وتباسىلىق باقىتتى باياندى ەتۋ جولدارى
«وتباسىنىڭ باقىتتى نەمەسە باقىتسىز بولۋى نەگە بايلانىستى؟» كىتابىندا دوكتور گوتتمان «جۇبايلار قايتسە ءوزارا ءتىل تابىسىپ، وتباسى باقىتىن باياندى ەتە الادى؟» دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرەدى. شىعارماعا جاي عانا ماماننىڭ پىكىرى مەن كەڭەسى دەپ قاراماعان ءجون. بۇل كىتاپ – نەكە مەن وتباسى ماسەلەلەرىن زەرتتەۋگە بار ءومىرىن ارناعان عالىمنىڭ كوپ جىلعى ەڭبەگىنىڭ ناتيجەسى.
تاتۋلىق پەن كەلىسىم – باقىتتى وتباسىنىڭ كەپىلى
كىمدى بولسا دا وتباسىنىڭ بولاشاعى الاڭداتاتىنى انىق. الايدا الاڭدايتىن جالعىز ءسىز ەمەسسىز، ارينە. الەمنىڭ ءار تۇكپىرىندە بۇل ماسەلەگە كوپ ادام باس قاتىرادى.
دجون گوتتماننىڭ پىكىرىنشە، قازىر ەرلى-زايىپتىلار ءۇشىن قيىن كەزەڭ [1] بولىپ تۇر: العاش رەت شاڭىراق كوتەرگەن جۇپتاردىڭ جارتىسىنا جۋىعى اجىراسىپ كەتەدى ەكەن. ەكىنشى رەت ۇيلەنگەندەردىڭ جاعدايى ءتىپتى ءماز ەمەس: مۇنداي جۇپتاردىڭ 60 پايىزى ىرگە اجىراتىپ جاتادى. جالپى العاندا، ءۇش جۇپتىڭ [2] ەكەۋى وتباسىلىق ومىرىندە قيىندىققا تاپ بولادى. سوندىقتان كوپ ەرلى-زايىپتى وتباسىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن نەنى وزگەرتۋ قاجەتتىگى جايلى ويلانىپ، قارىم-قاتىناستى قالاي تۇزەۋگە بولاتىنىن بىلمەككە ۇمتىلادى.
ارينە، بۇل كەلتىرىلگەن دەرەكتەردىڭ قاپالاندىراتىنى [3] انىق. ال وتباسى ىرگەتاسىنىڭ نەگە سونشا ءالسىز [4] بولىپ بارا جاتقانىنىڭ سەبەبى كوپ ەشكىمدى ويلاندىرمايتىنى جاعدايدى ءتىپتى ۋشىقتىرا تۇسەدى. اۆتوردىڭ باستى ماقساتى – وسى ماسەلەنىڭ بەتىن اشىپ، شاڭىراعى شايقالۋدىڭ از الدىندا تۇرعان جۇبايلارعا كومەكتەسۋ.
دجون گوتتماننىڭ كەڭەستەرى وتباسىنىڭ بەرىك بولۋىنا سەپتەسەتىن فاكتورلارعا جانە اجىراسۋدىڭ باستى سەبەپتەرىنە قاتىستى زەرتتەۋلەرگە نەگىزدەلەدى. ول وتە تەرەڭ، كەيدە ءتىپتى تاڭعالدىرارلىق قورىتىندىلار جاسايدى. ولاردىڭ كوپشىلىگىن ەرلى-زايىپتىلاردىڭ قارىم-قاتىناس جاساۋ تاسىلدەرىن زەرتتەۋدىڭ، جانجالداسقان كەزدەگى جۇبايلاردىڭ فيزيولوگيالىق ارەكەتتەرىن ولشەۋدىڭ جانە ولارمەن اشىق اڭگىمەلەسۋدىڭ ناتيجەلەرىنە سۇيەنە وتىرىپ جاساعان.
اۆتور وتباسى باقىتى باياندى بولا ما، الدە نەكە ۋاقىتشا ما، سونى بولجاۋعا بولاتىنىن ايتادى. ول وتباسىلىق قارىم-قاتىناستى عىلىمي تۇرعىدان قاراستىرىپ، وتباسىن ساقتاپ قالۋ نەمەسە ونى نىعايتا ءتۇسۋ كەز كەلگەن ادامنىڭ ءىس-ارەكەتىنە بايلانىستى ەكەنىن ايتادى. كىتاپتىڭ باستى يدەياسى دا – وسى.
وتباسىن ساقتاپ قالعىسى كەلگەن جۇپ ورتاق داعدىلاردى قالىپتاستىرۋمەن قاتار، ءساتتى جانە ءساتسىز نەكەلەردى جىكتەي ءبىلۋدى، جانجالدى ەسكەرتەتىن بەلگىلەردى [5] اجىراتا الۋدى جانە قارىم-قاتىناستى جاقسارتاتىن ەرەجەلەرگە بەرىك بولۋدى ۇيرەنۋى كەرەك. سونداي-اق، وتباسىندا تاتۋ-ءتاتتى قارىم-قاتىناس پەن بەيبىت كەلىسىم ورناتۋعا كومەكتەسەتىن اۆتورلىق ءتاسىلدىڭ كەيبىر بولىكتەرىن كوكەيگە توقىعاندارى ءجون.
وتباسىلىق ومىرگە قاتىستى ەسكى ميفتەردەن قۇتىلىڭىز
اڭگىمە باسىندا دجون گوتتمان ءوزى ۇيىمداستىرعان ماحاببات لابوراتورياسى تۋرالى ءسوز ەتەدى. وندا اۆتور كومەكشىسىمەن بىرگە بىرنەشە جىل بويى ءتۇرلى جۇپتاردى باقىلاپ، نە نارسەنىڭ وتباسىن نىعايتاتىنىن، ال نە نارسەنىڭ جاقىن ادامداردىڭ اراسىن مۇلدە اجىراتاتىنىن زەرتتەگەن.
جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋلەردىڭ ناتيجەسىندە اۆتور مەن ونىڭ توبى ۇيلەنگەن سوڭ، قاي جۇپتىڭ ءۇش جىلدان كەيىن اجىراسىپ كەتەتىنىن، ال قاي جۇپتىڭ ۇزاق جىلدار بويى بىرگە تۇراتىنىن بولجاي [6] العان. وسى بولجامدارىنىڭ 94 پايىزى (!) دۇرىس بولىپ شىققانى تاڭعالدىرارلىق. زەرتتەۋشىلەر مۇنداي قورىتىندى مەن بولجام ايتۋ ءۇشىن جۇبايلاردىڭ قارىم-قاتىناس جاساۋ پرينتسيپتەرىنە دەگەن كوزقاراستارىن نەگىزگە العان ءارى ولاردىڭ وتباسى تاريحىن ەگجەي-تەگجەيلى زەرتتەگەن.
