احمەت بايتۇرسىنۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى انار مۇراتقىزى فازىلجان 4 تىلدە (قازاقشا، ورىسشا، اعىلشىنشا جانە تۇرىكشە) وتەتىن «الاتاۋ ستۋدياسىندا» حالىقارالىق ونلاين كەزدەسۋىنىڭ قوناعى بولدى (تاقىرىبى: ءتىل جانە قوعام).
سۇحباتتىڭ مودەراتورى، «الاتاۋ» ءداستۇرلى ونەر تەاترى ادەبيەت ءبولىمىنىڭ باسشىسى، PhD دوكتورى قۋانىش جۇمابەكۇلى انار فازىلجانعا تومەندەگىدەي سۇراقتار قويدى:
1) جاقىندا «ءبىر جىل» دەپ اتالاتىن جازباڭىز فەيسبۋك الەۋمەتتىك جەلىسىندە جاريالاندى.
1 جىل بۇرىن احمەت بايتۇرسىنۇلى اتىنداعى ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى رەتىندە جۇمىسقا كىرىسكەنىڭىزدە، وعان مەن دە كۋامىن، ينستيتۋت باعدارلامالىق-نىسانالى قارجىلاندىرۋ بويىنشا 3 جىلدىق عىلىمي-زەرتتەۋ جوباسىن اياقتاعالى وتىردى.
جوبا بويىنشا لاتىن ءالىپبيى نەگىزىندەگى كوممۋنيكاتسياعا نورماتيۆتىك بازا بولاتىن (1. لاتىن گرافيكاسى نەگىزىندەگى جاڭا قازاق ءتىلىنىڭ ۇلكەن ورفوەپيالىق سوزدىگى; 2. توپونيمدىك سوزدىك; 3. قازاق تىلىندەگى وزگە ءتىلدى ونوماستيكالىق اتاۋلاردىڭ انىقتامالىعى; 4. جاڭا ۇلتتىق الىپبيدە كىرمە تەرميندەردى ترانسليتەراتسيالاۋ جانە ترانسكريپتسيالاۋ قاعيدالارىنىڭ انىقتامالىعى جانە ت.ب. تۇراتىن) 19 ءتۇرلى لينگۆيستيكالىق ءونىمنىڭ قولجازباسى ازىرلەنۋى ءتيىس ەدى.
ۇجىم بولىپ جۇمىلا اتقارعان جۇمىستاردىڭ ناتيجەسىندە قازىرگى ۋاقىتتا بۇل ونىمدەر جاڭا ءالىپبيدىڭ بەكتىلىگەنىن كۇتىپ تۇر جانە قولجازبالارى ءازىر.
ينستيتۋتتا اتقارىلعان، سونداي-اق الداعى ۋاقىتتا قولعا الىناتىن جۇمىستاردى ايتا كەلە، جازبا سوڭىندا:
«ەڭ باستى جەتىستىك – ەملە ەرەجەسى، انىقتاعىشى، تۇجىرىمداماسى سوزدىگىمەن، ياعني عىلىمي بازاسىمەن قوسا جاسالىپ، عىلىمي نەگىزدەلگەن جەتىلدىرىلگەن ءالىپبي جوباسى ۇكىمەت جانىنداعى ۇلتتىق كوميسسيادا ماقۇلداندى. ساياسي شەشىم دەڭگەيىنە جەتكىزىلدى»، – دەدىڭىز.
قاراپ وتىرساق، ءتىلىمىز بويىنشا تاعدىرشەشتى ساياسي ترانسفورماتسيا كەزەڭىندە ءتىل ءبىلىمى ينستيتۋتىنىڭ باسشىسى بولىپ وتىرسىز.
ينستيتۋت باسشىسى رەتىندە، عالىم رەتىندە ءسىزدىڭ كوزقاراسىڭىز ماڭىزدى.
انار اپاي،
ەلىمىزدە قازاق ءالىپبيىنىڭ لاتىن گرافيكاسىنا كوشۋى بويىنشا كونسەنسۋس قالىپتاستى دەۋگە نەگىز بار.
