مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن ءبىر توپ جۋرناليستەر جامبىل وبلىسىنا جول تارتقان ەدىك. ماقساتىمىز – وسى وڭىردەگى تاريحي ەسكەرتكىشتەردىڭ جاي-كۇيىن ءوز كوزىمىزبەن كورۋ. ساپار بارىسىندا «قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعى» مونۋمەنتى، قاراحان كەسەنەسى مەن «اقىرتاس» كەشەنىندە بولدىق.
العاشقى اتالعان نىسانداردى ارالاعاننان سوڭ، جامبىل وبلىسى اۋماعىنداعى «ەجەلگى تاراز ەسكەرتكىشتەرى» قورىق-مۋزەيىنىڭ قاراماعىنداعى «اقىرتاس» ساراي كەشەنىندە ءتۋريزمدى دامىتۋ ماسەلەلەرى بويىنشا باق وكىلدەرىنە ارنالعان جيىنعا كەلدىك.
وعان قر مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى ا.مۇحامەديۇلى، جامبىل وبلىسىنىڭ اكىمى ا.مىرزاحمەتوۆ جانە «قازاقستان تەمىر جولى» ۇك»اق ورىنباسارى و.قۇلاقوۆتار قاتىسىپ، رەسپۋبليكالىق جانە جەرگىلىكتى جەرلەردەگى تاريحي، مادەني ەسكەرتكىشتەردى عىلىمي زەرتتەۋ، تۋريزم سالاسىن دامىتۋ بويىنشا جاسالىپ جاتقان ىستەردىڭ بارىسى تۋرالى اقپارات بەردى.
- ەلباسى «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلامالىق ماقالاسىندا «ءبىز حالىقتىڭ ساناسىنا جالپىۇلتتىق قاسيەتتى ورىندار ۇعىمىن ءسىڭىرۋىمىز كەرەك. قازاقستاننىڭ قاسيەتتى جەرلەرىنىڭ مادەني-گەوگرافيالىق بەلدەۋى ءبىزدى كەز كەلگەن رۋحاني جۇتاڭدىقتان ساقتاپ قالاتىن سيمۆولدىق قالقانىمىز، ۇلتتىق ماقتانىشىمىزدىڭ قاينار بۇلاعى جانە بىرەگەيلىك نەگىزدەرىنىڭ باستى ەلەمەنتتەرىنىڭ ءبىرى» دەگەن بولاتىن.
وسىعان وراي، مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى 2017 جىلدان باستاپ «قازاقستاننىڭ كيەلى جەرلەرىنىڭ گەوگرافياسى» جوباسى اياسىندا اۋقىمدى شارالاردى جۇزەگە اسىرىپ كەلەدى.
سولاردىڭ ىشىندە ەڭ ىرىلەرىنە توقتالا كەتسەم. مينيسترلىك بيىلدان باستاپاسا قۇندى مادەنيەت ەسكەرتكىشتەردى ساقتاپ قالۋ جانە وڭىرلەردەگىكيەلى جەرلەرگە كەلەتىن تۋريستەردىڭ سانىن ارتىرۋ ماقساتىندا رەسپۋبليكالىق «بوزوق»، «بوتاي» جانە «سارايشىق» تاريحي-مادەني مۋزەي-قورىقتارىن قۇرۋدى باستادى.
سونداي-اق، بيىل كيەلى ورىندار كوپ شوعىرلانعان رەسپۋبليكالىق «ۇلىتاۋ»، «وتىرار»، «تاڭبالى» تاريحي-مادەني مۋزەي-قورىقتارىنىڭ اۋماعىنا ساپار ورتالىقتار سالىنا باستايدى. الداعى جىلدارى وزگە مۋزەي-قورىقتارىنىڭ اۋماعىنا وسىلار ءتارىزدى ساپار ورتالىقتار سالۋ جوسپارىمىزدا بار.
سونىمەن قاتار، مينيسترلىك قازاقستاننىڭ كيەلى جەرلەرىنە تۇراقتى تۇردە جىل سايىن رەستاۆراتسيالاۋ جانە كونسەرۆاتسيالاۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ كەلەدى. مىسالى، وتكەن جىلى كونە تاراز، كونە تۇركىستان، وتىرار، ساۋران، سارايشىق، اقتوبە (بالاساعۇن) قالاشىقتارىنا، اقىرتاس كەشەنىنە، ق.ا.ياسساۋي، ارىستانباب، قاراحان، ايشا ءبيبى، بابادجا حاتۋن، شوقاي داتقا كەسەنەلەرىنە وسىنداي جۇمىستار جاسالدى.
