Mädeniet jäne sport ministrlıgınıŋ ūiymdastyruymen bır top jurnalister Jambyl oblysyna jol tartqan edık. Maqsatymyz – osy öŋırdegı tarihi eskertkışterdıŋ jai-küiın öz közımızben köru. Sapar barysynda «Qazaq handyǧynyŋ 550 jyldyǧy» monumentı, Qarahan kesenesı men «Aqyrtas» keşenınde boldyq.
Alǧaşqy atalǧan nysandardy aralaǧannan soŋ, Jambyl oblysy aumaǧyndaǧy «Ejelgı Taraz eskertkışterı» qoryq-muzeiınıŋ qaramaǧyndaǧy «Aqyrtas» sarai keşenınde turizmdı damytu mäselelerı boiynşa BAQ ökılderıne arnalǧan jiynǧa keldık.
Oǧan QR Mädeniet jäne sport ministrı A.Mūhamediūly, Jambyl oblysynyŋ äkımı A.Myrzahmetov jäne «Qazaqstan temır joly» ŪK»AQ orynbasary O.Qūlaqovtar qatysyp, respublikalyq jäne jergılıktı jerlerdegı tarihi, mädeni eskertkışterdı ǧylymi zertteu, turizm salasyn damytu boiynşa jasalyp jatqan ısterdıŋ barysy turaly aqparat berdı.
- Elbasy «Bolaşaqqa baǧdar: ruhani jaŋǧyru» baǧdarlamalyq maqalasynda «Bız halyqtyŋ sanasyna jalpyūlttyq qasiettı oryndar ūǧymyn sıŋıruımız kerek. Qazaqstannyŋ qasiettı jerlerınıŋ mädeni-geografiialyq beldeuı bızdı kez kelgen ruhani jūtaŋdyqtan saqtap qalatyn simvoldyq qalqanymyz, ūlttyq maqtanyşymyzdyŋ qainar būlaǧy jäne bıregeilık negızderınıŋ basty elementterınıŋ bırı» degen bolatyn.
Osyǧan orai, Mädeniet jäne sport ministrlıgı 2017 jyldan bastap «Qazaqstannyŋ kielı jerlerınıŋ geografiiasy» jobasy aiasynda auqymdy şaralardy jüzege asyryp keledı.
Solardyŋ ışınde eŋ ırılerıne toqtala ketsem. Ministrlık biyldan bastapasa qūndy mädeniet eskertkışterdı saqtap qalu jäne öŋırlerdegıkielı jerlerge keletın turisterdıŋ sanyn artyru maqsatynda respublikalyq «Bozoq», «Botai» jäne «Saraişyq» tarihi-mädeni muzei-qoryqtaryn qūrudy bastady.
Sondai-aq, biyl kielı oryndar köp şoǧyrlanǧan respublikalyq «Ūlytau», «Otyrar», «Taŋbaly» tarihi-mädeni muzei-qoryqtarynyŋ aumaǧyna Sapar ortalyqtar salyna bastaidy. Aldaǧy jyldary özge muzei-qoryqtarynyŋ aumaǧyna osylar tärızdı sapar ortalyqtar salu josparymyzda bar.
Sonymen qatar, Ministrlık Qazaqstannyŋ kielı jerlerıne tūraqty tūrde jyl saiyn restavrasiialau jäne konservasiialau jūmystaryn jürgızıp keledı. Mysaly, ötken jyly Köne Taraz, Köne Türkıstan, Otyrar, Sauran, Saraişyq, Aqtöbe (Balasaǧūn) qalaşyqtaryna, Aqyrtas keşenıne, Q.A.Iаssaui, Arystanbab, Qarahan, Aişa bibı, Babadja hatun, Şoqai datqa kesenelerıne osyndai jūmystar jasaldy.
Degenmen, elımızde tarihi-mädeni mūra salasynda aitarlyqtar jūmystardyŋ jasalyp jatqanyna qaramastan, bız Qazaqstanda mädeni turizmdı damytudy jaŋa sapaǧa köterudıŋ äleuetı odan da orasan ekenın ūmytpauymyz kerek.
Sonyŋ ışınde Jambyl oblysy öŋırınıŋ tarihi-mädeni mūralaryn qorǧau, turizmın damytu maqsatynda öŋırdegı nysandardy tiımdı paidalanuymyz kerek. Äsırese, osy oblystaǧy IýNESKO-nyŋ tızımıne engen «Aqyrtas», «Aqtöbe-Balasaǧūn», «Qūlan», «Örnek», «Qostöbe» eskertkışterıne de ülken maŋyz bergen jön. Tek osy öŋırdegı emes, Qazaqstan, qala berdı Ortalyq Aziia elderınde kezdespeitın, bıregei bolyp tabylatyn Aqyrtas eskertkışınıŋ tursiter üşın özındık tartymdylyǧy bar. Ötken jyly «Ejelgı Taraz eskertkışterı» muzei-qoryǧyna qarasty «Köne Taraz» arheologiialyq parkıne, Aişa bibı, Qarahan kesenelerıne jäne «Aqyrtas» keşenıne keluşılerdıŋ sany 215 myŋǧa jetken. Sonyŋ ışınde tek Aqyrtasqa keluşılerdıŋ sany 25-30 myŋnan aspaǧan.
