قاراعاندى وبلىسىنىڭ شەت اۋدانىنداعى 28 ەلدى مەكەننىڭ تۇرعىندارى ىزعارلى قىستا جارىقسىز جانە جىلۋسىز قالدى. 2986 تۇرعىن ءۇي، 44 الەۋمەتتىك نىسان قارا تۇنەككە باتتى.
بۇل تەك ستاتيستيكا ەمەس، ارتىندا ارقايسىسىنىڭ ءوز قايعىسى مەن ءۇمىتى بار ادامدار تۇر. تاستاي قاراڭعىدا اۋرۋحانالار قالاي جۇمىس ىستەمەك؟ مەكتەپتىڭ جاعدايى نە بولماق؟ حالىق قاشانعى جارىقسىز، جىلۋسىز تاس داۋىرىندە ءومىر سۇرەدى؟
سوڭعى كۇندەرى اقپارات كەڭىستىگىندە جاريالانىپ جاتقان ماتەريالدارعا زەر سالساق، بۇل جاعدايعا جاۋاپتى ەكى تاراپتىڭ سۇقباتى كەلتىرىلگەن: شەت اۋدانىنىڭ اكىمى جانە «شەتەنەرگو» كومپانياسى. ادەتتەگىدەي، بىرىنە ءبىرى سىلتەيدى. ماسەلەنىڭ انىق-قانىعىن ءبىلۋ ءۇشىن سوناۋ 90-شى جىلداردىڭ سوڭىندا بولعان وقيعانى مايشاممەن قارادىق.
27 ەلدى مەكەننىڭ ەلەكتر جەلىسى، پودستانسالارى مەن ترانسفورماتورلارى جەكە كاسىپكەردىڭ يەلىگىنە 1997 جىلى بەرىلگەن ەكەن. الايدا 30 جىلعا جۋىق ۋاقىت ىشىندە «شەت ەنەرگو» جشس تاراپىنان ەلەكتر جەلىلەرىن جاڭارتۋعا ينۆەستيتسيا قۇيىلماعان. بۇل تۇراقتى تۇردە ەلەكتر قۋاتىنىڭ ۇزىلۋىنە، ءجيى ىستەن شىعۋىنا اكەپ سوقتى.
الىسقا بارماي-اق، سوڭعى 4 جىلدى الىپ قاراساق، اپاتتى جاعداي جيىلەپ كەتكەن. ستاتيستيكالىق مالىمەتكە سۇيەنسەك، شەت اۋدانى 2022 جىلى – 81 رەت، 2023 جىلى – 93 رەت، ال 2024 جىلى – 324 رەت ەلەكتر قۋاتىنان اپاتتىق جاعدايدا اجىراتىلعان. بيىلعى جىلدىڭ بار-جوعى 2 ايىندا جارىق 81 رەت وشىرىلگەنى انىقتالدى. سوڭعىسى توتەنشە جاعداي جاريالاۋمەن تىندى.
18 اقپاندا - 1 ساعات، 19 اقپاندا - 2 ساعات جارىقسىز قالعان تۇرعىندار 20 اقپاندا ساعات 11:00-دەن باستاپ مۇلدەم جارىقسىز قالدى. باستى سەبەپ – «شەت ەنەرگو»-نىڭ كەرتارتپالىققا سالىنىپ، "جەزقازعان تاراتۋشى ەلەكتر تورابى كومپانياسى" اق توق تاسىمالداۋعا قويىپ وتىرعان تالاپتارىن ورىنداماي، ەكى جاقتى كەلىسىمشارتقا قول قويماي وتىرعانىندا.
شەكتەۋلەر قويىلعانعا دەيىن "جەزقازعان تاراتۋشى ەلەكتر تورابى كومپانياسى" «شەتەنەرگو» كومپانياسىنا 2024 جىلدىڭ جەلتوقسانىنان باستاپ توق تاسىمالداۋعا جانە جەلىدەگى شىعىندى وتەۋ جونىندە شارت جاساسۋ جونىندە بىرنەشە مارتە رەسمي حات جولداعان. ال «شەت ەنەرگو» كومپانياسى 2 اي بويى شارتقا وتىرۋ تالاپتارىن نازارعا الماي، شەكتەۋ قويىلعانعا دەيىن جاعدايدى ۋشىقتىردى. وسىعان بايلانىستى اۋدان اكىمدىگى جەرگىلىكتى دەڭگەيدە توتەنشە جاعداي جاريالاۋعا ءماجبۇر بولدى. بۇل شارا ەلەكتر ەنەرگياسىن قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن قابىلداندى.
«شەتەنەرگو»-نىڭ سالاقتىعى مەن نەمقۇرايلىلىعى كەسىرىنەن بۇگىن 12500 ادام زارداپ شەگۋدە. شاماسى كەلگەندەر گەنەراتورعا شىعىندانۋىنا تۋرا كەلدى. اۋدان تۇرعىندارى كومپانيا جۇمىسىنا نارازىلىق ءبىلدىرىپ، تالاي جىلدار بويى شاعىم دا جازدى. الايدا، جاعداي وزگەرگەن جوق. “شەتەنەرگو” باسشىلارى حالىقتىڭ جانايقايىن ەستىمەدى مە، الدە ەستىگىسى كەلمەدى مە؟
بۇل ماسەلە بويىنشا 2025 جىلدىڭ 20 اقپاندا اۋدان اكىمدىگىندە تۇرعىنداردىڭ جانە كاسىپورىن باسشىلىعىنىڭ قاتىسۋىمەن بولعان كەزدەسۋدە "جەزقازعان تاراتۋشى ەلەكتر تورابى كومپانياسىمەن" ارادا شارتتىڭ جاسالماعاندىعى جانە قۇجاتتاردىڭ تالاپقا سايكەس تاپسىرىلماعانى انىقتالىپ، تۇرعىندارعا ءتۇسىندىرىلدى.
ماسەلەنىڭ كۇرمەۋىن شەشۋ ءۇشىن 23 اقپاننان باستاپ تاۋەلسىز اۋديتورلار بۇرما، اقوي، باتىق جانە كراسنايا پوليانا ەلدى مەكەندەرىندە «شەت ەنەرگو» كومپانياسىنا تيەسىلى ەلەكتر جەلىلەرى مەن پودستانسالاردى تەكسەرۋگە كىرىستى. ماقسات – تەحنيكالىق اقاۋدى تاۋىپ، ءتيىستى جوندەۋ جۇمىستارىنىڭ كولەمىن انىقتاۋ.
ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىك، 2024 جىلدىڭ جەلتوقسان ايىندا پرەمەر-مينيستر ولجاس بەكتەنوۆتىڭ باسشىلىعىمەن وتكەن ەكونوميكانى دەمونوپوليزاتسيالاۋ جونىندەگى كوميسسيا وتىرىسىندا ءوڭىر تۇرعىندارىنىڭ ءومىرى مەن دەنساۋلىعىن ساقتاۋ ماقساتىندا «شەت ەنەرگو» كومپانياسىنىڭ مۇلكىن مەملەكەت پايداسىنا رەكۆيزيتسيالاۋ ءۇشىن سوتقا جۇگىنۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى.
وركەنيەتتەن تىسقارى، شەت-تە قالعان جۇرتتىڭ «ۇنىنە قۇلاق اساتىن ۇكىمەت» بۇل ماسەلەنى قانشالىقتى تەز شەشەدى ەكەن؟
