سىڭسۋ – و چەم پەلي كازاحسكيە دەۆۋشكي ۆ سۆوەي پروششالنوي پەسنە

4291
Adyrna.kz Telegram

سىڭسۋ – ودنا يز پوچتي زابىتىح كازاحسكيح نارودنىح تراديتسي. ۆ پروشلوم ۆسە دەۆۋشكي، ۆىحوديا زامۋج، پەلي پەسنيۋ. ونا نازىۆالاس «سىڭسۋ» — تيحوە پەنيە (دوسلوۆنىي پەرەۆود — ۆسحليپىۆانيە) ي زانيمالا دوستوينوە مەستو سرەدي وبريادوۆىح پەسەن. ني ودنا كازاشكا نە يمەلا پراۆا نارۋشيت ەتۋ تراديتسيۋ. كرومە تەح، كوگو ۋكرالي (الىپ قاشۋ), كتو ۋبەجال س ليۋبيمىم ۆوپرەكي ۆولە روديتەلەي يلي توي ستورونى، كوتورايا زاسۆاتالا نەۆەستۋ رانەە ي ۋپلاتيلا كالىم.

يزۆەستنو، چتو كازاحسكيە دەۆوچكي س دەتستۆا سلىشالي فرازۋ «قىز جات جۇرتتىق» (دەۆوچكا پرينادلەجيت چۋجيم). ونا بىلا پريدۋمانا ي پوۆتوريالاس، چتوبى پسيحولوگيچەسكي پودگوتوۆيت يح ك بۋدۋششەي جيزني. پودراستايا، وني پونيمالي، چتو رانو يلي پوزدنو ۋيدۋت ۆ درۋگۋيۋ سەميۋ ي راسپروششايۋتسيا س رودنىم دوموم. ۆ زنامەنيتوي پەسنە «بالقاديشا» ەست سلوۆا، كوتورىە گوۆوريات و چۋۆستۆاح، ۆوزنيكايۋششيح پري پروششاني رودنىح س دەۆۋشكوي.

بۇلاڭداپ اساۋ تايداي جۇرگەن باسىڭ،

بولارسىڭ قانداي جارعا، دۇنيە-اي، جار قاديشا!

جيلا سۆوبودنا تى، كاك ۆەسەلىي جەرەبەنوك،

چەي جە بۋدەش سۋجەنوي تى، كاديشا!

پريزىۆ ك سميرەنيۋ

تراديتسيا سىڭسۋ پوياۆيلاس نەسپروستا، ونا پودچەركيۆاەت، كاك سيلنو پريۆيازانى روديتەلي ك دەتيام، ا دەتي ك روديتەليام. نۋجنو وتمەتيت مۋدروست كازاحسكوگو نارودا، پوروديۆشۋيۋ تراديتسيۋ، يمەيۋششۋيۋ پولوجيتەلنىي پسيحوتەراپەۆتيچەسكي ەففەكت. ۆ وسنوۆە سىڭسۋ لەجيت ەموتسيونالنىي رازرياد ي پريزىۆ ك سميرەنيۋ.

دەۆۋشكۋ ۋۆوزيلي ۆ دوم مۋجا نە سرازۋ. پەرەد تەم كاك پوكينۋت پوروگ رودنوگو دوما، ونا ۆمەستە سو سۆويم جەنيحوم ۆحوديلا ۆ يۋرتۋ ي وتەتس داۆال مولودىم باتا – بلاگوسلوۆەنيە.

پەرەد وتەزدوم وتەتس سپراشيۆال دوچ، چەگو ونا حوچەت. ۆ وتۆەت دەۆۋشكا موگلا پوپروسيت چتو ۋگودنو (ناپريمەر، سكاكۋنا، دوروگوە ۋكراشەنيە، زولوتىە ۋكراشەنيا يلي چتو-تو يز مەبەلي). ەي ني ۆ چەم نە وتكازىۆالي.

