«Digital Bridge 2025» حالىقارالىق فورۋمى اياسىندا «AMANAT» پارتياسى «AMANAT and AI: Bolashaqqa Qadam» پانەلدىك سەسسياسىن وتكىزدى.
وندا ساياساتتاعى، ەكونوميكاداعى جانە الەۋمەتتىك سالاداعى جاساندى ينتەللەكتتىڭ ءرولى تالقىلاندى. زاماناۋي اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردىڭ سىن-قاتەرلەرى مەن مۇمكىندىكتەرى، جاساندى ينتەللەكتتى زاڭنامالىق تۇرعىدا رەتتەۋ، سونداي-اق تەحنوۇلت قالىپتاستىرۋ پەرسپەكتيۆالارى باستى نازاردا بولدى.
سەسسيادا ءسوز سويلەگەن «AMANAT» پارتياسىنىڭ اتقارۋشى حاتشىسى داۋلەت كارىبەك تسيفرلىق كۇن ءتارتىبى جەكەلەگەن سالالار شەڭبەرىنەن شىعىپ، ەلءىمىزءدىڭ تۇراقتى دامۋىنا قاجەت جاعدايعا اينالاتىنىن اتاپ ءوتتى.
«الەمدە تسيفرلىق جارىس ءجۇرىپ جاتىر. مۇنىڭ بىزگە دە تىكەلەي قاتىسى بار. وسى تسيفرلىق باسەكەدە تابىستى بولۋىمىز كەرەك. بۇل تۋرالى كەشە وسى الاڭدا مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ ەگجەي-تەگجەيلى ايتىپ بەردى.
ول قازاقستان ەۋرازيانىڭ نەگىزگى تسيفرلىق حابىنا اينالۋعا ءتيىس ەكەنىن اتاپ ءوتتى. بۇل باعىتتا مەملەكەت تاراپىنان ايتارلىقتاياۋقىمدى جۇمىس جۇرگىزىلدى. بىزدە مەملەكەتتىك قىزمەتتەردىڭ 92%-ى ونلاين-فورماتتا كورسەتىلەدى. تمد بويىنشا 1-ءشى جانە ەلەكتروندى ۇكىمەت يندەكسى بويىنشا الەمدە 28-ءشى ورىندامىز.
ال بۇگىندە ەلىمىز eGov-تان AI-Gov-قا كوشىپ جاتىر. وسىلايشا, قازاقستان ەندى الەمدىك ۇردىستەرگە بەيىمدەلىپ قانا قويماي، ءوزىنىڭ دەربەس تسيفرلىق مەملەكەت ۇلگىسىن قالىپتاستىرۋدا»، – دەدى ول.
سونداي-اق، پارتيانىڭ اتقارۋشى حاتشىسى قازىردىڭ وزىندە جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان «AMANAT» پارتياسىنىڭ باستامالارىنا نازار اۋداردى. جىل باسىندا تسيفرلىق ساۋاتتىلىق پەن ينتەرنەتتەگى قاۋىپسىز مىنەز-قۇلىق مادەنيەتىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان «تسيفرلىق قوعام» جوباسى ىسكە قوسىلدى. بىرقاتار وڭىردە وقۋشىلارعا كيبەرقاۋىپسىزدىك بويىنشا قاناتقاقتى ساباقتار، اتا-انالارعا ارنالعان ترەنينگتەر جانە «كيبەر تۇمار» ناۋقانى اياسىندا IT-ساراپشىلارمەن كەزدەسۋلەر ءوتۋدە. «جەر اماناتى» جوباسى دا ەرەكشە ماڭىزعا يە. اتالعان جوبا ارقىلى 13 ملن گەكتاردان استام جەر مەملەكەت مەنشىگىنە قايتارىلدى. اشىقتىقتى قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا Jerkarta.gharysh.kz گەوسەرۆيس قۇرىلدى. اتالعان پورتال ارقىلى كەز-كەلگەن ادام قاي جەرۋچاسكەلەرىنىڭ قايتارىلعانىن جانە ولاردىڭ قالاي بولىنەتىنىن كورە الادى.
«Alibaba Group»-تىڭ حالىقارالىق ۇكىمەتتىك بايلانىستار ءبولىمىنىڭ باسشىسى فرانك ليۋدۆين شافەر قازاقستان جاساندى ينتەللەكتتى دامىتۋ ىسىندە تولاعاي تابىسقا جەتىپ جاتقانىن اتاپ ءوتتى.
