قاسىرەت
تولقۇجاتى "قازاقپىن" دەپ تۇرعانمەن،
ءتول تىلىندە ء"اۋ" دەي الماس قۇلدار كوپ.
ءتۇر-تۇلعاسى "قازاقپىن" دەپ تۇرعانمەن،
ءوز تىلىنە جانى قارسى سۇمدار كوپ.
ەل الدىندا ەل-جەرىمدەپ تۇرعانمەن،
شىندىعىندا ەلىن ساتقان سۇمدار كوپ.
كوركەم تىلىمەن ء"بىر اللا" دەپ جۇرگەنمەن،
الاشىمدى اداستىرعان ءدىندار كوپ.
كوك تۋىم مەن ءتول تەڭگەمدى قور قىلىپ،
ءوز قازاعىن وزگەلەرگە سور قىلىپ،
داستۇرىڭمەن ءسات ساناڭدى جوق قىلىپ،
ەل ىشىندە ويناق سالعان جىندار كوپ.
توياتتانىپ كەلىمسەكتەر كەكىرىپ،
باسقا شاۋىپ، توسكە ورلەپ سەكىرىپ.
ءۇي ىشىنەن ءۇي تىككىسى كەلتىن،
ۇلىستار بار ەركىنسىگەن ەسىرىك.
قايران ەلىم سان ءسۇرىنىپ، جىعىلىپ،
ايتەۋ ولمەي كەلە جاتىر ۇزدىگىپ.
اتا جاۋىڭ ىرگەڭدەگى بىلەسىڭ،
كەڭ دالاما كوزىن تىككەن جۇلقىنىپ.
ويلان قازاك!
ويان قازاق!
ەسىنەمەي، ەستى جىي!
كوڭىل ايتام الاتاۋ...
ۋا! الاتاۋ، الاتاۋ،
كەۋدەڭە جاسىڭ توگىلىپ،
ەتەگىڭ قانعا بوگىلىپ.
ەڭسەڭ دە ءتۇسىپ ەزىلىپ،
قاسىرەتىنە قازاقتىڭ،
وتىرسىڭ با ەگىلىپ؟!
ۋا! الاتاۋ، الاتاۋ،
"ون التىنشى جەلتوقسان"
"قاندى قاساپ قاڭتاردا",
بارىس جىلى بولىپتى.
بولعانىن بارىس قايتەيىن،
جازىقسىز قازاق قان بەردى،
سۇراۋسىز قازاق جان بەردى.
ايلاسىن كىمدەر اسىردى؟
سۇمدىعىن كىمدەر جاسىردى؟
بىلەسىڭبە الاتاۋ؟!
ۋا! الاتاۋ، الاتاۋ،
الىستاعى قاراتاۋ،
ارقادان كەلىپ ۇلىتاۋ،
"باۋىرىمداپ"
جوقتاۋ ايتتى ما؟
ءبولىسىپ بىرگە قايعىڭدى،
كورىسىپ كوڭىل ايتتى ما؟
قيمايدا-قيماي قوشتاسىپ،
ەڭىرەپ جىلاپ قايتتى ما؟
ەڭسەڭدى كوتەر الاتاۋ!
ۋا! الاتاۋ، الاتاۋ،
باسىڭدى كوتەر ەل ءۇشىن،
ەلىم دەپ تۋعان ەر ءۇشىن.
وزىڭدەي قىمبات قازاققا،
قاسيەتتى جەر ءۇشىن.
سابىرعا كەل الاتاۋ!
جاماندىق جەردە جاتپايدى،
ادىلدىك دەگەن شىن بولسا،
جازىقسىز ولگەن حالىقتى
ءاماندا ءبىر كۇن اقتايدى.
كۋا بول سوعان الاتاۋ،
قايعىڭا مەندە ورتاقپىن،
قامىعا بەرمە الاتاۋ.
قان جىلاي بەرمە الاتاۋ!
امانات
ابىلاي مەن بوگەنباي،
قابانباي مەن ناۋرىزباي.
مالايسارى، جانىبەك
بايان باتىر، رايىمبەك.
حان كەنە مەن يساتاي،
وسپان باتىر، كەيكىدەن،
كۇش السا قازاق اداسپاس.