وتباسىن ساقتاپ قالۋعا تىرىساتىن جۇبايلاردى اداستىراتىن، ولاردىڭ اراسىندا تۇسىنىسپەۋشىلىك [7] تۋدىراتىن ميفتەردىڭ كوپ ەكەنى راس. سوعان قاراماستان اۆتوردىڭ وتباسىلىق قارىم-قاتىناستى نىعايتۋعا ارنالعان ءتاسىلىنىڭ پايداسى زور. دجون گوتتمان بۇل ەسكىرگەن ميفتەردەن ءبىرجولا قۇتىلۋعا كەڭەس بەرەدى.
بۇل ميفتەردىڭ ءبىرىنشىسى اقشاعا بايلانىستى، ياعني جاعدايى جاقسى جۇپتارعا قاراعاندا، ۇنەمى قارجى تاپشىلىعىن كورەتىندەر ءجيى اجىراسادى دەگەن تۇسىنىك بار. بىراق تابىسى ماردىمسىز جۇپتاردىڭ اراسىندا دا ءومىر باقي بىرگە تۇراتىندار بار. ءارى جۇبايلار الدەقانداي قارجىلىق داعدارىستى باستان بىرگە وتكەرسە، ولاردىڭ قارىم-قاتىناسى ودان سايىن نىعايا تۇسەدى. دەگەنمەن وتباسىندا باسقا دا سەبەپتەرگە قاتىستى كەلىسپەۋشىلىك بۇرىننان بار بولسا، كەز كەلگەن سىرتقى فاكتور اسەرىنەن، ايتالىق جۇمىسسىزدىق كەسىرىنەن اقشاسىز قالعان جۇبايلاردىڭ اجىراسىپ كەتۋى ابدەن مۇمكىن.
توسەك قاتىناسىنداعى كەلىسپەۋشىلىكتەر [8] كەز كەلگەن وتباسىن ويران ەتۋى مۇمكىن دەپ ويلايتىنداردىڭ كوپشىلىگى بۇل قايشىلىقتاردىڭ جاعىمسىز ءرولىن تىم اسىرەلەپ جىبەرگەن. ءبىراز ۋاقىت بۇرىن پسيحولوگتاردىڭ جۇبايلار توسەك قاتىناسىنا نەعۇرلىم ءجيى بارسا، ارالارى سوعۇرلىم جاقسى بولادى دەپ ەسەپتەگەنى راس. بىراق قازىر بۇل ماسەلەدە جۇبايلاردىڭ ەكەۋى دە قالايتىن جانە قابىلداي الاتىن نارسەنىڭ ماڭىزدى ەكەنى دالەلدەندى.
جۇبايلاردىڭ كوزقاراسىنىڭ سايكەس كەلۋى [9] باقىتتى وتباسىنىڭ نەگىزىن قالايدى دەگەن تاعى ءبىر ميف بار. ءبىر قاراعاندا بۇل پىكىردىڭ جانى بار سياقتى. بىراق اۆتور ءوز زەرتتەۋى بارىسىندا كوزقاراسى مەن تۇسىنىگى ءارتۇرلى جۇپتاردى دا باقىلاعانىن، ال بىرنەشە جىلدان سوڭ ولاردىڭ كەيبىرىنىڭ قارىم-قاتىناستارىنىڭ جاقسارىپ، وتباسىلارىنىڭ نىعايا تۇسكەنىنە كوز جەتكىزگەنىن ايتادى. دەمەك، جۇبايلاردىڭ ءوز ارالارىنداعى داۋ-جانجالدى دۇرىس شەشە ءبىلۋى ماڭىزدى. سوندا ولاردىڭ كەيبىر ماسەلەلەرگە دەگەن كوزقاراستارىنىڭ ءارتۇرلى بولۋى اسا قيىندىق تۋدىرمايدى.
كورىپ وتىرعانىمىزداي، جۇپتاردىڭ اراسىن اجىراتپاي، بايلاپ تۇرعان جالعىز نارسە – وتباسىلىق باقىت، سايكەستىك پەن ۇيلەسىمدىلىك ەمەس ەكەن. جالپى دجون گوتتمان توبىنىڭ مىندەتى بەرىك وتباسىن [10] قۇرايتىن نەگىزگى بولىكتەردى انىقتاۋ ەدى. وسى پروتسەسس بارىسىندا زەرتتەۋشىلەر وتباسىلىق جۇپتاردى بىرنەشە تۇرگە بولگەن بولاتىن.
باقىتتى وتباسىنا ءتان قارىم-قاتىناس ءستيلى
اۆتوردىڭ ايتۋىنشا، وتباسىنىڭ بەرىكتىگى مەن قاي تۇرگە جاتاتىنىن جۇبايلاردىڭ ارالارىنداعى قيىندىقتاردى قالاي شەشەتىنىنە قاراپ انىقتاۋعا بولادى. جۇبايلاردىڭ ىنتىماعى مەن تاتۋلىعىن كورسەتەتىن باسقا دا ولشەمدەر بولعانىمەن، ارالارىنداعى داۋ مەن جانجالدىڭ قالاي تۋىپ، قالاي ءورشيتىنى وتباسىنىڭ قانداي ەكەنىن وتە جاقسى انىقتاپ بەرەدى.
وتباسى مەن نەكەنى تۇرلەرگە ءبولىپ، جىكتەۋ ءۇشىن زەرتتەۋشىلەر جۇبايلار اراسىندا جانجالدىڭ قانشالىقتى ءجيى بولىپ تۇراتىنىن ەسەپكە الىپ، ولاردىڭ ەموتسياسى، بويلارىنداعى فيزيولوگيالىق وزگەرىستەرگە (جۇرەك قاعىسىنىڭ جيىلىگى نەمەسە تەرشەڭدىك) جانە ۇرىسقان كەزدە ءبىر-بىرىنە قانداي داۋىس ىرعاعىمەن سويلەيتىنىنە ەرەكشە نازار اۋدارىپ وتىرعان. وسى باقىلاۋدىڭ ناتيجەسىنە سۇيەنە وتىرىپ، دجون گوتتمان بەرىك وتباسىنىڭ ءۇش ءتۇرىن كورسەتەدى. ونىڭ ايتۋىنشا، بەرىك وتباسىنداعى جۇبايلاردىڭ قارىم-قاتىناسىنىڭ قانداي ەكەنىن: ا) قولداپ-قۋاتتايتىن ستيل; ءا) قۇبىلمالى ستيل; ب) قاشقاقتايتىن ستيل كورسەتەدى.
- قولداپ-قۋاتتايتىن ستيل. بۇل – يدەالعا ەڭ جاقىن ستيل. مۇنى قولدانعان ەرلى-زايىپتىلار ەڭ وتكىر ماسەلەنىڭ ءوزىن جەڭىل ءارى سابىرلى تۇردە [11] تالقىلاي الادى. ولاردىڭ كوپشىلىگى – وزگەلەردى تىڭداي بىلەتىندەر مەن باسقالاردىڭ ەموتسياسىن تۇسىنە الاتىندار. ولار «ءيا، ارينە» جانە «مەن سەنى تۇسىنەمىن» دەگەن سوزدەردى ءجيى ايتىپ، جۇبايىنىڭ ءوز ويىن اشىق بىلدىرۋىنە سەبەپكەر بولادى. مۇنداي ەرلى-زايىپتىلار ەركەك پەن ايەلدىڭ وتباسىلىق ءرولىن دۇرىس اتقارۋعا تىرىسادى ءارى ءبىر-بىرىمەن جاقسى دوس بولۋعا ۇمتىلادى. بىراق مۇنداي وتباسىلىق قارىم-قاتىناستىڭ قاۋىپتى جاعى دا بار: جۇبايلار رومانتيكا مەن وزىندىك «مەنىن» دوستىق پەن تىنىشتىق ءۇشىن قۇربان ەتسە، ولاردىڭ نەكەسى مەن وتباسىلىق ءومىرى جاي عانا سالقىنقاندى كەلىسىمگە [12] اينالۋى مۇمكىن.
