QASIRET
Tölqūjaty "Qazaqpyn" dep tūrǧanmen, Töl tılınde "äu" dei almas qūldar köp. Tür-tūlǧasy "Qazaqpyn" dep tūrǧanmen, Öz tılıne jany qarsy sūmdar köp.
El aldynda el-jerımdep tūrǧanmen, Şyndyǧynda elın satqan sūmdar köp. Körkem tılımen "Bır Alla" dep jürgenmen, Alaşymdy adastyrǧan dındär köp.
Kök tuym men Töl teŋgemdı qor qylyp, Öz Qazaǧyn özgelerge sor qylyp, Dästürıŋmen sät sanaŋdy joq qylyp, El ışınde oinaq salǧan jyndar köp.
Toiattanyp kelımsekter kekırıp, Basqa şauyp, töske örlep sekırıp. Üi ışınen üi tıkkısı keltın, Ūlystar bar erkınsıgen esırık.
Qairan elım san sürınıp, jyǧylyp, Äiteu ölmei kele jatyr üzdıgıp. Ata jauyŋ ırgeŋdegı bılesıŋ, Keŋ dalama közın tıkken jūlqynyp.
Oilan Qazak! Oian Qazaq! Esınemei, estı jyi!
KÖŊIL AITAM ALATAU...
Ua! Alatau, Alatau, Keudeŋe jasyŋ tögılıp, Etegıŋ qanǧa bögılıp. Eŋseŋ de tüsıp ezılıp, Qasıretıne Qazaqtyŋ, Otyrsyŋ ba egılıp?!
Ua! Alatau, Alatau, "On altynşy Jeltoqsan" "Qandy qasap Qaŋtarda", Barys jyly bolypty. Bolǧanyn barys qaiteiın, Jazyqsyz Qazaq qan berdı, Sūrausyz Qazaq jan berdı. Ailasyn kımder asyrdy? Sūmdyǧyn kımder jasyrdy? Bılesıŋbe Alatau?!
Ua! Alatau, Alatau, Alystaǧy Qaratau, Arqadan kelıp Ūlytau, "Bauyrymdap" Joqtau aitty ma? Bölısıp bırge qaiǧyŋdy, Körısıp köŋıl aitty ma? Qimaida-qimai qoştasyp, Eŋırep jylap qaitty ma? Eŋseŋdı köter Alatau!
Ua! Alatau, Alatau, Basyŋdy köter el üşın, Elım dep tuǧan er üşın. Özıŋdei qymbat Qazaqqa, Qasiettı jer üşın. Sabyrǧa kel Alatau! Jamandyq jerde jatpaidy, Ädıldık degen şyn bolsa, Jazyqsyz ölgen Halyqty Ämanda bır kün aqtaidy. Kuä bol soǧan Alatau, Qaiǧyŋa mende ortaqpyn, Qamyǧa berme Alatau. Qan jylai berme Alatau!
AMANAT
Abylai men Bögenbai, Qabanbai men Nauryzbai. Malaisary, Jänıbek Baian batyr, Raiymbek. Han kene men İsatai, Ospan batyr, Keikıden, Küş alsa Qazaq adaspas.
"Alaş orda" jolymen, Älihan baba oiymen. Ahmet tüzgen "Älıppe", Qasiettı ana tılımen. Mırjaqyp pen Mūstafa, Maǧjannyŋ ünımen, Ündesse Qazaq adaspas!
Abaidyŋ "Qara sözı" men, Mahambettıŋ jyrymen. "Boi-tūmary" Qazaqtyŋ, Mūqtardyŋ "Abai joly" men, Abaidyŋ bolǧan tynysy, Şäkärımnıŋ tılımen, Tıldesse Qazaq adaspas!
Qairaty boida tasyǧan, Qajymūqannyŋ küşımen. Öresı biık özgeden, Sätbaev Qanyş ısımen. Jūmabektei aibatty Arystannyŋ ızımen. Jürgende Qazaq adaspas!.
Mūzbalaǧy jyrymnyŋ, Mūqaǧali lebımen. Siqyrly tylsym dünie, Şämşınıŋ syrly sazymen. Şanaǧy tolǧan qūdıret Nūrǧisanyŋ küiımen, Syrlassa Qazaq adaspas!