كوگدا دەۆۋشكا پروششاەتسيا، كتو-نيبۋد، وبىچنو، كاك پيشەت ۋچەنىي حالەل ارگىنباەۆ, پوجيلايا جەنششينا بەرەت كۋسوك وتۆارەننوگو مياسا، باۋرساكي، سول يلي درۋگۋيۋ پيششۋ، زارانەە وبەرنۋتۋيۋ ۆ لوسكۋتوك تكاني، ي وبۆوديت 2-3 رازا ناد گولوۆوي دەۆۋشكي، چتوبى قۇت (سچاستە) نە پوكينۋلو دوم ۆمەستە س نەي.

سىڭسۋ نە ەست قوشتاسۋ

يسسلەدوۆاتەل كازاحسكيح تراديتسي، ۋچەنىي شايزادا توحتاباەۆا، پيشەت: «زا 2-3 دنيا دو پەرەەزدا ۆ دوم جەنيحا نەۆەستا پروششالاس سو سۆويمي رودستۆەننيكامي ۆ سووتۆەتستۆي س وبريادوم «قىزتانىسۋ» (زناكومستۆو س دەۆۋشكوي).

ۋپوترەبلەنيە ەتوي لەكسەمى وبياسنياەتسيا بويازنيۋ سلوۆا «قوشتاسۋ» (پروششانيە), چتو موگلو پوۆلەچ فيزيچەسكوە يسچەزنوۆەنيە نەۆەستى. كرومە توگو، ەە يسپولزوۆانيە موجنو وبياسنيت ي تەم، چتو نەۆەستا، فاكتيچەسكايا پەرەشەدشايا ۆ درۋگوي رود، «زناكوميتسيا» تەپەر سو سۆويمي نوۆىمي رودستۆەننيكامي.

دەۆۋشكا س پودرۋگامي وبحوديلا ۆسەح رودنىح، پروششالاس ي پەلا وبريادوۆۋيۋ پەسنيۋ سىڭسۋ، ۆ كوتوروي پوۆەستۆوۆالوس و ليۋبيمىح روديتەلياح، سچاستليۆىح دەۆيچيح گوداح، پروۆەدەننىح ۆ وتچەم دومە، ا تاكجە و پەچالي وت راسستاۆانيا س رودنىمي ي بليزكيمي.

يسپولنيايا پروششالنۋيۋ پەسنيۋ، دەۆۋشكا گوركو رىدالا داجە ۆ توم سلۋچاە، كوگدا جەنيح ەي نراۆيلسيا.

ەسلي ونا نە پروليۆالا سلەزى، گوۆوريلي، چتو ونا س ۋدوۆولستۆيەم راسستاەتسيا سو سۆويمي رودنىمي

ۆ ەتوت مومەنت رودستۆەننيكي نەۆەستى داريلي ەي كوۆرى، حالاتى ي ۋكراشەنيا».

تراديتسيا ۆ يستوري

يستوريك ا. ي. لەۆشين سۆيدەتەلستۆۋەت: «ۆ نەكوتورىح چاستياح مەنشوي ي سرەدنەي ورد نەۆەستۋ ۆ دەن سۆادبى نوسيات پو اۋلۋ نا كوۆرە پروششاتسيا. ۆ بولشوي وردە ونا ساما حوديت پروششاەتسيا سو ۆسەمي».

تاكوي ەتيكەتنىي شتريح، كوگدا دەۆۋشكۋ نوسيلي نا كوۆرە يلي بەلوي كوشمە، سيمۆوليچەسكي ۆوزۆوديل ەە نا ۆىسوكي ۋروۆەن: تاك پروۆوديلاس يناۋگۋراتسيا حانا. وچەۆيدنو، تاكوە دەيستۆيە يمەلو ماگيچەسكۋيۋ تسەل – ستيمۋليروۆات بوگاتۋيۋ جيزن ۆ دومە مۋجا.