- قۇبىلمالى ستيل. بۇل ءستيلدى قولداناتىن ەرلى-زايىپتىلار ءجيى جانجالداسادى. ولاردىڭ قاتتى داۋلاساتىنى سونشالىقتى، ءتىپتى ءبىر-ءبىرىنىڭ سوزىنە قۇلاق اسپاۋى مۇمكىن. داۋعا سەبەپ بولعان نارسە تۇككە تۇرعىسىز بولعانىمەن، ولاردىڭ ەكەۋى دە قالايدا جەڭىپ شىعۋعا ۇمتىلادى. وسىنشالىق قىزبالىقپەن جانە جان-تانىمەن بەرىلە ۇرسىساتىن ادامدار قالاي عانا باقىتتى وتباسى بولىپ، بىرگە ءومىر سۇرە الادى؟ مۇنىڭ جاۋابى قاراپايىم. ولار جانجالداسقاندا ءبارىن قيراتا جازدايدى [13] جانە تاتۋلاسقاندا دا بار ىنتى-شىنتىسىمەن تاتۋلاسادى. ولار ناعىز ادالدىق [14] پەن تاۋەلسىزدىكتى قاتتى باعالايدى. ال بۇل ءستيلدىڭ قاۋپى مىنادا: جانجال كەزىندە جۇبايلار سوزبەن ءبىر-ءبىرىنىڭ جانىن جارالاۋى نەمەسە ءتىپتى زورلىق [15] كورسەتىپ، قول جۇمساۋى دا مۇمكىن.
- قاشقاقتايتىن ستيل. اتاۋىنان كورىنىپ تۇرعانداي، بۇل ءستيلدى ۇستاناتىن جۇبايلار ۇستامدىلىق پەن سابىرعا باسا كوڭىل بولەدى. مۇنداي ەرلى-زايىپتىلار كونفليكتتەن قاشقاقتايدى، ەگەر تىعىرىققا [16] تىرەلەتىندەرىن بىلسە، كەي ماسەلەلەردى تالقىلاماۋعا تىرىسادى. ولاردىڭ وداعىنىڭ بەرىكتىگى سونشا، ەشقانداي كەلىسپەۋشىلىككە جول بەرمەيدى. مۇنداي وتباسىلاردا الدەبىر قيىندىقتى شەشۋ ءۇشىن جۇبايلاردىڭ ءبىرى نە ىستەسە، ەكىنشىسى دە سونى ىستەۋگە كەلىسەدى نەمەسە جاعدايدى شەشپەي، سول بەتىمەن جابۋلى كۇيىندە قويا سالعاندى ءجون سانايدى. مۇنداي ءستيلدىڭ قاۋىپتى جاعى مىناۋ: جۇبايلار قيىندىقتى شەشۋدىڭ جولدارىن ىزدەمەيدى جانە ءبىرىن-ءبىرى جاقىن تانۋعا ۇمتىلمايدى. اقىر سوڭىندا ولاردىڭ بىرەۋى «جۇبايىم مەنى تۇسىنبەيدى» دەگەن ويعا كەلۋى مۇمكىن.
جاعىمسىز نارسەنىڭ وتباسىڭىزدى بۇزۋىنا جول بەرمەڭىز
زەرتتەۋ بارىسىندا اۆتور مەن ونىڭ توبى جۇبايلاردىڭ ۇرىس-جانجالعا قانشا ۋاقىت شىعىندايتىنىن جانە ءبىر-بىرىنە ماحابباتىن پاش ەتۋگە، ياعني جۇبايىن قۇشاقتاپ، ايالاۋعا، كۇلىمسىرەپ، ءىلتيپات بىلدىرۋگە، كۇلكى مەن دوستىق كوڭىلمەن ايتىلاتىن ازىلگە قانشا ۋاقىت جۇمسايتىنىن انىقتاپ وتىرعان.
سوندا بەلگىلى بولعانى، باقىتتى وتباسىلاردا جاعىمدى ساتتەر مەن جاعىمسىز ساتتەردىڭ اراقاتىناسى بەس جانە بىرگە تەڭ بولعان. دەمەك، جۇبايلار جاعىمسىز ەموتسياعا قاراعاندا جاعىمدى ەموتسيالارعا بەس ەسە كوپ ۋاقىت جۇمساسا، وتباسى بەرىك بولادى.
قاجەتتى ەموتسيالىق تەڭدىكتى ساقتاپ، وتباسىن نىعايتۋ ءۇشىن اقىلدى ەرلى-زايىپتىلار نە ىستەيدى؟ دجون گوتتمان وتباسىلىق قارىم-قاتىناستا جاعىمدى ەموتسيالاردى ارتتىرۋعا كومەكتەسەتىن تاجىريبەلەرگە قاتىستى بىرنەشە كەڭەس بەرەدى.
- قىزىعۋشىلىق تانىتىڭىز. جۇبايىڭىزدىڭ ايتقانىن بار ىنتاڭىزبەن تىڭداڭىز. وعان ءسوزىن مۇقيات تىڭداپ وتىرعانىڭىزدى كورسەتىپ، قىزىعۋشىلىعىڭىزدى جاي عانا [17] بىلدىرۋىڭىزگە بولادى.
- جۇمساقتىق كورسەتىڭىز. ۇساق-تۇيەك نارسەلەردىڭ وزىندە جارىڭىزعا دەگەن ماحابباتىڭىزدى كورسەتۋگە تىرىسىڭىز. ونىڭ قولىنان ۇستاپ نەمەسە جاي عانا ايالاپ، سەزىمىڭىزدى ءسوزسىز بىلدىرۋگە [18] ۇمتىلىڭىز. سونىمەن بىرگە، جارىڭىز ءۇشىن الدەنە جاساۋعا، وعان ارناپ جاقسى ءسوز ايتۋعا، ءتىپتى رومانتيكالىق سىيلىق جاساۋعا بولادى.
- جۇبايىڭىزعا قامقورلىق كورسەتىڭىز. بۇل – وتباسىنداعى جاعىمدى ەموتسيانى ارتتىراتىن تاماشا ءتاسىل. جارىڭىزدى ويىڭىزدان شىعارماڭىز، وعان كىشكەنتاي عانا بولسا دا ۇنەمى سىيلىق بەرىپ وتىرىڭىز، باسقا ماسەلەلەرگە قاتىستى دا كوڭىل ءبولىپ قويىڭىز.
