءبىلۋ ءاربىر ءبىلىم بەرۋ وشاعىنان باستالادى.
عىلىم مەن تەحنيكانىڭ قارقىندى دامىپ اقپاراتتار اعىنى زامانىندا ءبىلىم الۋشىلاردىڭ تۇلعا رەتىندەگى وزىندىك وي-پىكىرلەرىن كالىپتاستىرىپ، قابىلەتىن، تالانتىن دامىتۋ بارلىق دەڭگەيدەگى ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىنىن باستى مىندەتى بولىپ تابىلادى. وكۋ ۇدەرىسىتىك قوعامنىڭ جاڭا قاجەتتىلىكتەرىنە سايكەس يننوۆاتسيالىك تاسىلدەردى ەنگىزۋ، وقىتۋشىنىڭ قاجىماس ىزدەنىمپازدىعى مەن شىگارماشىلىك جەمىسىن تالاپ ەتەدى. وسىعان وراي كەز-كەلگەن وقۋشىنىڭ قابىلەتىنە قاراي ءبىلىم بەرۋدى، ونى دەربەستىككە، ىزدەنىمپازدىككا، شىعارماشىلىككا تاربيەلەۋدى جۇزەگە اسىراتىن زاماناۋي يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيانى مەڭگەرۋگە ۇمتىلۋ كەرەك. سەبەبى مەملەكەتتىك ءبىلىم ستاندارتىنا سايكەس وقۋ ۇدەرىسىن ءۇيىمداستىرۋ جاڭا پەداگوگيكالىق تەحنولوگيالاردى، ءبىلىم الۋشىلاردىڭ ءبىلىمىن قاداعالاۋدىڭ يننوۆاتسيالىق باقىلاۋ-ولشەۋ قۇرالدارىن ەنگىزۋدى جۇكتەيدى. وقىتۋدىڭ جاڭا پەداگوگيكالىق تەحنولوگياسى - وقىتۋدى ىزگىلەندىرۋ، ءوزىن-ءوزى دامىتىپ، تاربيەلەي بىلەتىن، زامان اعىمىنا ىلەسە الاتىن كاسىبي، بىلىكتى، جان-جاقتى جەكە تۇلعا قاپىپتاستىرۋدى ماقسات ەتەدى. وقۋشىلاردىڭ كاسىبي ءبىلىم ساپاسىن ارتتىرۋمەن بىرگە ءوز قابىلەتىنە قاراپ، ءوزىن-ءوزى دامىتا وتىرىپ، وزىنە سىن كوزبەن قاراۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. تانىمدىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرىپ، شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتادى.
وقىتۋدىڭ جاڭا تەحنولوگيالارىن ەنگىزۋ، ءبىلىم بەرۋدى اقپاراتتاندىرۋ، دامىتۋ مىندەتتسرىن كوزدەيدى. وقىتۋشىنىڭ جەكە تۇلعانى زەرتتەۋىنە، ونى تولىق تانىپ، بىلۋگە جانە وقۋدىڭ ماقساتىنا جەتۋگە ءتيىمدى، ءارى ناقتى جول اشادى. بولاشاق مامان يەلەرىنىڭ بويىندا بىلىمدىلىك، بىلىكتىلىك، سانالىلىق، جاۋاپكەرشىلىك قاسيەتتەرىن سىڭىرۋدە، ياعني كاسىبي قۇزىرەتتىلىكتى قالىپتاستىرۋدا جانا تەحنولوگيانى قولدانۋدىڭ ءرولى زور. سونىمەن قاتار تەحنولوگيانى ءتيىمدى پايدالانا ءبىلۋ وقىتۋشىنىڭ شەبەرلىگى مسن ىسكسرلىگىن جانە كاسىبي قۇزىرەتتىلىگىن شىڭداۋعا اسەرىن تيگىزەدى.