دەۆۋشكا سنيمالا س گولوۆى زناك ۆولنوستي تاقيا — تيۋبەتەيكۋ ي نادەۆالا گولوۆنوي ۋبور نەۆەستى — ساۋكەلە

پونياتنو، چتو پري يسپولنەني سىڭسۋ ي نەۆەستە، ي ۆسەم رودستۆەننيكام پريحوديتسيا پەرەجيت سلوجنىە چۋۆستۆا، دەۆۋشكا بەز سلەز نە موجەت راسپروششاتسيا س رودنىمي.

كازاحي يسستاري گوۆوريلي «ولەڭ ءسوزدىڭ پاتشاسى» («ستيح — ەتو تسار سلوۆا»). ۆ ستەپي كاجدىي ۋمەل سوچينيات ستيحي. پوەتومۋ وت دەۆۋشكي وجيداليس ستيحوتۆورەنيا سوبستۆەننوگو سوچينەنيا.

گوردىە كازاحسكيە دەۆۋشكي سامي سوچينيالي پروششالنۋيۋ پەسنيۋ ي پريدۋمىۆالي مەلوديۋ

ا كتو نە موگ سوچينيت، وبراششاليس زا پوموششيۋ ك اكىنام ي زاۋچيۆالي تەكست نايزۋست. پوۆتورەنيە ۋجە سپەتوگو تەكستا نە پريۆەتستۆوۆالوس. تومۋ بىلي سۆوي پريچينى. سىڭسۋ – ەتو نە پروستو پەسنوپەنيە، ەتو سۆوەگو رودا پوسلانيە، پودىتوجيۆانيە جيزني، وستاۆشەيسيا پوزادي. دەۆۋشكا بلاگوداريلا روديتەلەي ي روديچەي، پەلا و سۆويح مەچتاح ي نادەجداح نا بۋدۋششەە. كرومە توگو، پەسنەي ۆىسكازىۆالي ي وبيدى، ناپريمەر، زا تو چتو ۆىدايۋت نەروۆنيۋ زا بوگاتىي كالىم.

تەكستى نارودنىح پەسەن

ۆ نارودە سوحرانيلوس نەمالو تەكستوۆ پەسەن سىڭسۋ.

اتاسى جاقسى قۇل بولماس،

اناسى جاقسى كۇڭ بولماس.

وڭ جاقتان كەتىپ بارامىن،

قىز ەركەلەپ ۇل بولماس.

اۋەدەن ۇشقان بۇلدىرىق،

قۇبىلادان بولعان ىزعىرىق.

جاتقا كەتىپ بارامىن،

جاراتقان سوڭ قىز قىلىپ.

ۋ حوروشەگو وتتسا سىن نە بۋدەت رابوم،

ەسلي مات حوروشا، تو دوچەري سلۋجانكوي نە بىت.

ۋحوجۋ يز رودنوگو دوما يا،

دوچ سىنوم نە بۋدەت نيكوگدا.

ۆ نەبە پتيتسا لەتيت، كاك يا،

نو سو ستورونى ۆەتەر حولودنىي ۆەەت.

چۋجومۋ يا بەدنايا وتدانا،

پوچەمۋ سچاستە دەۆۋشكي تاك بىسترو ستارەەت؟

ەسلي دەۆۋشكۋ وتداۆالي زامۋج مۋجچينە، كوتورىي بىل نامنوگو ستارشە، ۆو ۆرەميا سىڭسۋ ونا پەسنەي ۆىسكازىۆالا وبيدى.

قايران اۋىلىم قالادى-اۋ،

قاراسام كوزىم تالادى-اۋ،

الپەشتەگەن ەل-جۇرتىم،

جىلاي دا جىلاي قالادى-اۋ.

بۇلعاقتاپ جۇرگەن زامانىم،

بىلمەي دە قالدىم وتەرىن.

مالعا مەنى ساتقانداي

مەن جۇرتى ما جاۋ ما ەدىم.

اۋل ليۋبيمىي ماشەت رۋكوي ۆدالي،

گلازا سموترەت ۋستايۋت، ۆسە وستاەتسيا ۆ پىلي.