- العىس ءبىلدىرىڭىز.[19] جۇبايىڭىزبەن اراداعى قىزىقتى ساتتەردى، جاعىمدى وقيعالاردى ەسىڭىزگە الىپ وتىرىڭىز. سول ءۇشىن وعان العىسىڭىزدى ءبىلدىرۋ ارقىلى وتباسىنداعى جاعىمدى قۋاتتى ارتتىرا الاسىز. جار تاڭداۋدا جولىڭىزدىڭ بولعانىن، ونى كەزدەستىرگەنىڭىز ءۇشىن قۋاناتىنىڭىزدى جۇبايىڭىزعا ءجيى ايتىڭىز.
- قولداپ-قۋاتتاڭىز.[20] جۇبايىڭىز ءوزىنىڭ قيىندىقتارى تۋرالى ايتقان كەزدە، وعان كوڭىل ءبولىپ، كومەكتەسۋگە تىرىسىڭىز.
- ەمپاتيا مەن جاناشىرلىق تانىتىڭىز. ەمپاتيا – ماحابباتتى كورسەتۋدىڭ ءتيىمدى جولى. جارىڭىزعا ونى تۇسىنەتىنىڭىزدى جانە ونىڭ سەزىمدەرىن سەزىنە الاتىنىڭىزدى كورسەتىڭىز. بىراق ەمپاتيا تانىتۋدا جاساندىلىق بولمايتىنىن[21] ۇمىتپاڭىز.
- سەزىمتالدىق تانىتىڭىز. جۇبايىڭىز ايتقان نارسەمەن كەلىسپەسەڭىز دە، ونىڭ ءسوزىنىڭ ءسىز ءۇشىن سالماعى بارىن، ماڭىزدى ەكەنىن جانە وعان قۇرمەتپەن قارايتىنىڭىزدى ءبىلدىرىڭىز.
- ءجيى ازىلدەسىڭىز. ويىن مەن قالجىڭنىڭ,[22] ءازىل-سىقاق ايتىپ، بالا سەكىلدى تەنتەكتىك جاساۋدىڭ جانە ۋاقىتتى بىرگە كوڭىلدى وتكىزۋدىڭ جۇبايلار ءۇشىن ماڭىزى زور. وزدەرىڭىز عانا تۇسىنەتىن، ەكەۋارا ايتىلاتىن انەكدوتتار مەن ازىلدەر ەزۋگە كۇلكى ءۇيىرىپ قانا قويمايدى، سونىمەن بىرگە، ارالارىڭىزداعى جاقىن ءارى ەرەكشە بايلانىستى كورسەتەدى.
- قۋانىشىڭىزدى ايتىڭىز. الدەبىر سەبەپپەن ماساتتانىپ، قۋانساڭىز نەمەسە ەكەۋىڭىز وتكىزگەن ساتتەردەن ءلاززات الساڭىز، مۇنى جۇبايىڭىزعا قالايدا ايتىڭىز.
تەرموديناميكانىڭ ەكىنشى زاڭىنا سايكەس جابىق قۋات جۇيەلەرىندەگى ەلەمەنتتەر شاشىراپ، جۇيەسىز كۇيگە تۇسەدى. نەكە مەن وتباسىلىق قارىم-قاتىناس تا تۇيىقتالسا، ءدال وسىنداي كۇيگە تۇسەتىن بولسا كەرەك. اۆتوردىڭ پىكىرىنشە، ەگەر ءسىز قارىم-قاتىناسىڭىزدى نىعايتۋ ءۇشىن ەش ارەكەتكە بارماساڭىز، ءتىپتى ەشقانداي جامان نارسە ىستەمەسەڭىز دە، وتباسىڭىزداعى جاعداي ءبارىبىر ناشارلاي بەرەدى.[23] بۇعان جول بەرمەڭىز، وتباسىڭىزدا جاعىمدى جانە جاعىمسىز ەموتسيالاردىڭ اراقاتىناسىن دۇرىس ساقتاۋعا تىرىسىڭىز.
باقىتسىز وتباسىلاردىڭ قارىم-قاتىناس ستيلدەرى قانداي؟
اۆتوردىڭ ايتۋىنشا، جاعىمدى جانە جاعىمسىز ەموتسيالاردى تەپە-تەڭ ۇستاي الماعان جۇبايلار ءبىر-بىرىمەن تۇسىنىسە المايدى. مۇنداي وتباسىلاردىڭ ىشكى اتموسفەراسى جاعىمسىز بولادى، ال جۇبايلار قارىم-قاتىناسىن باقىلاي المايدى.[24] ولار تەپە-تەڭدىگى بۇزىلعان، قارىم-قاتىناستى تالقاندايتىن وتباسى ءتۇرىنىڭ قاقپانىنا تۇسەدى. زەرتتەۋشى توپ مۇنداي نەكەنىڭ ەكى ءتۇرىن انىقتاعان.
نەكەنىڭ مۇنداي تۇرلەرىنە جاتاتىن وتباسىلارعا اجىراسۋ قاۋپى تونەدى. ەرلى-زايىپتىلاردىڭ قارىم-قاتىناستارىنا نە نارسەنىڭ كەرى اسەر ەتىپ، وتباسىن ويران ەتەتىنىن [25] ءبىلىپ العانى ءجون. كەزىندە ءبىر-بىرىنە ەتەنە جاقىن بولعان جۇبايلاردىڭ دا اجىراسىپ جاتاتىنى بولادى.
شاڭىراعى شايقالۋعا جاقىن وتباسىلاردىڭ العاشقى ءتۇرىن «دۇشپاندىق نيەتتەگى وتباسى» دەپ اتاسا بولادى. [26] مۇنداي وتباسىلارداعى ەرلى-زايىپتىلار ءبىر-بىرىمەن ءجيى جانجالداسىپ، كەرىسىپ جاتادى. ءبىر-بىرىنە ورىنسىز سوقتىعۋ، ءتىل تيگىزۋ، وكپە-رەنىش، كەكەسىن مەن مىسقىل – مۇنىڭ ءبارى ولار ءۇشىن ۇيرەنشىكتى جاعدايعا اينالىپ كەتەدى. مۇنداي ءبىر-بىرىنە دۇشپان سەكىلدى قارايتىن جۇپتاردىڭ ادەتتەگى اڭگىمەسى بىلاي بولىپ كەلەدى:
كۇيەۋى: مەنىڭ كيىمىمدى حيمتازالاۋدان الدىڭ با؟
ايەلى (كەكەسىنمەن قايتالايدى): «كيىمىمدى حيمتازالاۋدان الدىڭ با؟» كەرەك بولسا، ءوزىڭ ال. مەن سەنىڭ قىزمەتشىڭ ەمەسپىن!
كۇيەۋى: نە دەسەم دە ءبارىبىر... قىزمەتشى بولساڭ، تىم بولماعاندا ولاردى ءوزىڭ جۋىپ، تازالار ەدىڭ. بىراق ساعان بىردەڭە دەۋدەن پايدا جوق.
