وتكەن اپتا ءوز جۇمىستارىممەن قاربالاس بولىپ، سۇيىكتى تاقىرىپتارىمنىڭ ءبىرى – اۆتوكولىك، ۋتيلسبور تاقىرىپتارىندا بىردەڭە جازۋعا قول تيمەدى. ونىڭ ۇستىنە وتكەن اپتادا «QAZAQSTAN» تەلەارناسىنىڭ «اشىق الاڭ» توك-شوۋىندا تىكەلەي ەفيردە وسى سالاعا جاۋاپتى مەكەمەلەر وكىلدەرىنىڭ ءبىرازىن ساۋالدىڭ استىنا العىم كەلگەن. باعدارلامادان شاقىرۋ بولعان سوڭ، بۇكىل جۇمىسىمدى ىسىرىپ تاستاپ، ارنايى ۇشىپ باردىم دا. الايدا، جاۋاپتى مەكەمەلەر (يندۋستريا جانە يننوۆاتسيا مينيسترلىگى، ەكولوگيا مينيسترلىگى جانە «وپەراتور روپ» جشس) وكىلدەرى باعدارلاماعا كەلۋدەن باس تارتقاندىقتان، باعدارلاما بولماي قالدى. ءسويتىپ، بوسقا بارىپ قايتتىق.
جارايدى، اڭگىمە مەنىڭ بۇل تاقىرىپتى كوپشىلىك الدىندا كوتەرۋ ءۇشىن دوستارىم ايتپاقشى، بۇكىل جۇمىسىمدى تاستاپ، شىعىندانىپ، ءارى-بەرى ساندالىپ جۇرگەن «اقىماقتىعىمدا» ەمەس. ەلگە، جۇرتقا پايداسى تيەتىن ماسەلەگە كەلگەندە ايانىپ قالماسىمىز انىق. مەن ودان دا سىزدەرگە ەشقانداي شىعىنسىز، تاۋەكەلسىز (ريسكسىز), كەمىندە 500 پايىز مارجاسى بار «بيزنەس» نەمەسە قازىر موداداعى «ءوندىرىس» تۋرالى ايتىپ بەرەيىن...
ءبىزدىڭ ەلىمىزدەگى ول «بيزنەس» - «اۆتوكولىك ءوندىرىسى» دەپ اتالادى. ءيا، دۇرىس وقىپ وتىرسىز، «ءوندىرىس». بىراق، بۇل – ءسىز ويلاپ، كوز الدىڭىزعا ەلەستەتىپ وتىرعان كونۆەيەرىنەن مينۋت سايىن زاماناۋي كولىكتەر توپىرلاپ شىعىپ جاتقان ۇلكەن الىپ زاۋىتتار ەمەس، وزگەشە «ءوندىرىس». ول ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
1. ەڭ اۋەلى، «مەن قازاقستاندى تەڭدەسسىز اۆتوگيگانت مەملەكەتكە اينالدىرامىن! الپاۋىت زاۋىتتار سالاتىنىم سونداي، گەرمانيا مەن جاپونيالىق زاۋىتتار قولعا سۋ قۇيۋعا جارامايتىن بولادى، ال كارىستەر ءتىپتى ەسىكتەن سىعالاي الماي قالادى. ول كولىكتەردىڭ جارتى بولىگىن قۇرايتىن قوسالقى بولشەتەردىڭ ءبارىن وزىمىزدە جاسايمىز، قىرۋار جۇمىس ورنىن اشىپ، ەلدىڭ ءبارىن جۇمىسپەن قامتىپ قارىق قىلامىن!» دەپ جار سالاسىڭ. سوسىن، سول وتىرىگىڭە ءوزىڭ سەنگەنىڭمەن قويماي، سول ەلدىڭ تۇتاس وكىمەتىن سەندىرىپ جىبەرەسىڭ. وكىمەت سەنگەن سوڭ، ونىڭ استاۋىنان جەم جەپ وتىرعان بۇكىل باق ءسۇيىنشى سۇراپ، الاۋلاتىپ-جالاۋلاتىپ اكەتەدى.