"الاش وردا" جولىمەن،
ءاليحان بابا ويىمەن.
احمەت تۇزگەن "الىپپە",
قاسيەتتى انا تىلىمەن.
مىرجاقىپ پەن مۇستافا،
ماعجاننىڭ ۇنىمەن،
ۇندەسسە قازاق اداسپاس!
ابايدىڭ "قارا ءسوزى" مەن،
ماحامبەتتىڭ جىرىمەن.
"بوي-تۇمارى" قازاقتىڭ،
مۇقتاردىڭ "اباي جولى" مەن،
ابايدىڭ بولعان تىنىسى،
شاكارىمنىڭ تىلىمەن،
تىلدەسسە قازاق اداسپاس!
قايراتى بويدا تاسىعان،
قاجىمۇقاننىڭ كۇشىمەن.
ورەسى بيىك وزگەدەن،
ساتباەۆ قانىش ىسىمەن.
جۇمابەكتەي ايباتتى
ارىستاننىڭ ىزىمەن.
جۇرگەندە قازاق اداسپاس!.
مۇزبالاعى جىرىمنىڭ،
مۇقاعالي لەبىمەن.
سيقىرلى تىلسىم دۇنيە،
ءشامشىنىڭ سىرلى سازىمەن.
شاناعى تولعان قۇدىرەت
نۇرعيسانىڭ كۇيىمەن،
سىرلاسسا قازاق اداسپاس!
اقسەلەۋ ايتقان اڭىزبەن،
شەراعا شەرتكەن شەرىمەن.
التىنبەكتەي ارىستىڭ
ارمانى كەتكەن وزىمەن،
زامانبەكتەي تۇلعانىڭ،
شىندىعى كەتكەن وزىمەن،
مۇڭداسسا قازاق اداسپاس!
"جەلتوقسان" زارلى جەلىمەن،
قاڭتاردىڭ جاۋعان وعىمەن...
كوك تۇماننىڭ ىشىندە،
جەلبىرەگەن تۋىمەن.
قاسقايىپ شىققان الاڭعا...
نامىسى بيىك رۋحىمەن،
قازاعىم جولدان اداسپاس!
ءبىز كىمنەن كەمبىز اعايىن؟
تۇعىرى بيىك تۋ باردا،
قۇدىرەتتى انا ءتىل باردا.
اتادان قالعان "امانات",
قاسيەتتى جەر باردا،
ءبىز كىمنەن كەمبىز اعايىن؟!
نامىسى بيىك ۇل باردا،
ۇجدانى بەرىك قىز باردا.
اتادان قالعان اسىلداي...
جارقىراپ تۋعان، جاس باردا،
ءبىز كىمنەن كەمبىز اعايىن؟!
اينالا تولعان جاۋ باردا،
قيسىنسىز جالعان داۋ باردا.
ەسەسىن ەلگە بەرمەيتىن،
كوكىرەگى وياۋ، كوز اشىق،
ارىستارىم تۇرعاندا
ءبىز كىمنەن كەمبىز اعايىن؟!
ۇلتى ءۇشىن "ۋ" دا، ىشەتىن،
تايسالماي داۋعا تۇسەتىن.
ازىۋ ساداق، ءتىل جەبە،
قادالعان جەرىن تەسەتىن،
ارلانىنداي الاشتىڭ،
اقىندارى تۇرعاندا.
ءبىز كىمنەن كەمبىز اعايىن؟
زامان-اي!
شىڭىنا شىقپاي شىندىعىڭ،
شىڭىراۋ دا قالعان زامان-اي.
شىرماۋىق باسقان شالعىنىڭ،
شىرماۋ دا قالعان زامان-اي.
قاناتىن كەسىپ سۇڭقاردىڭ،
سورلاتىپ قويعان زامان-اي.
تۇياعىن كەرتىپ تۇلپاردىڭ،
تۇساۋ عىپ قويعان زامان-اي.
بوتاسىن ىزدەپ "بوز ىنگەن",
بوزداتىپ قويعان زامان-اي،
زاپران اششى زارىمەن،
زارلاتىپ قويعان زامان-اي.