سونىمەن بىرگە، وتباسىندا تەپە-تەڭدىك ساقتالماسا، جۇبايلار ءبىر-بىرىنە ايقايلاپ,[27] باسىنا[28] باستايدى، بىراق ەكەۋى دە ءبىر-ءبىرىنىڭ نە ايتىپ جاتقانىن تىڭدامايدى دا، تۇسىنبەيدى دە. ولار ءتىپتى ءبىر-ءبىرىنىڭ جۇزىنە قارامايدى. مۇنداي وتباسىندا جۇبايلار فيزيكالىق جاعىنان دا، ەموتسيالىق جاعىنان دا الىستاپ كەتەدى. ولاردىڭ قارىم-قاتىناسى تەك شابۋىل جاساۋ مەن قورعانۋدان تۇرادى. ءبىر-بىرىنە دۇشپان سياقتى قارايتىن جۇبايلاردان بولەك، تاعى ءبىر وتباسى ءتۇرى بار. بۇلاردى اۆتور ءبىر-بىرىنە «دۇشپاندىق نيەتتەگى سەلقوس جۇپ»[29] دەپ اتايدى. ولاردىڭ اڭگىمەسى ادەتتە بىلاي ءوربيدى:
ايەلى: قالاي ويلايسىڭ، ءبىز قارىم-قاتىناسىمىزدى جاقسارتساق، ارامىزدى جاقىنداتا الامىز با؟
كۇيەۋى: بىلمەيمىن... مەن وسى اڭگىمەنى تىڭداۋدان شارشادىم.
ايەلى: ءيا، بىراق ادەتتە ادامدار بۇل تۋرالى سويلەسەدى ەمەس پە.
كۇيەۋى: بىراق بۇل جاي عانا اۋا رايى تۋرالى اڭگىمە ەمەس قوي. ماعان ۇنامايتىن نارسەنى تىڭداۋعا قۇلقىم جوق. ەگەر اڭگىمە مەنى قۋانتپايتىن جاعىمسىز نارسە تۋرالى بولسا، مەنىڭ ءتىپتى سويلەسكىم دە كەلمەيدى.
ايەلى: نە بولسا دا، ساعان ۇناماسا بولدى، ول تۋرالى سويلەسۋدەن قاشقاقتايسىڭ.
كۇيەۋى: دۇرىس ايتاسىڭ. جاعىمسىز ماسەلەلەر تۋرالى سويلەسكىم كەلمەيدى.
ايەلى (داۋىس كوتەرىپ): سولاي ما؟! قۇرىپ كەتسىن، سەن – مەنىڭ جالعىز جاقىنىمسىڭ، ال مەن قيىندىقتىڭ ءبارىن ىشىمە ساقتاسام,[30] ساعان ايتا الماسام، وندا جالعىز ءوزىم-اق ءومىر سۇرە بەرمەيمىن بە؟!
دجون گوتتمان ءوز زەرتتەۋىنىڭ كوپ بولىگى جاقسى وتباسىن ناشار وتباسىعا اينالدىراتىن، ال ناشار وتباسىن مۇلدە كۇيرەتەتىن نە نارسە ەكەنىن انىقتاۋعا ارنالعانىن ايتادى. ونىڭ جۇمىس توبى جۇبايلاردىڭ ارەكەتى مەن جاعىمسىز ەموتسيالارىنىڭ ناقتى رەتتىلىگى [31] بارىن انىقتادى. وتباسى جاڭىلىس جولعا[32] ءتۇسىپ، سونىمەن جۇرە باستاسا، جۇبايلاردىڭ ارەكەتى مەن جاعىمسىز ەموتسيالارى قارقىن الىپ، بارا-بارا ءبارىن قيراتاتىن كۇشكە يە بولادى.
وتباسىڭىزعا اقىرزاماننىڭ ءتورت حابارشىسى قاۋىپ توندىرسە،
بارىنشا اباي بولىڭىز
ءيا، اۆتور قارىم-قاتىناستىڭ تۇبىنە جەتەتىن ءتورت ءتاسىلدى [33] ءدال وسىلاي اتاعان. بۇل تاسىلدەر جۇبايلاردىڭ اراسىن سۋىتىپ، وتباسىنىڭ ىرگەسىن شايقالتۋعا سەبەپ بولادى. اقىرزاماننىڭ حابارشىلارى وتباسىندا جاعىمسىز احۋال تۋدىرادى دا، جۇبايلار ءبىر-ءبىرىنىڭ تاتۋلىق ورناتۋعا [34] دەگەن ۇمتىلىسىنا نازار اۋدارمايتىن بولادى. بۇل ءتورت حابارشىنىڭ ارقايسىسى، ياعني سىن، ءتىل تيگىزۋ (جەك كورۋ), قورعانۋ (اقتالۋعا تىرىسۋ) جانە سەلقوستىق ءبىر-بىرىنە ىڭعايلى جاعداي تۋعىزىپ، ءبىر-ءبىرىنىڭ اسەرىن كۇشەيتە تۇسەدى.
- سىن ايتۋ (اشۋلانۋ نەمەسە الدەنەمەن كەلىسپەيتىنىن ايتۋ). جۇبايىڭنىڭ اتىنا قانداي دا ءبىر شاعىم ايتۋ اسا جاعىمدى نارسە ەمەس، دەگەنمەن ول سىندى دۇرىس قابىلداي السا، وتباسى نىعايا تۇسەدى. ايتقان شاعىمىڭىز ەلەۋسىز قالسا، ال جۇبايىڭىز ءسىزدى سىناپ، ءتىل تيگىزسە، مىنە، وسى كەزدە قيىندىق تۋىندايدى. ورىنسىز سىن دەگەنىمىز – ادامنىڭ جەكە باسىنا ءتيىسىپ، ايىپ تاعۋ.[35] ال شاعىم دەگەنىمىز – بار بولعانى ءوزىڭىز وزگەرتكىڭىز كەلگەن نارسە تۋرالى جاعىمسىز پىكىر ايتۋ. ورىندى سىننىڭ زيانى جوق، بىراق ەسكەرتۋ ايتقاندا اباي بولۋ كەرەك. سىن وتباسىنىڭ ىرگەسىن شايقاماسىن.
- ءتىل تيگىزۋ.[36] ءتىل تيگىزۋدىڭ سىننان ايىرماشىلىعى – ادام جۇبايىنىڭ جانىن اۋىرتىپ، پسيحولوگيالىق سوققى بەرۋ ءۇشىن ادەيى اۋىر سوزدەر ايتادى. جەككورىنىش جامان سوزدەر مەن ادەپسىز ءىس-ارەكەتكە ۇلاسىپ، جارىڭىزدىڭ جۇرەگىن جارالاۋى بەك مۇمكىن. جۇبايىڭىز تۋرالى ۇنەمى جاعىمسىز نارسەنى ويلاۋ وعان ءتىل تيگىزۋگە تۇرتكى بولىپ جاتادى. ادامدى سىيلامايتىنىڭدى اشىق ءبىلدىرۋ، ول تۋرالى جامان نارسەلەر ايتۋ، مىسقىلداپ، كەكەتۋ، كۇلكىگە اينالدىرۋ,[37] كوزىڭدى الارتۋ، جەككورەتىنىڭىزدى كورسەتۋ سياقتى ءىس-ارەكەتتەر ونى قورلاپ، نامىسىنا تيەدى.