دەگەنمەن، ەلىمىزدە تاريحي-مادەني مۇرا سالاسىندا ايتارلىقتار جۇمىستاردىڭ جاسالىپ جاتقانىنا قاراماستان، ءبىز قازاقستاندا مادەني ءتۋريزمدى دامىتۋدى جاڭا ساپاعا كوتەرۋدىڭ الەۋەتى ودان دا وراسان ەكەنىن ۇمىتپاۋىمىز كەرەك.
سونىڭ ىشىندە جامبىل وبلىسى ءوڭىرىنىڭ تاريحي-مادەني مۇرالارىن قورعاۋ، ءتۋريزمىن دامىتۋ ماقساتىندا وڭىردەگى نىسانداردى ءتيىمدى پايدالانۋىمىز كەرەك. اسىرەسە، وسى وبلىستاعى يۋنەسكو-نىڭ تىزىمىنە ەنگەن «اقىرتاس»، «اقتوبە-بالاساعۇن»، «قۇلان»، «ورنەك»، «قوستوبە» ەسكەرتكىشتەرىنە دە ۇلكەن ماڭىز بەرگەن ءجون. تەك وسى وڭىردەگى ەمەس، قازاقستان، قالا بەردى ورتالىق ازيا ەلدەرىندە كەزدەسپەيتىن، بىرەگەي بولىپ تابىلاتىن اقىرتاس ەسكەرتكىشىنىڭ تۋرسيتەر ءۇشىن وزىندىك تارتىمدىلىعى بار. وتكەن جىلى «ەجەلگى تاراز ەسكەرتكىشتەرى» مۋزەي-قورىعىنا قاراستى «كونە تاراز» ارحەولوگيالىق پاركىنە، ايشا ءبيبى، قاراحان كەسەنەلەرىنە جانە «اقىرتاس» كەشەنىنە كەلۋشىلەردىڭ سانى 215 مىڭعا جەتكەن. سونىڭ ىشىندە تەك اقىرتاسقا كەلۋشىلەردىڭ سانى 25-30 مىڭنان اسپاعان.
سوندىقتان، وتاندىق جانە شەتەلدىك تۋريستەردى وسى نىسانعا كوپتەپ تارتۋ ءبىزدىڭ، ياعني مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ، جامبىل وبلىسى اكىمدىگىنىڭ، تۋريستىك قاۋىمداستىقتىڭ جانە وزگە دە مۇددەلى تاراپتاردىڭ ورتاق ماقساتى - دەپ اتاپ ءوتتى ا.مۇحامەديۇلى.
ا.مىرزاحمەتوۆ «ءبىزدىڭ بۇگىنگى كەزدەسۋىمىزدىڭ تۇپكى ماقساتى – «اقىرتاس» كەشەنىنىڭ قازىرگى جاعدايىنا زەردەلەۋ جۇمىستارىن جاساپ، قالپىنا كەلتىرۋ ماسەلەلەرىنىڭ شەشىمىن تاۋىپ، كوپتەپ كەلەتىن قازاقستاندىق جانە شەتەلدىك تۋريستەردى بىردەن-ءبىر قىزىقتىرا الاتىن قاسيەتتى ورىنعا اينالدىرۋ. ءوتىپ جاتقان كەڭەسىمىزدىڭ وسى «اقىرتاس» ساراي كەشەنى ورنالاسقان جەردە ءوتۋىنىڭ ءمانى مەن ماقساتى وسىندا.
«اقىرتاس» كەشەنى كۇردەلى قۇپياعا تولى نىسان رەتىندە ەگيپەت كەرەمەتتەرى، افينى اكروپولدارى، ريم كوليزەيى، پەرۋدەگى مايا سارايلارى جانە انتيكالىق اڭىزدارمەن دەڭگەيلەس جاتقان الىپ قۇرىلىس دەڭگەيىندە باعالانۋدا.
ۇلى جىبەك جولى بويىندا ورنالاسقان «اقىرتاس» كەشەنى 2014 جىلى 25 ماۋسىمدا كاتار مەملەكەتىنىڭ دوحا قالاسىندا وتكەن يۋنەسكو-نىڭ 38 سەسسياسى بارىسىندا بۇكىلالەمدىك مادەني مۇرالار تىزىمىنە ەنگىزىلدى.