جاڭا پەداگوگيكالىق تەحنولوگيانى مەڭگەرۋ بارىسىندا وقىتۋ مىندەتتەرى جاڭاشا سيپات اشادى:
- پەداگوگيكالىق قىزمستتىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىن ءبىلۋ;
- وكۋ باعدارلاماسىنىڭ تۇرلەندىرىلگەن نۇسقاۋلارىن قۇراستىرۋ;
- وكۋ مودەلىن قۇراستىرۋ;
- وقۋ جوبالارىنىڭ مازمۇنىن انىقتاۋ;
- وكۋشىلاردىڭ جاڭا ماتەريالدى مەڭگەرۋىندس دەڭگەيلەنگەن جاتتىعۋلار جاساۋ;
جاڭا تەحنولوگيانى ەنگىزۋ بارىسىندا وقىتۋشى-پروفەسسورلاردىڭ زياتكەرلىگى مەن پاراساتتىلىعى، بەلسەندىلىگى، شىعارماشىلىك ىزدەنىسى، شاكىرتتەرىنىڭ ءبىلىمىن باعالاۋى شەشۋشى ءرول اتقارادى. قازىرگى تاڭدا ءبىلىم بەرۋ ۇدەرىسىندە كەڭىنەن قولدانىلىپ جۇرگەن بىرنەشە يننوۆاتسيالىك تەحنولوگيالاردى اتاپ كورسەتۋگە بولادى:
- پروبلەماعا باعىتتالعان وقىتۋ;
- توپتىق باعىتتالعان وقىتۋ;
- رولدىك ويىندار;
- پرەزەنتاتسيالار;
- پىكىرسايىستار;
ميعا شابۋىل ءادىسى;
- سۇراق-جاۋاپ ويىندارى; ىسكەرلىك ويىندار;
- ماماندىق سالاسىنا بايلانىستى كونفەرەنتسيالار
- كوكەيكەستى ماسەلەنى تالقىلاۋعا ارنالعان ونلاين، ۆەبينارلىق كونفەرەنتسيالار.
ءبىلىم الۋشىلار الەمنىڭ كەز كەلگەن اۋماعىندا ءبىلىمىن ءارى قاراي جەتىلدىرۋگە، ەڭبەك نارىعىندا سۇرانىسقا يە قىزمەتتەردى اتقارۋعا جانە جاڭا تەحنولوگيالاردى مەڭگەرۋگە قابىلەتتى، اسا بەلسەندى بولۋى ءتيىس. وقۋ ۇدەرىسىندە ءورىس العان ينتەراكتيۆتىك وقىتۋ ادىستەرى دە وقۋشىلاردىڭ بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋعا وراسان زور ىقپال ەتەدى. مۇنداي ءادىستى كولدانۋ بارىسىندا ءبىلىم الۋشىلار ءوزىنىڭ ومىرلىك تاجىريبەسىنە، جەكە وي-پىكىرىنە، بىلىمىنە سۇيەنەدى. عىلىمي-تەحنيكالىق پروگرەستىڭ كارىشتاپ دامۋى، مامان دايارلاۋعا دا زاماناۋي تالاپاپتار قويادى. قوعامنىڭ مۇددەسىنەن شىعاتىن، ەڭبەك نارىعىندا باسەكەگە قابىلەتتى مامان دايارلاۋ كەز-كەلگەن جوعارى وكۋ ورنىنىڭ سڭ باستى ءمىندستى ەكەنى ايقىن. بۇل ورايدا وقىتۋشى-پروفەسسورلارعا ۇلكەن سەنىممەن قاتار، وراسان زور جاۋاپكەرشىلىك جۇكتەلەدى. وقۋشىلاردىڭ الەمدىك ءبىلىم بەرۋ ستاندارتتارىنا سايكەس وقىتۋ قاجەت. وكىتۋدىڭ بىلىمگە باعدارلانعان ءداستۇرلى ءتۇرىن قۇزىرەتتى-باعدارلانعان وقىتۋ تۇرىنە الماستىرۋ ءادىسىنىڭ دە عىلىمي-ادىستەمەلىك نەگىزى نازار اۋدارۋعا تۇرارلىق. مۇندا ساباق بارىسى ءپاننىڭ مازمۇنىنا جانە ماماندىق باعىتىنا قاراي بەس بولىككە ءبولىنىپ وقىتىلادى: ءوزىن-ءوزى جەتىلدىرۋ كۇزىرەتتىلىگى، قۇقىقتى كۇزىرەتتىلىك، كوممۋنيكاتيۆتى قۇزىرەتتىلىك، بەيىمدىلى جانە داعدىلار، ءبىلىم. يننوۆاتسيالىق وقىتۋ تەحنولوگياسى عىلىمي-پەداگوگيكالىق قىزمەتتىڭ ايرىقشا ۇلگىسى بولىپ تابىلادى. يننوۆاتسيالىق وقىتۋ تەحنولوگياسىن مەڭگەرۋ ءۇشىن كاسىبي بىلىكتىلىكتى مامانداردىڭ تاجىريبەسىن جۇمىلدىرۋ قاجەت. ياعني، وكىتۋشى ءوزىنىڭ كاسىبي ماماندىعىن پەداگوگيكالىق شەبەرلىكپەن جانە شىعارماشىلىقپەن ۇشتاستىرىپ، ىسكەرلىك داعدىنى قالىپتاستىرۋى ءتيىس. كەز كەلگەن ۇستاز زاماناۋي يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيانى مەڭگەرۋ بارىسىندا ءوزىن-ءوزى دامىتادى جانە ءوزىن-ءوزى كالىپتاستىرادى. وقۋتۋشىلاردى كەز-كەلگەن جاعدايعا بەيىمدەلىپ، يننوۆاتسيالىك جاڭا ءادىس-تاسىلدەردى قولدانا الاتىنداي دەڭگەيدە تاربيەلەۋ قاجەت. ءبىلىم الۋشىلاردان مۇنداي دايارلىقتى تالاپ ەتۋ ءۇشىن، ونىڭ ەڭ باستى كورسەتكىشتەرىن ايقىنداۋ قاجەت.
