«مەدياتسيا» ءسوزى لاتىن تىلىنەن اۋدارعاندا «دەلدال، ەكى تاراپتى مامىلەگە كەلتىرۋشى ءۇشىنشى تۇلعا» دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. مەدياتسيا ءتاسىلى سوت جۇيەسىندەگى ءادىل تورەلىكتى قامتاماسىز ەتۋدىڭ بىردەن-ءبىر جولى بولماق، ياعني تاراپتى قاناعاتتاندىرۋ نەگىزىندە جۇرگىزىلگەن كەلىسسوز ءراسىمى. مەدياتسيا دەگەن ءسوزدىڭ ماعىناسىن ەكى جاقتى تاتۋلاستىرۋ ءراسىمى دەپ تۇسىندىرۋگە بولادى.
مەدياتسيا ازاماتتىق، ەڭبەككە قاتىستى، وتباسىلىق، تاعى باسقا قۇقىقتىق قاتىناستارعا بايلانىستى، سونداي-اق اۋىرلىعى شاعىن جانە ورتاشا قىلمىستىق ىستەر جونىندە تۋىنداعان داۋلاردا قولدانىلادى. ازاماتتار، سونداي-اق زاڭدى تۇلعالار مەدياتسياعا بەلسەندى تۇردە جۇگىنگەن جاعدايدا سوت جۇيەلەرىنە تۇسەتىن اۋىرتپالىقتى ايتارلىقتاي جەڭىلدەتىپ، سونىڭ ناتيجەسىندە اناعۇرلىم ءىرى ىستەردىڭ شەشىلۋ ساپاسىن ارتتىرۋعا بولادى. ەلىمىزدە «مەدياتسيا تۋرالى» زاڭ 2011 جىلدىڭ 5 تامىزىندا كۇشىنە ەندى. بۇل زاڭ قر مەدياتسيانى ۇيىمداستىرۋ سالاسىنداعى قوعامدىق قاتىناستاردى رەتتەيدى، ونى جۇرگىزۋ قاعيداتتارى مەن ءراسىمىن، سونداي-اق مەدياتوردىڭ مارتەبەسىن ايقىندايدى.
مەدياتورعا جۇگىنۋ كەرەك پە، جوق پا دەگەندى تاراپتار ءوزارا كەلىسىپ شەشەدى. مۇنداي جولمەن ماسەلەنىڭ شەشىلۋى مۇمكىن بولماعان جاعدايدا ولاردىڭ سوتقا جۇگىنۋ قۇقىعى ساقتالادى. مەدياتسيا بارىسىندا تاراپتاردىڭ تەڭ قۇقىلىقتى كوزدەيتىنى ءسوزسىز، سونداي-اق ولارعا تەڭ مىندەتتەر جۇكتەلەدى.سونىمەن قاتار تاراپتار ءوز قالاۋلارى بويىنشا مەدياتسيانى جۇرگىزۋ ورنى مەن مەدياتسيانى جۇرگىزۋ بارىسىندا قاي ءتىلدىڭ قولدانىلاتىنى جايىندا كەلىسە الادى. تاراپتاردىڭ كەلىسىمىمەن مەدياتور مەدياتسيانىڭ جۇرگىزىلۋ كۇنى مەن ۋاقىتىن بەلگىلەيدى.مەدياتسيانىڭ ماقساتى-داۋدى شەشۋدىڭ مەدياتسيانىڭ ەكى تاراپىنان دا قاناعاتتاندىراتىن نۇسقاسىنا قول جەتكىزۋ; تاراپتاردىڭ داۋلاۋشىلىق دەڭگەيىن تومەندەتۋ. وسى ماقسات-مىندەتىن قولعا الساق، ءبىراز ماسەلەنى وڭتايلى شەشۋگە زور مۇمكىندىك بولار ەدى.
مەدياتسيانىڭ ماقساتى – داۋدى شەشۋدىڭ مەدياتسيانىڭ ەكى تاراپىن دا قاناعاتتاندىراتىن نۇسقاسىنا قول جەتكىزۋ، داۋلاسۋشىلىق دەڭگەيىن تومەندەتۋ، تاراپتاردىڭ سوت وتىرىستارىنا قاتىسۋىنان ۋاقىتتارىن جويۋعا جول بەرمەۋ بولىپ قالىپتاسقان. «مەدياتسيا تۋرالى» زاڭ بىتىمگەرلىك راسىمدەر ينستيتۋتىن ۇيىمداستىرۋ جانە ونىڭ قىزمەتىنىڭ ءتارتىبىن بەلگىلەيتىن بىرقاتار باپتاردان تۇرادى، بىتىمگەرلىك راسىمدەر ينستيتۋتى قىزمەتىنىڭ قۇقىقتىق نەگىزدەرىن بەلگىلەيدى جانە مەدياتوردىڭ قاتىسۋىمەن داۋلاردى شەشۋ جونىندەگى قاتىناستاردى رەتتەيدى.مەدياتور – تاراپتاردىڭ داۋلارىن رەتتەۋ ماقساتىندا ولاردىڭ اراسىندا بىتىستىرۋشىلىك راسىمدەردى جۇزەگە اسىراتىن دەربەس تۇلعا. قولدانىستاعى زاڭنىڭ 4-بابى نەگىزىندە بىتىمگەرلىك راسىمدەردى جۇرگىزەتىن مەدياتور تاراپتاردىڭ تەڭ قۇقىقتىلىعى مەن ادىلەتتىلىگىن ساقتاۋى ءتيىس.سوندا مەدياتسيا ەرىكتىلىك، مەدياتسيا تاۋەلسىزدىگى مەن بەيتاراپتىلىعى، مەدياتسيا راسىمىنە ارالاسۋعا جول بەرمەۋشىلىك، قۇپيالىق قاعيدالارىمەن جۇرگىزىلەدى. مەدياتسيانى جۇرگىزۋ كەزىندە تاراپتارى قول جەتكىزگەن داۋدى رەتتەۋ تۋرالى كەلىسىم جازباشا نىساندا جاسالادى جانە وعان تاراپتار قول قويادى. مەدياتسيا تاراپتارى مەدياتوردى، مەدياتسيا ءراسىمىن، ونداعى ءوز ۇستانىمىن، ونى تالاپ ەتۋ تاسىلدەرى مەن قۇرالدارىن تاڭداۋ، اقپارات الۋ كەزىندە، داۋ-شاردى رەتتەۋ تۋرالى كەلىسىم-شارتتارىنىڭ قولايلىلىعىن باعالاۋدا تەڭ قۇقىقتاردى پايدالانادى جانە وزدەرىنە تەڭ مىندەتتەر جۇكتەيدى، مەدياتسيالىق راسىمدەرگە ارالاسۋشىلىققا جول بەرىلمەيدى.مەدياتسيا ينستيتۋتى قازاق قوعامىنا جات ەمەس. ۇلتىمىزدىڭ تاريحىندا بيلەر ينستيتۋتى بولعان. ازاماتتار اراسىندا تۋىنداعان داۋ-دامايلاردى بيلەر، شەشەندەر نەمەسە بەدەلى بار جەرگىلىكتى اقساقالدار ءادىل شەشىپ وتىرعان. بيلەردىڭ نەگىزگى شەشەتىن ماسەلەسى كەلگەن شىعىندى قالپىنا كەلتىرىلىپ داۋلاسۋشىلاردى بىتىمگە جەتكىزۋ بولىپ تابىلادى.
ماڭعىستاۋ وبلىسى، تۇپقاراعان اۋداندىق سوتىنىڭ توراعاسى م.ا.
ەدىگە بەگەنوۆ