Sondyqtan, otandyq jäne şeteldık turisterdı osy nysanǧa köptep tartu bızdıŋ, iaǧni Mädeniet jäne sport ministrlıgınıŋ, Jambyl oblysy äkımdıgınıŋ, turistık qauymdastyqtyŋ jäne özge de müddelı taraptardyŋ ortaq maqsaty - dep atap öttı A.Mūhamediūly.
A.Myrzahmetov «Bızdıŋ bügıngı kezdesuımızdıŋ tüpkı maqsaty – «Aqyrtas» keşenınıŋ qazırgı jaǧdaiyna zerdeleu jūmystaryn jasap, qalpyna keltıru mäselelerınıŋ şeşımın tauyp, köptep keletın qazaqstandyq jäne şeteldık turisterdı bırden-bır qyzyqtyra alatyn qasiettı orynǧa ainaldyru. Ötıp jatqan keŋesımızdıŋ osy «Aqyrtas» sarai keşenı ornalasqan jerde ötuınıŋ mänı men maqsaty osynda.
«Aqyrtas» keşenı kürdelı qūpiiaǧa toly nysan retınde Egipet keremetterı, Afiny Akropoldary, Rim kolizeiı, Perudegı Maiia sarailary jäne Antikalyq aŋyzdarmen deŋgeiles jatqan alyp qūrylys deŋgeiınde baǧalanuda.
Ūly Jıbek joly boiynda ornalasqan «Aqyrtas» keşenı 2014 jyly 25 mausymda Katar memleketınıŋ Doha qalasynda ötken IýNESKO-nyŋ 38 sessiiasy barysynda Bükılälemdık Mädeni Mūralar tızımıne engızıldı.
Turizmnıŋ zamanaui industriiasy bügıngı künı qyzmetterdıŋ halyqaralyq naryǧynda joǧary tabysty jäne serpındı damyp kele jatqan segmentterınıŋ bırı. Osy keşenımızdıŋ ekonomikanyŋ ösuı men jaŋǧyrtu qarqynyn tezdetudıŋ küştı negızı boluǧa qabılettı ekendıgın tüsınu maŋyzdy.
Osyndai bai mädeni mūralarymyz, ejelgı Taraz qalasyn mekendegen türkı halyqtarynyŋ aŋyzdary, tarihi eskertkışter men arheologiialyq qazbalar Ūly Jıbek joly boiyndaǧy Jambyl oblysy bölıgınıŋ mäd IýNESKO-nyŋ Bükılälemdık mūralar tızımı men Qazaqstannyŋ jalpyūlttyq maŋyzy bar kielı jerlerdıŋ tızımıne engen «Aqyrtas» keşenın turistık ortalyqqa ainaldyru jūmystaryn jasap jatqanyn aitty. Ol tek «Aqyrtas» keşenı ǧana emes, Jambyl oblysyndaǧy Qarahan, Aişa bibı kesenelerı men "Qazaq elı" monumentterınıŋ de turister üşın maŋyzdy ortalyqqa ainalatynyn jetkızdı» - dedı.
Baspasöz konferensiiasynyŋ qorytyndysy boiynşa Mädeniet jäne sport ministrlıgı, Jambyl oblysynyŋ äkımdıgı jäne «Qazaqstan temır joly» ŪK» AQ arasynda üşjaqty memorandumǧa qol qoiyldy. Memorandum Jambyl oblysyndaǧy «Taraz qalaşyǧy», «Aqyrtas», «Merkı», «Qūlan», «Aqtöbe-Balasaǧūn» tärızdı tarihi-mädeni mūra nysandaryn keşendı zertteudı, «Ejelgı Taraz» muzeiı jūmysyn jandandyrudy, «Ejelgı Taraz eskertkışterı» muzeiı-qoryǧy bazasynda turistık klaster qūrudy közdeidı.
«Aqyrtas» keşenı Taraz qalasynan şyǧysqa qarai 40 şaqyrymdai jerde ornalasqan. IýNESKO-nyŋ Bükılälemdık mūralar tızımıne 2014 jyly engızılgen. Būl keşennıŋ «Aqyrtas» dep ataluy Aqyr tärızdı tas blogyna bailanysty aitylǧan.
«Qazaq handyǧynyŋ 550 jyldyǧy» monumentı Qazaq handyǧynyŋ 550 jyldyǧa orai tūrǧyzylǧan. 30 metrlık monumenttıŋ aldynda Kerei men Jänıbek handardyŋ eskertkışterı ornalasqan.