- قورعانۋ. اقتالۋعا تىرىسۋ كونفليكتتى شەشۋگە كومەكتەسپەيدى، قايتا كۇشەيتە تۇسەدى.[38] ەگەر ۇنەمى اقتالىپ، قورعانا بەرسەڭىز، وتباسىلىق قيىندىقتار قوردالانا بەرەدى. ەش كىناسىز قۇربان [39] بولىپ كورىنۋ جۇبايىڭىزدى شارشاتىپ، رەنجىتۋى مۇمكىن. ادەتتە ادام وزىنە ايتىلاتىن ورىنسىز ايىپتاۋعا قارسى قورعانۋ پوزيتسياسىن ۇستانادى. بىراق كەيدە ورىندى سىن مەن شاعىم ايتىلعان كەزدە دە، وسىلاي ارەكەت ەتەتىندەر بار.
- سەلقوستىق. جۇبايلار كەيدە ءوز ارالارىنا كوزگە كورىنبەيتىن تاس قابىرعا تۇرعىزىپ الادى. مۇنداي قابىرعانى تۇرعىزعان كىسى جۇبايىنا دەگەن نەمقۇرايلىلىعىن كورسەتەدى. ول جارىنىڭ ءسوزىن تىڭداعانىمەن، ءمان بەرمەۋى، ونىڭ قارىم-قاتىناستى قالىپقا كەلتىرمەك بولعان ۇمتىلىسىنا بەيجاي قاراۋى مۇمكىن. بۇل ءتورتىنشى حابارشى جۇبايلاردىڭ وتباسىلىق ءومىرى سوڭىنا تاقادى دەگەندى بىلدىرمەيدى. بىراق جۇبايلاردىڭ اراسى تىم الىستاپ، قارىم-قاتىناسى بۇزىلسا، وتباسىنداعى احۋال ناشارلاي بەرەدى. ۇدايى بولاتىن جانجال مەن جاعىمسىز ەموتسيالاردان شارشاعان ەرلى-زايىپتى اقىر سوڭىندا اجىراسىپ كەتۋى مۇمكىن.
باقىتسىزدىق اكەلەتىن وسى ءتورت حابارشىنىڭ اسەرىنەن وتباسىڭىزدى قورعاۋعا تىرىسىڭىز. بۇلار الاۋىزدىق پەن كەلەڭسىزدىكتىڭ ۇزىلمەيتىن تسيكلىن [40] قالىپتاستىراتىنىن ەستەن شىعارماڭىز.
وتباسىڭىزدى نىعايتاتىن
ءتورت ەرەجەنى قولدانىڭىز
دجون گوتتمان وتباسىنداعى جاعداي قانشالىقتى ناشار بولسا دا، كەلەڭسىزدىكتەردەن قۇتىلىپ، قارىم-قاتىناستى قالىپقا كەلتىرۋدىڭ تابيعي مەحانيزمدەرىن [41] ىسكە قوسۋعا بولاتىنىنا سەنىمدى. مۇنداي مەحانيزمدەر بارلىق ادامنىڭ بويىنان تابىلادى.
مۇنى وتباسى مەن نەكەنى جاقسارتۋدىڭ ءتورت ەرەجەسىن (كىلتىن) قولدانۋ ارقىلى ىسكە اسىرۋعا بولادى. بۇل ەرەجەلەر وتباسىنداعى كۇردەلى جاعدايلاردى شەشۋگە جانە ءومىرىمىزدى رەتتەۋگە، وسىلايشا، ءوزىمىزدى الدەقايدا جايلى سەزىنۋىمىزگە كومەكتەسەدى. جۇبايىڭىزعا ايتقانىڭىزدى جەتكىزۋ ءۇشىن ءارى ارالارىڭىزداعى قايشىلىقتاردى تالقىلاپ، ءوزارا ءتۇسىنىسۋ ءۇشىن قاجەت كەزىندە وسى ءتورت ەرەجەنى پايدالانىڭىز.
1-ەرەجە: سابىرمەن ارەكەت ەتىڭىز
العاشقى قادامىڭىز – سابىرمەن ارەكەت ەتىپ ۇيرەنۋ. سابىر ساقتاي ءبىلۋ دۇرىس شەشىم قابىلداۋعا، كونفليكتتى بولدىرماۋعا كومەكتەسەدى جانە ويلانباي ءىس ىستەۋ مەن اڭداماي سويلەۋدەن ساقتايدى.
اشۋعا ەرىك بەرگەندە تىلىڭىزگە يە بولا الماي قوياتىنىڭىزدى بىلگەندىكتەن، سابىرعا كەلۋ ءۇشىن ءۇزىلىس جاساۋ [42] قاجەت. ارينە، بۇل وتباسىنداعى كەلەڭسىزدىكتىڭ ءبارىن شەشپەيدى، بىراق جۇبايلاردىڭ قارىم-قاتىناسىن جاقسارتۋدىڭ كەلەسى ماڭىزدى ەرەجەلەرىن ساقتاۋدى جەڭىلدەتە تۇسەدى.
2-ەرەجە: ءوزىڭىزدى قورعاماي سويلەپ ۇيرەنىڭىز
باسىندا بۇلاي ىستەۋ قيىن بولاتىنى انىق، ويتكەنى اڭگىمە بارىسىندا ءوزىڭدى قورعاماي سويلەۋ [43] ادەتىن ەش جەردە ۇيرەتپەيدى. بىراق بۇل ادەتتى قالىپتاستىرعان جۇبايلار قارىم-قاتىناسىن تەز ارادا جاقسارتا الادى.
ەگەر الدەنەگە داۋلاسقان كەزدە ۇنەمى ءوزىڭىزدى قورعاپ سويلەسەڭىز، وندا اقىرزاماننىڭ ءتورت حابارشىسى وتباسىڭىزعا دەندەپ ەنىپ العان بولۋى دا مۇمكىن. قارىم-قاتىناستاعى كەلەڭسىزدىك جاعىمدى جانە جاعىمسىز ەموتسيالاردىڭ تەڭدىگىن بۇزاتىندىقتان، جۇبايىڭىزبەن اراڭىزدا كيكىلجىڭ تۋا بەرەدى. مۇنى تۇزەتۋ ءۇشىن جۇبايىڭىزعا قاتىستى جاعىمدى ويلاۋ سالتى [44] تاكتيكاسىن قولدانىڭىز. ونى ءجيى ماقتاپ، ىسىنە ءتانتى بولعانىڭىزدى [45] ايتىپ وتىرىڭىز.
3-ەرەجە: جۇبايىڭىزدى قولداپ-قۋاتتاڭىز
قولداپ-قۋاتتاۋ دەگەنىمىز – ءوزىڭىزدى جۇبايىڭىزدىڭ ورنىنا قويىپ كورىپ,[46] ونىڭ ەموتسيالىق كۇيىن ءتۇسىنۋ. جۇبايىڭىزعا ونىڭ نە سەزىنگەنىن بىلەتىنىڭىزدى جانە ويىمەن كەلىسپەسەڭىز دە، ونى قولدايتىنىڭىزدى ايتىڭىز.