2. الگى «سەنىڭ قولىڭا سۋ قۇيۋعا جاراماي جۇرگەن» شەتەلدىك كومپانيالاردىڭ ءبىر-ەكەۋىنىڭ قۇلاعىنان «سەنىڭ ءونىمىڭدى ورتا ازيادا، ەۋرازيالىق وداقتا وكىرتىپ ساتام، پايدانىڭ استىندا قالاسىڭ!» دەپ قۇلاعىنان وڭدىرماي تەبەسىڭ. ءسويتىپ، ونىڭ ونىمدەرىن جەڭىلدىكپەن الۋعا كەلىسەسىڭ.
3. ەڭ باستى «الدانۋشى وبەكتىنى» سەندىرگەن سوڭ، ونى قالايدا سەنىڭ شەتەلدىك كومپانيادان 95 پايىز بۇتىندەي اكەلگەن تاۋارىڭدى سالىقتان، كەدەندىك راسىمدەۋدەن، ققس (ندس) تولەۋدەن بوساتۋعا كوندىرەسىڭ. ءتىپتى، «ىرىم ءۇشىن» تولەگەن ۋتيليزاتسيالىق الىمىڭدى سەنىڭ «وندىرىسىڭە» قايتارىمسىز سۋبسيديا رەتىندە قايتارىپ بەرۋگە كەلىستىرەسىڭ.
4. «تەڭدەسسىز زاۋىت» سالۋعا قالاعان جەرىڭنەن تابيعي گرانت (ناتۋرنىە گرانتى) تۇرىندە قالاعان كولەمدە، تەگىن جەر تەلىمىن الاسىڭ.
5. Cوسىن، «بولشەك كۇيىندە» كەلەتىن اۆتوكولىكتەردىڭ ءاربىر ماركاسىنىڭ، ءاربىر مودەلىنىڭ سىزبانۇسقاسىن ورتاشا 150 ميلليون تەڭگەدەن ساتىپ الۋعا الگى «سالپاڭقۇلاقتان» قايتارىمسىز اقشا الاسىڭ (سەبەبى، سەن الەمدىك 22 ماركانىڭ 167 مودەلىن قۇراستىرىپ جاتسىڭ عوي، ءبارىن ەستە ساقتاۋ مۇمكىن ەمەس، تۇسىنەمىز).
6. ودان كەيىن، الگى تەگىن العان اتشاپتىرىم جەرگە ءبىر ستو كولەمىندەگى شاعىن انگار تۇرعىزاسىڭ دا، شەتەلدەن بۇتىندەي كەلگەن كولىكتەردىڭ ءتورت دوڭگەلەگىن سالىپ، MADE IN KAZAKHSTAN دەگەن ناكلەيكا جاپسىرىپ، ۇرا بەرەسىڭ.
7. سوسىن، الگى شەتەلدىك كومپانيالاردىڭ ءبىر ماركاسىنىڭ ءبىر مودەلىنىڭ 30-40 داناسىن «قۇراستىراسىڭ» دا، «جىگىتتەر، چە-تو بولماي جاتىر، رەنجىمەڭدەرش» دەيسىڭ دا، ول مودەلدىڭ «ءوندىرىسىن» توقتاتىپ، كەزەكتى «لوح» شەتەلدىڭ كومپانيانى كوندىرۋگە كىرىسەسىڭ (سەبەبى، ول جاڭا وبەم، جاڭا سۋبسيديالار عوي).