Sapar barysynda elımızdıŋ turizm salasyn damytuǧa küş salyp jatqanyn aŋǧardyq. Oǧan A.Mūhamediūlynyŋ özı bas bolyp ıske kırıskenı quantty. Ministr press-konferensiiada jurnalister ūsynǧan ūsynys-pıkırlerdıŋ eskerıletının aitty.
A.Myrzahmetov «Bızdıŋ bügıngı kezdesuımızdıŋ tüpkı maqsaty – «Aqyrtas» keşenınıŋ qazırgı jaǧdaiyna zerdeleu jūmystaryn jasap, qalpyna keltıru mäselelerınıŋ şeşımın tauyp, köptep keletın qazaqstandyq jäne şeteldık turisterdı bırden-bır qyzyqtyra alatyn qasiettı orynǧa ainaldyru. Ötıp jatqan keŋesımızdıŋ osy «Aqyrtas» sarai keşenı ornalasqan jerde ötuınıŋ mänı men maqsaty osynda.
«Aqyrtas» keşenı kürdelı qūpiiaǧa toly nysan retınde Egipet keremetterı, Afiny Akropoldary, Rim kolizeiı, Perudegı Maiia sarailary jäne Antikalyq aŋyzdarmen deŋgeiles jatqan alyp qūrylys deŋgeiınde baǧalanuda.
Ūly Jıbek joly boiynda ornalasqan «Aqyrtas» keşenı 2014 jyly 25 mausymda Katar memleketınıŋ Doha qalasynda ötken IýNESKO-nyŋ 38 sessiiasy barysynda Bükılälemdık Mädeni Mūralar tızımıne engızıldı.
Turizmnıŋ zamanaui industriiasy bügıngı künı qyzmetterdıŋ halyqaralyq naryǧynda joǧary tabysty jäne serpındı damyp kele jatqan segmentterınıŋ bırı. Osy keşenımızdıŋ ekonomikanyŋ ösuı men jaŋǧyrtu qarqynyn tezdetudıŋ küştı negızı boluǧa qabılettı ekendıgın tüsınu maŋyzdy.
Osyndai bai mädeni mūralarymyz, ejelgı Taraz qalasyn mekendegen türkı halyqtarynyŋ aŋyzdary, tarihi eskertkışter men arheologiialyq qazbalar Ūly Jıbek joly boiyndaǧy Jambyl oblysy bölıgınıŋ mäd IýNESKO-nyŋ Bükılälemdık mūralar tızımı men Qazaqstannyŋ jalpyūlttyq maŋyzy bar kielı jerlerdıŋ tızımıne engen «Aqyrtas» keşenın turistık ortalyqqa ainaldyru jūmystaryn jasap jatqanyn aitty. Ol tek «Aqyrtas» keşenı ǧana emes, Jambyl oblysyndaǧy Qarahan, Aişa bibı kesenelerı men "Qazaq elı" monumentterınıŋ de turister üşın maŋyzdy ortalyqqa ainalatynyn jetkızdı» - dedı.
Baspasöz konferensiiasynyŋ qorytyndysy boiynşa Mädeniet jäne sport ministrlıgı, Jambyl oblysynyŋ äkımdıgı jäne «Qazaqstan temır joly» ŪK» AQ arasynda üşjaqty memorandumǧa qol qoiyldy. Memorandum Jambyl oblysyndaǧy «Taraz qalaşyǧy», «Aqyrtas», «Merkı», «Qūlan», «Aqtöbe-Balasaǧūn» tärızdı tarihi-mädeni mūra nysandaryn keşendı zertteudı, «Ejelgı Taraz» muzeiı jūmysyn jandandyrudy, «Ejelgı Taraz eskertkışterı» muzeiı-qoryǧy bazasynda turistık klaster qūrudy közdeidı.
«Aqyrtas» keşenı Taraz qalasynan şyǧysqa qarai 40 şaqyrymdai jerde ornalasqan. IýNESKO-nyŋ Bükılälemdık mūralar tızımıne 2014 jyly engızılgen. Būl keşennıŋ «Aqyrtas» dep ataluy Aqyr tärızdı tas blogyna bailanysty aitylǧan.
«Qazaq handyǧynyŋ 550 jyldyǧy» monumentı Qazaq handyǧynyŋ 550 jyldyǧa orai tūrǧyzylǧan. 30 metrlık monumenttıŋ aldynda Kerei men Jänıbek handardyŋ eskertkışterı ornalasqan.
Sapar barysynda elımızdıŋ turizm salasyn damytuǧa küş salyp jatqanyn aŋǧardyq. Oǧan A.Mūhamediūlynyŋ özı bas bolyp ıske kırıskenı quantty. Ministr press-konferensiiada jurnalister ūsynǧan ūsynys-pıkırlerdıŋ eskerıletının aitty.
Jasūlan NAURYZALİEV,
Almaty – Taraz – «Aqyrtas» keşenı – Almaty,
«Adyrna» portaly