اسقاعىم الاتاۋىمدى،
شوكتىرىپ قويعان زامان-اي،
قىپ-قىزىل قانعا باۋىرىمدى،
بوكتىرىپ قويعان زامان-اي.
قارا تاۋ قاتپار بەلىمدى،
قايعىعا سالعان زامان-اي،
جەتىسۋ بايتاق ەلىمدى،
جەتىم عىپ قويعان زامان-اي.
سارىارقا سايىن دالاما،
سالماعىن سالعان زامان-اي.
سىر دەيتىن سىرلى ءدارياما،
قارماعىن سالعان زامان-اي.
قاڭتار مەن كەلگەن بارىسقا ،
قاقپانىن قۇرعان زامان-اي.
بارىستاي قايتپاس باتىستى،
قاڭتارتىپ قويعان زامان-اي.
تۇزەلەر كوشىپ، كوش كەرۋەن،
دۇرمەككە سالما زامان-اي.
ءتۇيىنىن شەشىپ، دەس بەرگەن،
كۇرمەۋگە سالما زامان-اي.
اقيقات
جىلعالاردان جۇلقىنا اققان بۇلاقتاي،
كوك جوتادان ىتقىپ شىققان قۇر اتتاي.
ءومىر ساعان كەيدە ەرىك بەرمەيدى،
نىساناعا السا تىنباس قۇلاتپاي.
ارايلانىپ اتقان تاڭعى شۋاقتاي،
ايدىن كولدى اققۋ-قاز كەپ، شۋلاتپاي.
تىرشىلىكتىڭ سەنى وياتار ءتۇرى جوق،
تىرلىك ءۇشىن سەن وياۋسىڭ تاڭ اتپاي.
اسقار تاۋعا اقشا بۇلت كەپ، مۇڭ ارتپاي،
اق جاۋىندا توگە سالماس، ءۇن قاتپاي.
جەردىڭ بەتىن ءبىر سىلكىلەپ الادى،
قارا قۇيىن تىنىشتىقتى ۇناتپاي.
قاعىپ-سىلكىپ تاستاپ قويعان تۋلاقتاي،
دومالارسىڭ باعدارىڭ جوق قاڭباقتاي.
ءومىر سەنى ايامايدى ەشقاشان،
تىرشىلىكتە ادام بولىپ جول تاپپاي.
تاعدىرىمدى تاۋ ىشىنە بايلاعان،
قازاق ەدىم ساحارانى جايلاعان.
تاۋدى تاستاپ، تاس قامالعا سابىلدىق،
ءومىر كەشتىك قان بازاردا قايناعان.
دۇنيەگە قازاق بولىپ تۋىلىپ،
كەيدە بوستىق، ءوز جەرىنەن قۋىلىپ.
بابام قيماي تاستاپ كەتكەن مەكەنگە،
ءبىر عاسىردا ارەڭ جەتتىك
ۇزىدىگىپ.
تارپاڭ تاعدىر جىگەرىمدى قۇم قىلدى،
سوندا داعى جوعالتپادىم رۋحىمدى.
ءتىلىم، تەگىم، قانىم قازاق بولعان سوڭ،
ولە-ولگەنشە ءسۇيىپ وتەم ۇلتىمدى!
اقىن دەگەن كىم ءوزى؟...
اقىن دەگەن كىم ءوزى؟
قارا ءسوزدىڭ قايماعىن،
قالقىپ جەگەن پەندە مە؟
سارا ءسوزدىڭ ساۋمالىن،
سارقىپ ىشكەن پەندە مە؟
اقىن دەگەن كىم ءوزى؟
شابىتىمەن شوك ۇرلەپ،
وي قازانعا وت جاققان،
سىباعا ەتىپ جىرلارىن،
ولەڭمەن كادە-سىي تارتقان،
جانى جومارت پەندە مە؟
اقىن دەگەن كىم ءوزى؟
ويلامى تەرەڭ وراق ءتىل،
شەشەن ءتىلدى شەبەر مە؟
ءسوزى مارجان، وي اسىل،
كوركەم ءسوزدى كوسەم بە؟
اقىن دەگەن كىم ءوزى؟
ورنى توردە، قارياداي،
سىيلىسى ما الاشتىڭ؟
جانى تازا، دارياداي،
قيماسى ما قازاقتىڭ؟!
