قازاقستاندا بەتتى تۇتاس جاۋىپ تۇراتىن كيىم تۇرلەرىنە تىيىم سالىنۋى مۇمكىن. قىزۋ تالقىلانىپ جاتقان تاقىرىپتىڭ ءبىرى وسى. سەبەبى بەتتى تولىق تۇمشالاپ تۇراتىن كيىمگە تىيىم سالۋدى ء«دىني ۇستانىمعا قارسىلىق» رەتىندە قابىلدايتىن توپتار دا بار. مىنە، سول ازاماتتار بۇل زاڭدى ء«وز ۇستانىمدارىنا قول سۇعۋ» دەپ قابىلدايتىن سياقتى.
الايدا بۇل زاڭ، ەڭ الدىمەن، قاۋىپسىزدىك ماسەلەسى عوي. بەتىن تۇمشالاپ العان ادامنىڭ كىم ەكەنىن انىقتاۋ قيىن. ول ىزدەۋدە جۇرگەن جان با، قىلمىسكەر مە، ەر مە، ايەل مە بىلمەيسىڭ. كامەرا دا انىقتاي المايدى. ولاردى تەكسەرۋ دە قيىن. ال ارنايى زاڭ بولسا، وندا سول زاڭعا سۇيەنە وتىرىپ تەكسەرۋگە بولادى.
ورتالىق ازيادا بۇل تاجىريبە باياعىدا باستالىپ كەتتى. مىسالى تاجىكستاندا ءبىر جىلعا جۋىقتادى. بەتتى تۇمشالايتىن كيىمگە تىيىم سالىپ، تەكسەرىس جۇرگىزىپ جاتىر. قىرعىزستاندا دا سولاي. جاقىندا عانا كوشەدە بەتىن تۇمشالاپ جۇرگەندەرگە ەسكەرتۋ جاساپ جاتقان ۆيدەولارى شىقتى. قىرعىز قوعامى ىزۋ-قىزۋ تالقىلاپ جاتتى. وزبەكستان ەڭ بىرىنشىلەردىڭ ءبىرى بولىپ بۇل ماسەلەنى قولعا العان بولاتىن. تۇركىمەنستان جابىق ەل. اقپارات الۋ قيىن، بىراق ولاردا دا بۇنداي ەرەجەلەر بار. ال قازاقستان ەندى تالقىلاپ ءجۇر.
شىعىپ جاتقان اقپاراتقا سۇيەنسەك، مەديتسينالىق كورسەتىلىمدەر بويىنشا، قىزمەتتىك مىندەتتەردى ورىنداۋ بارىسىندا (ارنايى جاساق، قاۋىپسىزدىك قىزمەتى), سپورتتىق جانە مادەني ءىس-شارالارعا قاتىسقاندا جانە وزگە دە ەرەكشە جاعدايلاردا بەتتى جاۋىپ تۇراتىن كيىمدەردى كيۋگە رۇقسات ەتىلەدى. ال ەندى 24/7 رەجيمىندە بەتىڭدى قوعامدىق ورىندا جاۋىپ جۇرۋگە رۇقسات ەتىلمەيتىن سياقتى. قوعامدىق ورىندا قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن بەتتى تۇمشالايتىن كيىمدەرگە تىيىم سالىنباق. ونىڭ ۇستىنە ءبىزدىڭ ەلىمىزگە كىرىپ-شىعاتىندار سانى از ەمەس.
گەوساياسي جاعدايعا بايلانىستى قاشقىندار دا، بوسقىندار دا كەلىپ جاتىر. ەڭبەك ميگرانتتارى دا بار. سول ءۇشىن بۇل ماسەلەنىڭ ءبارى قاۋىپسىزدىك تۇرعىسىنان تۇسىندىرىلەدى. بۇل دۇرىس ۇسىنىس دەپ ويلايمىن. ال ۇيىندە ءار ادام ءوزى بىلەدى عوي نە كيسە دە.
اسحات قاسەنعالي