ء«سىزدەردىڭ ساياسي كوشباسشىلارىڭىزدىڭ الىستى بولجاي بىلەتىن كورەگەندىگىن اتاپ ءوتكىم كەلەدى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتءىنءىڭ بىرنەشە اپتا بۇرىن جاريالاعان جولداۋىنا ەرەكشە تاڭ قالدىم. ءسىزدەردە بىرقاتار ارتىقشىلىق بار: ءبىر جاعىنان ءسىزدەر يننوۆاتسياعا قاجەت مۇمكىندىك جاسايسىزدار, ال ەكىنشى جاعىنان تاۋەكەلدەردى ازايتاسىزدار. سونداي-اق بۇل – قازاقستاندا بيزنەس جۇرگىزگىسى كەلەتىن كومپانيالار ءۇشىن جاسالعان اشىقتىق. سىزدەردەوتە وڭ دەموگرافيالىق جاعداي قالىپتاسقان – جاس، تەحنولوگيانى جاقسى بىلەتىن، ىنتالى جۇمىس كۇشى بار. بۇل قازىردىڭ وزىندە ۇلكەن ارتىقشىلىق», – دەدى ول.
ءماجىلىس دەپۋتاتى، «AMANAT» فراكتسياسىنىڭ مۇشەسى ەكاتەرينا سمىشلياەۆا جاساندى ينتەللەكتتى زاڭنامالىق تۇرعىدا رەتتەۋ ماسەلەلەرىنە تولىعىراق توقتالدى. وسىدان ءبىر اپتا بۇرىن پارلامەنتتىڭ تومەنگى پالاتاسىندا «جاساندى ينتەللەكت تۋرالى» زاڭ جوباسى قابىلداندى، ال قازىرگى تاڭدا حالىق قالاۋلىلارى ساراپشىلارمەن جانە قوعام قايراتكەرلەرىمەن بىرلەسىپ, تسيفرلىق كودەكس جوباسىن ازىرلەۋ جۇمىسىن جالعاستىرۋدا.
«بولاشاقتا زاڭدار زاڭگەرلەر ءۇشىن وقىلىمدى بولىپ قانا قويماي، الگوريتمدەر ءۇشىن دە تۇسىنىكتى بولۋى كەرەك. بءىز تسيفرلىق قۇقىقتا جاڭا ستاندارتقا اينالاتىن, ماشينا وقي الاتىن ەرەجەلەر تۋرالى ايتىپ وتىرمىز. تسيفرلىق كودەكس تسيفرلىق ورتاداعى قاتىناستاردى رەتتەيتىن بارلىق نورمانى بىرىكتىرەدى جانە ەلءىمىزءدىڭ قاۋىپسىز, ءادىل تسيفرلىق دامۋىنىڭ نەگىزى بولادى. قوعام مەن بيزنەستىڭ قاتىسۋىنسىز تسيفرلىق ترانسفورماتسيا جاساۋ مۇمكىن ەمەس. اتاپ ايتقاندا, زاڭناما بارلىق تاراپتىڭ مۇددەسءىن تەڭەستىرۋگە مۇمكىندىك بەرەدى», – دەدى ول.
سونداي-اق ەكاتەرينا سمىشلياەۆا «AMANAT» پارتياسىنىڭ دەپۋتاتتارى ەلءىمىزءدىڭ تسيفرلىق ەكوجۇيەسىن قالىپتاستىرۋعا تىكەلەي اتسالىسقانىن ەسكە سالدى: بيومەتريانى ەنگىزۋ، دەرەكتەردى جيناۋعا كەلىسىم بەرۋ، وپەراتورلاردىڭ قىزمەتىن رەتتەۋ، سونداي-اق ولاردى پايدالانۋ كەزىندەجاۋاپكەرشىلىك جۇكتەۋ پروتسەستەرىن قامتاماسىز ەتتءى. وسىلايشا، قازاقستاندا تسيفرلىق سالانى دامىتۋ جۇمىسىنىڭ ىرگەتاسى قالاندى.
پىكىرتالاس بارىسىندا جەر رەسۋرستارىن بولۋدەگى اشىقتىق ماسەلەسى ماڭىزدى ورىن الدى. «قازاقستان عارىش ساپارى» ۇك باسقارۋشى ديرەكتورى – باسقارما مۇشەسى امانات ۇمبەتباەۆ لاتيفۋنديستەرمەن كۇرەس جانە جەرگە قاتىستى ءادىلدىكتى قامتاماسىز ەتۋ جۇمىسىندا عارىشتىق تەحنولوگيالاردى قولدانۋ قادامدارى تۋرالى ايتتى.
«بۇگىندە عارىشتىق مونيتورينگ جۇمىسى پايدالانىلماي جاتقان جەرلەردى انىقتاۋدىڭ نەگىزگى قۇرالدارىنىڭ بىرىنە اينالدى. سپۋتنيك سۋرەتتەرى مەن تەحنولوگيالار، سونىڭ ىشىندە جاساندى ينتەللەكت ەلەمەنتتەرى ارقىلى ءبىز پايدالانىلماي جاتقان نەمەسە جارتىلاي پايدالانىلعان جەرلەردى انىقتاي الامىز. انىقتالعان ۋچاسكەلەر بويىنشا اقپارات zher.garysh.kz گەوسەرۆيسءىندە جاريالانادى. سونىڭ نەگىزىندە ءتيىستى مو وسى جەرلەردى قايتارۋ بويىنشا شارا قابىلدايدى. بۇل – تسيفرلىق جانە عارىشتىق تەحنولوگيالار ءاءدىلەتتى قازاقستاندى قۇرۋ ىسىنە قالاي ۇلەس قوساتىنىنىڭ جارقىن مىسالى», – دەدى ول.