قولداۋ – وتە ءتيىمدى ءتاسىل. قولداۋ كورسەتۋ دەگەنىمىز جۇبايىڭىز كەلگەندە ەسىك اشىپ، قۋانا قارسى العانمەن بىردەي. مۇنداي قارىم-قاتىناستى كورگەن سوڭ، ول ءوزىن الدەقايدا سەنىمدى سەزىنەدى دە، ءسىزدىڭ پىكىرىڭىزدى تىڭداۋعا قۇلىقتى بولادى.
4-ەرەجە: قايتا-قايتا تىرىسىپ كورىڭىز
ايتىلعان ەرەجەلەردىڭ كومەگىمەن وتباسىلىق قارىم-قاتىناستى نىعايتۋ تەحنيكاسىنىڭ پايداسىنا بىردەن كوز جەتكىزە الماۋىڭىز مۇمكىن. اسىرەسە، وتباسىڭىزدا جانجال ءجيى بولىپ تۇرسا، ونىڭ جاقسى اسەرى بىردەن كوزگە كورىنبەيدى. ۇنەمى سابىر ساقتاۋ، ءوزىڭدى قورعاماي سويلەۋ، جۇبايىڭىزدى قولداپ- قۋاتتاۋ – مۇنىڭ ءبارىن ىستەۋ وڭاي ەمەس. دەگەنمەن شارشاساڭىز دا، بۇل ەرەجەلەر سىزگە ۇناماسا دا، جالعاستىرا بەرۋ كەرەك.
ۋاقىت وتە كەلە بۇل ءتاسىل كونفليكتتى باسقارۋ داعدىسىن [47] قالىپتاستىرۋعا كومەكتەسەدى. وسىلايشا، سىزدەر ۇرىس-كەرىس پەن جانجال، ءبىر-ءبىرىڭىزدى ايىپتاۋ، قورقىتۋ سەكىلدى ارەكەتتەردەن تىيىلا باستايسىزدار. ال بۇل ءوز كەزەگىندە ءبىر-بىرىڭىزبەن دۇرىس سويلەسۋگە، قارىم-قاتىناستارىڭىزدى جاقسارتۋعا جانە وتباسىنىڭ ىرگەسىن نىعايتۋعا كومەكتەسەدى.
بولاشاققا باقىتتى بولام دەگەن ۇمىتپەن قاراڭىز
«وتباسىنىڭ باقىتتى نەمەسە باقىتسىز بولۋى نەگە بايلانىستى؟» كىتابى ناقتى عىلىمي نەگىزگە[48] سۇيەنىپ جازىلعان. ال ونداعى دايەكتەردىڭ دالەلى رەتىندە مىڭداعان ەرلى-زايىپتىنىڭ تاجىريبەسىن كەلتىرۋگە بولادى.
دجون گوتتمان مەن ونىڭ توبى اسا اۋقىمدى زەرتتەۋ جۇمىسىن [49] اتقاردى، سونىڭ ارقاسىندا باقىتتى جانە باقىتسىز وتباسىلاردى كورسەتەتىن مىنەز-قۇلىقتىڭ ورتاق زاڭدىلىقتارى [50] مەن بىرلەسە ارەكەت ەتۋدىڭ مەحانيزمدەرىن انىقتادى.
وتباسىلىق ءومىرىڭىزدى جاقسارتۋ ءۇشىن ءسىز ەڭ الدىمەن، نەكە مەن وتباسىنا قاتىستى ەسكىرگەن ستەرەوتيپتەر مەن ميفتەردەن قۇتىلۋىڭىز كەرەك. سەبەبى ولار جۇبايلاردىڭ ءوزارا تۇسىنىسۋىنە كەدەرگى كەلتىرەدى.
اۆتور باقىتتى وتباسى مەن ءساتتى قۇرىلعان نەكەنىڭ نەگىزگى ءۇش ءتۇرىن ءبولىپ كورسەتەدى. ءسىزدىڭ مىندەتىڭىز – ولاردىڭ قايسىسى وزىڭىزگە جاقىن ەكەنىن انىقتاپ، جۇبايىڭىز ەكەۋىڭىزدىڭ اراڭىزدى جالعاپ تۇرعان بايلانىستى نىعايتۋ.
كىتاپتىڭ نەگىزگى يدەياسى [51] جۇبايلاردىڭ قارىم-قاتىناسىنداعى جاعىمدى جانە جاعىمسىز بايلانىستىڭ تەپە-تەڭدىگىن ەسەپتەي ءبىلۋ. بۇل تەپە-تەڭدىك وتباسى باقىتىنىڭ باياندى بولۋىنا سەبەپ بولادى. جاعىمدى جانە جاعىمسىز ەموتسيالاردىڭ اراقاتىناسى بەس پەن بىرگە تەڭ بولسا، بۇل تەپە-تەڭدىك ساقتالادى. ءوز وتباسىڭىزداعى جاعدايدى باعالاڭىز دا، قاجەت بولسا، كىتاپتاعى كەڭەستەرگە سۇيەنە وتىرىپ، قارىم-قاتىناسىڭىزداعى جاعىمدى جانە جاعىمسىز نارسەلەردىڭ اراقاتىناسىن رەتتەڭىز.
دجون گوتتمان وتباسىڭىزعا قاۋىپ ءتوندىرۋى مۇمكىن قارىم-قاتىناستىڭ جاعىمسىز ءستيلىنىڭ ەكى ءتۇرىن دە سۋرەتتەيدى. ولار اقىرزاماننىڭ ءتورت حابارشىسىمەن، ياعني وتباسىڭىزدا قيىندىقتار بار ەكەنىن كورسەتەتىن بەلگىلەرمەن تىعىز بايلانىستى.
مۇنان سوڭ اۆتور وقىرمانعا وتباسىنداعى جاعىمسىز جاعدايلارمەن كۇرەسۋگە كومەكتەسەتىن جانە جۇبايلاردىڭ قارىم-قاتىناسىن قالىپقا كەلتىرىپ، ولاردىڭ ءوزارا تۇسىنىسۋىنە جول اشاتىن امبەباپ ءتورت ەرەجە تۋرالى باياندايدى.
بۇل ەرەجەلەردى ساقتاساڭىز، جۇبايىڭىزبەن اراڭىزداعى تۇسىنىسپەۋشىلىكتەردىڭ وتباسىڭىزدى ويران ەتۋىنە [52] جول بەرمەيسىز. وسىلايشا، وتباسىڭىزدىڭ وتكەنىنە ماقتانىشپەن قاراي الاسىز. جۇبايىڭىزبەن بىرگە وتباسىنىڭ باقىتى ءۇشىن كۇرەسكەن كۇندەرىڭىزدى ەستەن شىعارماي، بولاشاققا تەك ۇمىتپەن قارايتىن بولاسىز!