اقىن دەگەن كىم ءوزى؟
وڭاشا قالار ويىمەن،
وي "پەرىسى" ەمەس پە؟!
دۋمانداتار تويىمەن،
توي "سەرىسى" ەمەس پە؟!
اقىن دەگەن كىم ءوزى؟
ازىلى ساداق، ءتىل جەبە،
جىر مەرگەنى ەمەس پە؟
اسىلدان جيعان قازىنا،
ءسوز زەرگەرى ەمەس پە؟
اقىن دەگەن كىم ءوزى؟
ارعىماقتاي كوسەلگەن،
جىر جۇيرىگى ەمەس پە؟!
زامانىڭ قۋعان تۇلكىسىن،
وي جۇيرىگى ەمەس پە؟!
اقىن دەگەن كىم ءوزى؟
بايلاردىڭ بولماي
ء"دۇلدۇلى",
سارايدىڭ بولماي
"بۇلبۇلى".
اكيقاتتىڭ جولىنان،
اداسپاعان ارىندى،
جاعامپاز بەن بولمىسى
جاراسپاعان، جاعىمدى.
اردان اتتاپ كەتپەيتىن..
ولەڭ ءسوزدىڭ ساراسى
ءسوز "پاتشاسى" ەمەس پە؟!
ءومىر دەگەن...
ءومىر دەگەن - شۋاعى ما كوكتەمنىڭ؟
ءومىر دەگەن - سامالى ما كوك بەلدىڭ؟
ءومىر دەگەن - بەلەسى مە بوكتەردىڭ،
ەلەسى مە - ەستەلىگى وتكەننىڭ.
ءومىر دەگەن - جادىراعان جاز با ەكەن،
تىزبەكتەلىپ قايتقان كۇزدە قاز با ەكەن،
الدە ءومىر مۇقاعالي تولعاعان -
حان ءتاڭىرى، قايران قاراساز با ەكەن؟
ءومىر دەگەن - جاۋعان قىستا قار ما ەكەن،
تاپتاتپاعان، قاردان دا اپپاق ار ما ەكەن.
مۇمكىن ءومىر "كوك بايراعىن" كوتەرىپ،
جەڭىس تۋىن جەلبىرەتكەن نار ما ەكەن.
ءومىر دەگەن - وزەن بە ەكەن تاسىعان؟
ءومىر دەگەن - جەتىم بە ەكەن، جاسىعان؟
ءومىر دەگەن - ەركەگى جوق سۇيەنەر،
انا ما ەكەن كوپ بالالى اشىنعان؟
ءومىر، الدە - كوشكەن بۇلت پا كوكتەگى،
ءتۇز تاعىسى ارلان با الدە، كوك ءبورى؟
بالكىم، ءومىر، ءبىر انادان تۋىلعان،
ارازداسقان اعايىن با، وكپەلى؟
ءومىر دەگەن - ور قويان-اۋ، سەكىرگەن،
الدە ەسسىز اقىماق پا ەسىرگەن؟
ءومىر بالكىم، اتا سوزگە توقتاعان،
ازامات پا، ساتقىندىقتى كەشىرگەن؟
ءومىر دەگەن - اسقارالى تاۋ بولار؟
الاسۇرىپ زۇلمات ارتقان جاۋ بولار،
مۇمكىن، ءومىر، جولداسىنان ايىرىلىپ،
قارالى ۇيدە جوقتاۋ ايتقان جار بولار؟
ءومىر، بالكىم - جاڭا ەككەن تال شىعار،
الا جازداي ارا جيعان بال شىعار.
جاستىعى ءوتىپ، قارتتار ءۇيىن مەكەندەپ،
تۋعان ۇلى تاستاپ كەتكەن شال شىعار؟
ءومىر جايلى مەن دە ايتىپ جەتپەسپىن،
شىنىمدى ايتسام، كەلمەيدى ەكەن كەكتەسكىم.
جۇرگەنىم شىن، جەتەگىندە جەلىگىپ،
ولمەي تۇرىپ، ونى تاستاپ كەتپەسپىن!
قايرات قۇماتاي