Aqseleu aitqan aŋyzben, Şeraǧa şertken şerımen. Altynbektei arystyŋ Armany ketken özımen, Zamanbektei tūlǧanyŋ, Şyndyǧy ketken özımen, Mūŋdassa Qazaq adaspas!
"Jeltoqsan" zarly jelımen, Qaŋtardyŋ jauǧan oǧymen... Kök tūmannyŋ ışınde, Jelbıregen tuymen. Qasqaiyp şyqqan alaŋǧa... Namysy biık ruhymen, Qazaǧym joldan adaspas!
BIZ KIMNEN KEMBIZ AǦAIYN?
Tūǧyry biık tu barda, Qūdırettı Ana tıl barda. Atadan qalǧan "Amanat", Qasiettı jer barda, Bız kımnen kembız aǧaiyn?!
Namysy biık ūl barda, Ūjdany berık qyz barda. Atadan qalǧan asyldai... Jarqyrap tuǧan, jas barda, Bız kımnen kembız aǧaiyn?!
Ainala tolǧan jau barda, Qisynsyz jalǧan dau barda. Esesın elge bermeitın, Kökıregı oiau, köz aşyq, Arystarym tūrǧanda Bız kımnen kembız aǧaiyn?!
Ūlty üşın "u" da, ışetın, Taisalmai dauǧa tüsetın. Azyu sadaq, tıl jebe, Qadalǧan jerın tesetın, Arlanyndai Alaştyŋ, Aqyndary tūrǧanda. Bız kımnen kembız aǧaiyn?
ZAMAN-AI!
Şyŋyna şyqpai şyndyǧyŋ, Şyŋyrau da qalǧan zaman-ai. Şyrmauyq basqan şalǧynyŋ, Şyrmau da qalǧan zaman-ai.
Qanatyn kesıp Sūŋqardyŋ, Sorlatyp qoiǧan zaman-ai. Tūiaǧyn kertıp Tūlpardyŋ, Tūsau ǧyp qoiǧan zaman-ai.
Botasyn ızdep "Boz ıngen", Bozdatyp qoiǧan zaman-ai, Zapran aşy zarymen, Zarlatyp qoiǧan zaman-ai.
Asqaǧym Alatauymdy, Şöktırıp qoiǧan zaman-ai, Qyp-qyzyl qanǧa bauyrymdy, Böktırıp qoiǧan zaman-ai.
Qara tau qatpar belımdı, Qaiǧyǧa salǧan zaman-ai, Jetısu baitaq elımdı, Jetım ǧyp qoiǧan zaman-ai.
Saryarqa saiyn dalama, Salmaǧyn salǧan zaman-ai. Syr deitın syrly däriiama, Qarmaǧyn salǧan zaman-ai.
Qaŋtar men kelgen Barysqa , Qaqpanyn qūrǧan zaman-ai. Barystai qaitpas Batysty, Qaŋtartyp qoiǧan zaman-ai.
Tüzeler köşıp, köş keruen, Dürmekke salma zaman-ai. Tüiının şeşıp, des bergen, Kürmeuge salma zaman-ai.
AQİQAT
Jylǧalardan jūlqyna aqqan būlaqtai, Kök jotadan ytqyp şyqqan qūr attai. Ömır saǧan keide erık bermeidı, Nysanaǧa alsa tynbas qūlatpai.
Arailanyp atqan taŋǧy şuaqtai, Aidyn köldı aqqu-qaz kep, şulatpai. Tırşılıktıŋ senı oiatar türı joq, Tırlık üşın sen oiausyŋ taŋ atpai.
Asqar tauǧa aqşa būlt kep, mūŋ artpai, Aq jauynda töge salmas, ün qatpai. Jerdıŋ betın bır sılkılep alady, Qara qūiyn tynyştyqty ūnatpai.
Qaǧyp-sılkıp tastap qoiǧan tulaqtai, Domalarsyŋ baǧdaryŋ joq qaŋbaqtai. Ömır senı aiamaidy eşqaşan, Tırşılıkte adam bolyp jol tappai.
Taǧdyrymdy tau ışıne bailaǧan, Qazaq edım saharany jailaǧan. Taudy tastap, tas qamalǧa sabyldyq, Ömır keştık qan bazarda qainaǧan.