8. ايتپاقشى، اراسىندا كوز ءۇشىن كەيبىر ماركالاردىڭ ءومىرىن قولدان ۇزارتۋعا تۋرا كەلەدى. ونداي جاعدايدا، الگى «سەنگىش وكىمەتتى» تاعى دا جاعالايسىڭ. ءسويتىپ، ونى ءوندىرىستى دامىتۋ قورىنان ودق (فوند رازۆيتيا پرومىشلەننوستي) سەنىڭ «ونىمدەرىڭە» عانا جەڭىلدەتىلگەن مەملەكەتتىك باعدارلاما ارقىلى 4% - دىق جەڭىلدىكپەن نەسيە بەرۋگە كوندىرەسىڭ.
9. ولمەستىڭ كۇنىن كورىپ، وزدىگىنەن شەت ەلدەن كولىك اكەلىپ، بالا-شاعاسىن باققىسى كەلىپ جاتقان جارلى-جاقىباي مەن مايدا-شۇيدە كاسىپكەرلەردىڭ جولىن كەسۋ ءۇشىن، ءتۇرلى الىم-سالىق پەن شەكتەۋدىڭ 77 اتاسىن ويلاپ تاۋىپ، الگى «وتاندىق ءونىمدى» قولداۋدىڭ «فاناتىنا» ۇسىنىپ، سونىڭ كومەگىمەن ەلدە سەنىڭ ونىمدەرىڭە دەفيتسيت تۋدىراسىڭ. سونىڭ ارقاسىندا، قاعاز جۇزىندە «وتاندىق»، ءىس جۇزىندە شەتەلدىك ءونىمىڭدى قالاعانىڭشا قىمباتقا ساتىپ، توبەگە شىرت-شىرت تۇكىرىپ جاتاسىڭ.
10. ءتىپتى بۇل پايدا ازداۋ بولىپ جاتسا، جاڭادان ياحتا، موناكو مەن شۆەيتساريادان، لوندون مەن مانحەتتەننەن ۆيللا مەن اپارتامەنت ءتىپتى ءبىر مۇحيتتان ارال ساتىپ العىڭ كەلىپ جاتسا، نوۋ پروبلەم. الگى «سەنگىش كرىشاڭا» تاعى باراسىڭ. سويتەسىڭ دە، ونى الگى ودق ارقىلى سەنىڭ كەرەمەت «وندىرىستىك» بيزنەسىڭە 0,1% - بەن ميللياردتاعان تەڭگە سۋ تەگىن نەسيە بەرۋگە كوندىرەسىڭ. ءسويتىپ، تاعى ءبىرلى-جارىم انگار مەن ستو سالاسىڭ دا، قىتاي ما، افريكا ما، ءبىر جاقتان تاعى ءبىر ەكى «لوح» شەتەلدىك كومپانيا تارتىپ، تەڭدەسسىز كولىك «شىعارا» باستايسىڭ. وعان ودا جازۋ ءۇشىن ءبىرشاما بلوگەرسىماق پەن سايتتارعا سۇيەك لاقتىرا سالاسىڭ، ۆۋاليا! الگى «وتە جوعارى» پايىزبەن العان نەسيەڭدى قايتارعىڭ كەلمەي بارا جاتسا، «سەنگىش، كوڭىلشەك كرىشاڭا» ايتساڭ بولدى، قايتارماي-اق قويساڭ دا بولادى. سەبەبى، سەن «وتاندىق اۆتو ءوندىرىپ جاتسىڭ» عوي!
مىنەكەي، دوستار، مەن سىزدەرگە ەشقانداي شىعىنسىز قالاي بيزنەس جاساۋعا بولاتىنىن كورسەتتىم. ساركازم ستيلىندە جازىلعانىمەن، ءبىزدىڭ «وتاندىق اۆتووندىرۋشىلەر» وسىنداي جەڭىلدىكتەرگە يە بولىپ، بىزگە «وزىمىزدە قۇراستىرىلعان» كولىكتەردى وزگەلەرگە قاراعاندا قىمباتقا ساتىپ وتىر. وسى جەردە زاڭدى سۇراق تۋىندايدى. بىزگە وسىنداي «اۆتو ءوندىرىس» كەرەك پە؟