الەۋمەتتىك ماسەلەلەردى شەشۋدىڭ تسيفرلىق تاسىلدەرى تۋرالى «AMANAT» پارتياسىنىڭ «قارىزسىز قوعام» جوباسىنىڭ اتقارۋشى ديرەكتورى ولجاس ورداباەۆ باياندادى. ول 2025 جىلى 800 مىڭنان استام ادام جۇگىنىپ, 360 مىڭ ادام تىكەلەي كومەك العانىن، سونىڭ ىشىندە 250 مىڭازامات وقۋدان وتكەنىن، 110 مىڭ تۇلعا زاڭگەرلىك كەڭەس العانىن اتاپ ءوتتى.
«تسيفرلاندىرۋ ماسەلەسى مەملەكەت باسشىسىنىڭ جولداۋى ارقىلى جاڭا ۇلتتىق يدەياعا اينالدى. ءبىزدىڭ جوبا دا ارتتا قالىپ قويماي، تسيفرلىق قۇرالدار بەلسەندى تۇردە ەنگىزىلۋدە. جاساندى ينتەللەكت ەلەمەنتتەرى بار پيلوتتىق جۇيە كەزدەيسوق قوڭىراۋلاردى سۇزگىدەن وتكىزۋگە، شىنىمەن قولداۋدى قاجەت ەتەتىن ادامداردى ادۆوكاتتارعا باعىتتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ازاماتتار 24/7 رەجيمىندە Whatsapp-تاعىءبىزدىڭ جي بوت ارقىلى ءوتىنىش-تىلەگىن جازادى، ولءوز كەزەگىندە ءوتىنىش بەرۋشىلەردىڭ دەرەكتەرىن اۆتوماتتى تۇردە جينايدى», – دەدى ول.
جوبالىق كەڭسە جەتەكشىسىنىڭ وڭىرلىك ساياسات جونىندەگى ورىنباسارى ءانۋار كەرەمباەۆ اۋىلدى دامىتۋ تاقىرىبىن قوزعاپ، «اۋىل اماناتى»پارتيالىق جوباسىنىڭ اۋقىمىن اتاپ ءوتتى.
«2029 جىلعا دەيىن 1 ميلليون اۋىل تۇرعىنىن قامتىپ، 350 مىڭ جۇمىس ورنىن اشۋ جوسپارلانۋدا. قازىردىڭ وزىندە 2295 اۋىلدىق وكرۋگكە ەكونوميكالىق سكرينينگ جۇرگىزىلدى. سونىڭ نەگىزىندە 12 مىڭنان استام بولجامدى ينۆەستيتسيالىق جوبا ازىرلەندى. اۋىلداردى سكرينينگتەن وتكىزۋ قادامى جەرگىلىكتى كاسىپكەرلىكتىڭ دامىتۋعا بولاتىن باعىتتارىن ايقىنداپ، بيزنەستىڭ قۇرىلىمىن ناقتىلاي تۇسەدى.جاساندى ينتەللەكت ولاردى ايماقتارعا، قىزمەت پروفيلىنە، رەسۋرستاردىڭ قول جەتىمدىلىگىنە جانە باسقا كورسەتكىشتەرگە بولۋگە كومەكتەسەدى», – دەدى ول.
سەسسيا بارىسىندا قاتىسۋشىلار بەلسەندى پىكىر الماسىپ، سپيكەرلەر جينالعان ازاماتتاردىڭسۇراقتارىنا جاۋاپ بەردى. قاتىسۋشىلار كيبەرشابۋىلدار مەن فەيكتەردىڭ تارالۋ سىن-تەگەۋرىندەرى، جاساندى ينتەللەكتتى كۇندەلىكتى قولدانۋ كورسەتكىشىنىڭ ارتۋى, سونداي-اق تەحنيكاسالاسىندا قازاق ءتىلىن دامىتۋ جانە جي-ءدى كاسىبي لەكسيكاعا وقىتۋ ماسەلەلەرىن تالقىلادى. تەحنولوگيا سالاسىندا ساپالى وتاندىق كونتەنت قۇرۋ – تسيفرلىق دەربەستىكتىڭ ماڭىزدى شارتى بولىپ قالا بەرەتىنى ەرەكشە اتاپ ءوتىلدى.
«AMANAT» پارتياسىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى
سۋرەتءتى تۇسىرگەن: ءالي عالىم