بىرىنشىدەن، تانىم تۇرعىسىنان قىزىعۋشىلىقتى قالىپتاستىرۋ كاجەت.
ەكىنشىدەن، وقۋ ۇدەرىسىنىڭ تەوريالىق نەگىزدەرى جانە جەكە تۇلعا تەورياسىنىڭ نەگىزدەرى ۇشتاسقاندا عانا ءبىلىم الۋشىلاردىڭ يننوۆاتسيالىق ارەكەتتەرى ناتيجەلى بولاتىندىعى ايقىن.
سونىمەن قاتار، ۇشىنشىدەن، ساباقتى قالىپتاسقان ءادىس بويىنشا بىركەلكى وتكىزبەي، ءار ساباق سايىن عىلىم مەن تەحنيكانىڭ، پەداگوگيكالىق ولشەمدەردىڭ وزىق تاسىلدەرىن پايدالانا وتىرىپ، ەرەكشە وتكىزۋگە بولادى. سوندا وقۋشى ءار ساباقتا ءار ءتۇرلى جاعداياتتىق تاپسىرمالاردى ورىنداي وتىرىپ، بەيىمدىلىك ولشەمدەرىن مەڭگەرەدى. مۇنداي وقۋشى بولاشاقتا قانداي ورتاعا تاپ بولعانىنا كاراماستان، ءوز ىسىنە عانا قاجەتتى يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيانى تاڭداپ، ءارى سول ورتاعا ءوز بولمىسىن بەيىمدەي وتىرىپ ارەكەت ەتەدى. يننوۆاتسيانىڭ ولشەمدىك بىرلىكتەرى وقىتۋدىڭ ادىستەمەلىك ماقسات-مىندەتتەرى، وقۋ ۇدەرىسى، وقىتۋدىڭ ناتيجەسىن باعامداۋمەن انىقتالادى. وعان بولاشاق ماماننىڭ جۇيەلى وقۋ-تاربيە ۇدەرىسىندە ساباقتى ءتيىمدى ءۇيىمداستىرا ءبىلۋى، ستۋدەنتتەرمەن تىعىز قارىم-قاتىناس ورناتىپ، ءبىرتۇتاس عىلىمي-پەداگوگيكالىق ۇدەرىستى زەردەلەۋى جانە ساباقتىڭ ناتيجەسى جوعارى بولۋى ءۇشىن قاجەتتى جاڭا تەحنولوگيانى تانداۋى ءتيىس.
قازىرگى تاڭدا تاريح پەن عىلىمعا دەگەن قىزىعۋشىلىق كۇننەن-كۇنگە ارتىپ كەلەدى. “جەتى اتاسىن بىلمەگەن جەتەسىز” دەمەكشى تاريحىنا قىزىقپاعان حالىقتىڭ بولاشاعى دا ايقىن ەمەس. ءدال سونداي ماقساتتا، ياعني، تاريحتىڭ تىلسىم قۇپيالارىن ءبىلۋ ءۇشىن مامبەت قويگەلديەۆ كەرەمەت باستاما باستادى. ول “ايتىلعان تاريح” دەپ اتالادى. باعدارلامانىڭ ماقساتى جازىلعان تاريحقا ەمەس، ايتىلعان تاريحقا سۇيەنۋ. تاريحتا بولعان ءبىر وقيعانى سول زاماندا قمىر سۇرگەن، ءالى دە ءتىرى ءبىر كۋاگەردىڭ ايتۋىمەن بايانداۋ. ياعني، سول زاماندا ادامداردىڭ ءومىرى قانداي بولدى، نە ءىشتى، نە جەدى دەگەندەي. ءدال وسىنداي باستامالار كوپ بولسا تاريحىمىزدى كەز-كەلگەن ادام جاتقا بىلەرى انىق.
نازەركە مارشاكقىزى،
اباي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ 2 كۋرس ستۋدەنتى
باسقالارمەن بولىسە
وتىرىڭىز