Düniege Qazaq bolyp tuylyp, Keide bostyq, öz jerınen quylyp. Babam qimai tastap ketken mekenge, Bır ǧasyrda äreŋ jettık üzıdıgıp.
Tarpaŋ taǧdyr jıgerımdı qūm qyldy, Sonda daǧy joǧaltpadym ruhymdy. Tılım, tegım, qanym Qazaq bolǧan soŋ, Öle-ölgenşe süiıp ötem ūltymdy!
AQYN DEGEN KIM ÖZI?...
Aqyn degen kım özı? Qara sözdıŋ qaimaǧyn, Qalqyp jegen pende me? Sara sözdıŋ saumalyn, Sarqyp ışken pende me?
Aqyn degen kım özı? Şabytymen şok ürlep, Oi qazanǧa ot jaqqan, Sybaǧa etıp jyrlaryn, Öleŋmen käde-syi tartqan, Jany jomart pende me?
Aqyn degen kım özı? Oilamy tereŋ oraq tıl, Şeşen tıldı şeber me? Sözı marjan, oi asyl, Körkem sözdı kösem be?
Aqyn degen kım özı? Orny törde, qariiadai, Syilysy ma Alaştyŋ? Jany taza, dariiadai, Qimasy ma Qazaqtyŋ?!
Aqyn degen kım özı? Oŋaşa qalar oiymen, Oi "perısı" emes pe?! Dumandatar toiymen, Toi "Serısı" emes pe?!
Aqyn degen kım özı? Azyly sadaq, tıl jebe, Jyr mergenı emes pe? Asyldan jiǧan qazyna, Söz zergerı emes pe?
Aqyn degen kım özı? Arǧymaqtai köselgen, Jyr jüirıgı emes pe?! Zamanyŋ quǧan tülkısın, Oi jüirıgı emes pe?!
Aqyn degen kım özı? Bailardyŋ bolmai "Düldülı", Saraidyŋ bolmai "Būlbūly". Akiqattyŋ jolynan, Adaspaǧan aryndy, Jaǧampaz ben bolmysy Jaraspaǧan, jaǧymdy. Ardan attap ketpeitın.. Öleŋ sözdıŋ sarasy Söz "Patşasy" emes pe?!
ÖMIR DEGEN...
Ömır degen - şuaǧy ma köktemnıŋ? Ömır degen - samaly ma kök beldıŋ? Ömır degen - belesı me bökterdıŋ, elesı me - estelıgı ötkennıŋ.
Ömır degen - jadyraǧan jaz ba eken, Tızbektelıp qaitqan küzde qaz ba eken, Älde ömır Mūqaǧali tolǧaǧan - Han täŋırı, qairan Qarasaz ba eken?
Ömır degen - jauǧan qysta qar ma eken, Taptatpaǧan, qardan da appaq ar ma eken. Mümkın ömır "Kök Bairaǧyn" köterıp, Jeŋıs tuyn jelbıretken nar ma eken.
Ömır degen - özen be eken tasyǧan? Ömır degen - jetım be eken, jasyǧan? Ömır degen - erkegı joq süiener, Ana ma eken köp balaly aşynǧan?
Ömır, älde - köşken būlt pa köktegı, Tüz taǧysy arlan ba älde, kök börı? Bälkım, ömır, bır anadan tuylǧan, Arazdasqan aǧaiyn ba, ökpelı?
Ömır degen - or qoian-au, sekırgen, Älde essız aqymaq pa esırgen? Ömır bälkım, ata sözge toqtaǧan, Azamat pa, satqyndyqty keşırgen?
Ömır degen - asqaraly tau bolar? Alasūryp zūlmat artqan jau bolar, Mümkın, ömır, joldasynan aiyrylyp, qaraly üide joqtau aitqan jar bolar?
Ömır, bälkım - jaŋa ekken tal şyǧar, Ala jazdai ara jiǧan bal şyǧar. Jastyǧy ötıp, qarttar üiın mekendep, Tuǧan ūly tastap ketken şal şyǧar?
Ömır jaily men de aityp jetpespın, Şynymdy aitsam, kelmeidı eken kekteskım. Jürgenım şyn, jetegınde jelıgıp, Ölmei tūryp, ony tastap ketpespın!
Qairat QŪMATAI