[1] قيىن كەزەڭ – frightening time– ستراشنوە ۆرەميا
[2] جۇپ – couple – پارا
[3] قاپالاندىرارلىق – distressing – ۋدرۋچايۋششي
[4] ءالسىز – fragile – حرۋپكي
[5] ەسكەرتەتىن بەلگىلەر – warning signs – پرەدۋپرەجدايۋششيە زناكي
[6] بولجاۋ – foretell – پرەدسكازات
[7] تۇسىنىسپەۋشىلىك – misunderstanding – نەدوپونيمانيە
[8] توسەك قاتىناسىنداعى كەلىسپەۋشىلىكتەر – sexual disagreements – سەكسۋالنىە رازنوگلاسيا
[9] سايكەس كەلۋ – compatibility – سوۆمەستيموست
[10] بەرىك وتباسى – sound marriage – كرەپكي براك
[11] جەڭىل ءارى سابىرلى – ease and calm – لەگكوست ي سپوكويستۆيە
[12] سالقىنقاندى كەلىسىم – passionless arrangement – بەسستراستنايا دوگوۆورەننوست
[13] جانجالداسقاندا ءبارىن قيراتا جازداۋ – fight on a grand scale – سكانداليت س رازماحوم
[14] ناعىز ادالدىق – full honesty – پولنايا چەستنوست
[15] زورلىق – violence – ناسيليە
[16] تىعىرىق (تۇيىق) – deadlock – تۋپيك
[17] جاي عانا – subtly – نەناۆيازچيۆو
[18] سەزىمدى ءسوزسىز ءبىلدىرۋ – quiet acts of tenderness – پروياۆلەنيە نەجنوستي بەز سلوۆ
[19] العىس ءبىلدىرۋ – be appreciative – بۋدتە بلاگودارنى
[20] قولداپ-قۋاتتاۋ – be supportive – وكازىۆات پوددەرجكۋ
[21] ەمپاتيا تانىتۋدا جاساندىلىق بولمايدى – empathy can’t be faked – ەمپاتيۋ نەۆوزموجنو پوددەلات
[22] ويىن مەن قالجىڭ – playful teasing – يگريۆوە پوددرازنيۆانيە
[23] ناشارلاۋ – get worse – ۋحۋدشاتسيا
[24] باقىلاي الماۋ – spin out of control – ۆىحوديت يز-پود كونتروليا
[25] وتباسىن ويران ەتۋ – corrode your marriage – رازرۋشات ۆاش براك
[26] دۇشپاندىق نيەتتەگى وتباسى – hostile-engaged type – ۆراجدەبنو ناستروەننىي تيپ
[27] ايقايلاۋ – yell – كريچات
[28] باسىنۋ – abuse – وسكوربليات
[29] دۇشپاندىق نيەتتەگى سەلقوس جۇپ – hostile-detached – ۆراجدەبنو وتسترانەننىي
[30] قيىندىقتىڭ ءبارىن ىشتە ساقتاۋ – keep all my problems to myself – دەرجات ۆسە سۆوي پروبلەمى ۆ سەبە
[31] ناقتى رەتتىلىك – specific sequence – كونكرەتنايا پوسلەدوۆاتەلنوست
[32] جاڭىلىس جول – wrong track – نەۆەرنىي پۋت
[33] قارىم-قاتىناستىڭ تۇبىنە جەتەتىن ءتاسىل – disastrous ways of interacting – كاتاستروفيچەسكيە سپوسوبى وبششەنيا
[34] تاتۋلىق ورناتۋ – peacemaking – ميروتۆورچەستۆو
[35] ايىپ تاعۋ – blaming – وبۆينيات
[36] ءتىل تيگىزۋ – contempt – وسكوربلەنيە
[37] كۇلكىگە اينالدىرۋ – mockery – ناسمەشكا
[38] كونفليكتتى كۇشەيتۋ – escalate a conflict – ۋسيليۆات كونفليكت
[39] كىناسىز قۇربان – innocent victim – نەۆيننايا جەرتۆا
[40] الاۋىزدىق پەن كەلەڭسىزدىك تسيكلى – cycle of discord and negativity – تسيكل رازنوگلاسي ي نەگاتيۆا
[41] تابيعي مەحانيزمدەر – natural mechanisms – ەستەستۆەننىە مەحانيزمى
[42] سابىرعا كەلۋ ءۇشىن ءۇزىلىس جاساۋ – calming break – پاۋزا، چتوبى ۋسپوكويتسيا
[43] اڭگىمە بارىسىندا ءوزىڭدى قورعاماي سويلەۋ – listening and speaking without being defensive – سلۋشات ي گوۆوريت، نە زاششيششاياس
[44] جاعىمدى ويلاۋ سالتى – positive mindset – پوزيتيۆنوە مىشلەنيە
[45] ءتانتى بولۋ – admire – ۆوسحيششاتسيا
[46] ءوزىڭىزدى جۇبايىڭىزدىڭ ورنىنا قويۋ – putting yourself in your partner’s shoes – پوستاۆيت سەبيا نا مەستو سۆوەگو پارتنەرا
[47] كونفليكتتى باسقارۋ داعدىسى – conflict-management skills – ناۆىكي ۋپراۆلەنيا كونفليكتامي
[48] ناقتى عىلىمي نەگىز – sound scientific foundation – پروچنايا ناۋچنايا وسنوۆا
[49] اۋقىمدى جۇمىس – tremendous job – وگرومنايا رابوتا
[50] مىنەز-قۇلىقتىڭ ورتاق زاڭدىلىقتارى – behavioral patterns – وبششيە مودەلي پوۆەدەنيا
[51] نەگىزگى يدەيا – cornerstone – كراەۋگولنىي كامەن
[52] وتباسىن ويران ەتۋ – marital breakdown – راسپاد سەمي
كىتاپتىڭ اعىلشىن تىلىندەگى اتاۋى:
WHY MARRIAGES SUCCEED OR FAIL
And how you can make yours last
John Gottman
اۆتور تۋرالى دەرەك:
دجون گوتتمان – نەكە مەن وتباسى ماسەلەلەرىن زەرتتەپ جۇرگەن تانىمال ساراپشى، پسيحولوگيا دوكتورى جانە بىرنەشە بەستسەللەردىڭ اۆتورى. بىرنەشە جىل بۇرىن ول وتباسىلىق قارىم-قاتىناستى زەرتتەيتىن الەمدەگى بەدەلدى 10 ماماننىڭ قاتارىنا ەنىپ، ەرلى-زايىپتىلارعا ەڭ قيىن ماسەلەلەردە كومەكتەسە الاتىن ادام اتانعان بولاتىن.
"مازمۇنداما" جوباسىنىڭ اۆتورى جانە رۋحاني جەتەكشىسى -
شىڭعىس مۇقان.
"مازمۇنداما" جوباسى شىعارعان كىتاپتاردى Kaspi gold موبيلدىك قوسىمشاسى ارقىلى ساتىپ الۋعا بولادى:
"مازمۇنداما" كىتاپتارى ەندى Kaspi.kz دۇكەنىندە قولجەتىمدى!
ول ءۇشىن سىلتەمەنى باسىڭىز:
https://kaspi.kz/shop/search/?q=%3AallMerchants%3AMazmyndama&at=2
قازاقستاننىڭ كەز-كەلگەن جەرىنەن تاپسىرىس بەرۋگە بولادى!
كىتاپتاردى ءبولىپ تە تولەي الاسىز!
ەگەردە 5 000 تەڭگەگە تاپسىرىس بەرسەڭىز، كىتاپتى جەتكىزۋ تەگىن!
#Mazmundama #Qazaqsha100Bestseller #وقۋعاتيىس10كىتاپ