ءتۋريزمنىڭ زاماناۋي يندۋسترياسى بۇگىنگى كۇنى قىزمەتتەردىڭ حالىقارالىق نارىعىندا جوعارى تابىستى جانە سەرپىندى دامىپ كەلە جاتقان سەگمەنتتەرىنىڭ ءبىرى. وسى كەشەنىمىزدىڭ ەكونوميكانىڭ ءوسۋى مەن جاڭعىرتۋ قارقىنىن تەزدەتۋدىڭ كۇشتى نەگىزى بولۋعا قابىلەتتى ەكەندىگىن ءتۇسىنۋ ماڭىزدى.
وسىنداي باي مادەني مۇرالارىمىز، ەجەلگى تاراز قالاسىن مەكەندەگەن تۇركى حالىقتارىنىڭ اڭىزدارى، تاريحي ەسكەرتكىشتەر مەن ارحەولوگيالىق قازبالار ۇلى جىبەك جولى بويىنداعى جامبىل وبلىسى بولىگىنىڭ ءماد يۋنەسكو-نىڭ بۇكىلالەمدىك مۇرالار ءتىزىمى مەن قازاقستاننىڭ جالپىۇلتتىق ماڭىزى بار كيەلى جەرلەردىڭ تىزىمىنە ەنگەن «اقىرتاس» كەشەنىن تۋريستىك ورتالىققا اينالدىرۋ جۇمىستارىن جاساپ جاتقانىن ايتتى. ول تەك «اقىرتاس» كەشەنى عانا ەمەس، جامبىل وبلىسىنداعى قاراحان، ايشا ءبيبى كەسەنەلەرى مەن "قازاق ەلى" مونۋمەنتتەرىنىڭ دە تۋريستەر ءۇشىن ماڭىزدى ورتالىققا اينالاتىنىن جەتكىزدى» - دەدى.
ءباسپاسوز كونفەرەنتسياسىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى، جامبىل وبلىسىنىڭ اكىمدىگى جانە «قازاقستان تەمىر جولى» ۇك» اق اراسىندا ۇشجاقتى مەموراندۋمعا قول قويىلدى. مەموراندۋم جامبىل وبلىسىنداعى «تاراز قالاشىعى»، «اقىرتاس»، «مەركى»، «قۇلان»، «اقتوبە-بالاساعۇن» ءتارىزدى تاريحي-مادەني مۇرا نىساندارىن كەشەندى زەرتتەۋدى، «ەجەلگى تاراز» مۋزەيى جۇمىسىن جانداندىرۋدى، «ەجەلگى تاراز ەسكەرتكىشتەرى» مۋزەيى-قورىعى بازاسىندا تۋريستىك كلاستەر قۇرۋدى كوزدەيدى.
«اقىرتاس» كەشەنى تاراز قالاسىنان شىعىسقا قاراي 40 شاقىرىمداي جەردە ورنالاسقان. يۋنەسكو-نىڭ بۇكىلالەمدىك مۇرالار تىزىمىنە 2014 جىلى ەنگىزىلگەن. بۇل كەشەننىڭ «اقىرتاس» دەپ اتالۋى اقىر ءتارىزدى تاس بلوگىنا بايلانىستى ايتىلعان.
«قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعى» مونۋمەنتى قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعا وراي تۇرعىزىلعان. 30 مەترلىك مونۋمەنتتىڭ الدىندا كەرەي مەن جانىبەك حانداردىڭ ەسكەرتكىشتەرى ورنالاسقان.
ساپار بارىسىندا ەلىمىزدىڭ تۋريزم سالاسىن دامىتۋعا كۇش سالىپ جاتقانىن اڭعاردىق. وعان ا.مۇحامەديۇلىنىڭ ءوزى باس بولىپ ىسكە كىرىسكەنى قۋانتتى. مينيستر پرەسس-كونفەرەنتسيادا جۋرناليستەر ۇسىنعان ۇسىنىس-پىكىرلەردىڭ ەسكەرىلەتىنىن ايتتى.
جاسۇلان ناۋرىزاليەۆ،
الماتى – تاراز – «اقىرتاس» كەشەنى – الماتى،
«ادىرنا» پورتالى