ال شەشۋشى كەزەڭدەگى، ياعني جاڭا ءالىپبيدى قولدانانا باستاعانداعى ەندىگى سەرپىلىس قانداي دەڭگەيدە بولادى دەپ ويلايسىز؟
2) 1 جىل ىشىندە زاماناۋي فورماتتاعى بىرنەشە لينگۆيستيكالىق الاڭ ىسكە قوسىلعانىن اتاپ ايتقان ءجون:
1) احمەدي ىسقاقوۆ، ەربول جانپەيىسوۆ، قۇلمات ومىراليەۆ، شورا سارىباەۆ، نىعمەت ساۋرانباەۆ، ومىرزاق ايتباەۆ، جامال مانكەەۆا سياقتى ءوز مەكتەبىن قالىپتاستىرعان ءتىلتانۋشى عالىمدارعا ارنالعان دوڭگەلەك ۇستەلدەر وتكىزىلدى.
2) احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ عىلىمي مۇراسىن زەرتتەۋگە، جاڭا تىلتانىمدىق ىزدەنىستەردى اپروباتسيالاۋعا ارنالعان «احمەت وقۋلارى» الاڭى ىسكە قوسىلدى.
3) الەۋمەتتىك لينگۆيستيكالىق زەرتتەۋلەرگە ەمپيريكالىق بازا جيناۋعا ارنالعان «ءتىل جانە قوعام» الاڭى قولعا الىنىپ جاتىر.
وسى الاڭدار ينستيتۋت ۇجىمىنىڭ بىرلىگى مەن قاجىرلى ەڭبەكتەرىنىڭ ارقاسىندا جۇمىس ىستەپ تۇر.
«جاقسى ءسوز – جارىم ىرىس، جاقسى نيەت – ءبۇتىن ىرىس» دەيدى عوي. ەلىم دەگەن كاسىپكەرلەردىڭ قۇلاعىنا التىن سىرعا.
اتالعان ءۇش باعىتتىڭ ماڭىزدىلىعىنا جانە وسىلاردى ودان ءارى دامىتۋ ءۇشىن تاعى دا نە ىستەۋگە بولادى، سولارعا توقتالا كەتسەڭىز.
3) ءوزىڭىز بىلەسىز، ەلىمىزدە «ءتىل تۋرالى» زاڭ بار. سونداي-اق 2019 جىلعى 31 جەلتوقساندا ۇكىمەتتىڭ قاۋلىسىمەن بەكىتىلگەن «ءتىل ساياساتىن ىسكە اسىرۋدىڭ 2020 − 2025 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسى» قانات قاقتى. اتاۋلارىنا قاراساق، ەكەۋىندە دە «مەملەكەتتىك ءتىل» دەپ ناقتى كورسەتىلمەگەن.
«مەملەكەتتىك ءتىل تۋرالى» زاڭ قابىلداۋ كەرەك ەكەنى ايتىلىپ كەلەدى. وسى تۇرعىدا پىكىرىڭىزبەن بولىسسەڭىز.
4) اكتەردىڭ باستى ماقساتى – داۋىستىڭ دۇرىس اۋەزىن قالىپتاستىرۋ، وبرازدى ءتىل تەحنيكاسى ارقىلى سومداۋ، سونداي-اق ساۋاتتى سويلەۋ.
اكتەرلىك شەبەرلىك ىلىمىنە سۇيەنسەك، ءسوز – اكتەردىڭ ساحنادا قولدانار ەڭ باستى قارۋى.
اكتەر ءۇشىن سوزدەردى دۇرىس ايتۋ نورماسىن، تىلدەگى سوزدەردىڭ جازىلۋى مەن ايتىلۋىنداعى ايىرماشىلىقتاردى ءبىلۋ اسا ماڭىزدى.
ساحنا تىلىنە قاتىستى ويىڭىزدى بىلدىرسەڭىز.
5) ءسىز ءۇشىن ۇلتشىل ادام كىم؟ وسىمەن قورىتىندىلاساق.
تولىق سۇحباتتى تومەندەگى سىلتەمەدەن كورە الاسىزدار!