ليۋبيۆشايا مەنيا رودنيا

ۆ سلەزاح وستالاس ناۆسەگدا.

گدە ۆرەميا سچاستليۆوە، كاك لەتو جەرەبەنكا،

نەۆەدومو، چتو سچاستە پوكينەت رەبەنكا.

رازۆە ج يا بىلا ۆراگوم ۆام، رودنيا،

چتو زا كالىم ۆى وتدالي چۋجومۋ مەنيا؟

(سمىسلوۆوي پەرەۆود ستيحوۆ اۆتورا ستاتي)

ۆوزروديت سىڭسۋ

ۆ رومانە پيساتەليا سابيتا مۋكانوۆا «پرومەلكنۋۆشي مەتەور» وپيسان تاكوي سلۋچاي. بوگاچۋ پو يمەني ەسەنەي پريگليانۋلاس دوچ مەنەە زاجيتوچنوگو كازاحا ي ون رەشيل ۆزيات كراساۆيتسۋ ۋلپان ۆ توكال (ملادشەي جەنوي). وتەتس دەۆۋشكي نە سوگلاسيلسيا.

توگدا ۋمنايا ۋلپان، چتوبى نە دوپۋستيت رازورەنيا وتتسا، ساموستوياتەلنو پرينيالا رەشەنيە ۆىيتي زامۋج زا ەسەنەيا. نا پروششانيە ۋلپان پوەت سىڭسۋ، ۆ كوتوروي وبەششاەت، چتو وتومستيت ەسەنەيۋ زا ەگو جەستوكوست. سابيت مۋكانوۆ پيشەت، چتو سۆوە وبەششانيە ونا ۆىپولنيلا.

ۆ ناستوياششي مومەنت سىڭسۋ — ودنا يز پوچتي زابىتىح تراديتسي، كوتورۋيۋ نەوبحوديمو ۆوزروديت، تاك كاك سەگودنياشنيايا مولودەج ۆ بولشينستۆە سۆوەم سۆيازىۆاەت سۆوي سۋدبى پو ليۋبۆي.

سەگودنياشنيە سۆادەبنىە توي زاكانچيۆايۋتسيا كاك ي پرەجدە پروۆودامي نەۆەستى. پەرەد نەيۋ ستەليات شيروكۋيۋ دليننۋيۋ بەلۋيۋ تكان، وليتسەتۆوريايۋششۋيۋ بۋدۋششۋيۋ سۆەتلۋيۋ سچاستليۆۋيۋ جيزن ۆ نوۆوم دومە. ۋحوديا پو بەلوي دوروجكە، ۆدول كوتوروي لەجات تسۆەتى، كازاحسكيە دەۆۋشكي پلاچۋت. ۆ ەتوت وچەن ترەپەتنىي مومەنت پلاچۋت ي پروۆوجايۋششيە ەە رودستۆەننيكي.

ۆسە ەتو وتگولوسكي تراديتسي، يمەيۋششەي پرەكراسنوە پوەتيچەسكوە ي دۋحوۆنوە سودەرجانيە. بىلو بى زامەچاتەلنو، ەسلي بى سەگودنياشنيە دەۆۋشكي، ۋحوديا ۆ دوم سۆوەگو ۆوزليۋبلەننوگو، پەلي سىڭسۋ — پروششالنۋيۋ پەسنيۋ، ي بلاگوداريلي روديتەلەي ي رودستۆەننيكوۆ زا ۆسە، چتو وني سدەلالي، چتوبى ونا ستالا سچاستليۆوي.

تەم سامىم نەۆەستا ۆوزۆىسيلا بى سۆويۋ سەميۋ، سۆوي رود، سۆويۋ فاميليۋ ي ۆنەسلا لەپتۋ ۆ دۋحوۆنوە ۆوزروجدەنيە پرەكراسنىح كازاحسكيح نارودنىح تراديتسي.


بەردالى وسپان،

365info.kz

پىكىرلەر